وی در تالار دانشگاه سازمان ملل گفت: بیش از شصت سال است که جهان رنجور از جنگ‌هایی عالم‌گیر ، مداوم به یک اندشیه و یک تعهد فراخوانده شده است،ضرورت آفرینش صلح،آموختن زیبایی صلح،ساختن فرهنگ صلح و کشف فرایندهای تحقق صلح.
خاتمی افزود: آرمان صلح پایدار هنوز رویای هر صبح وشام یکایک شهروندان جامعه جهانی است. انسان عصر ما دورانی دشوار در جنگ گذارنیده و دورانی دشوارتر را در هراس از شکنندگی صلح آغاز کرده است.
خاتمی خطاب به ژاپنی‌های حاضر در سخنرانی گفت: در همسایگی شما هیروشیما و ناکازاگی، شاهد همیشه جنایت‌هایی از یاد نرفتنی‌اند، در همسایگی من نیز لبنان و فلسطین گواه خلق فاجعه‌های جدید انسانی در این دورانند. آیا این درد دیرین و مزمن انسانی - درد جنگ و جنایت و ترس از وقوع آن- را درمانی ممکن نیست؟
وی "فهم پاردایم گفت وگو بجای برخورد و حرکت در چشم‌انداز گفت وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها به جای برخورد میان آنها و کوشش برای حل مسایل امروز جهانی از زوایه گفت وگوهای درون تمدنی و میان تمدنی" را راهی برای برون شد از موقعیت هراس انگیز کنونی جهان برشمرد.
خاتمی افزود: برای آنکه خانه امن و آباد و آزاد همگان شود نیازبه صلحی عادلانه و پایدار دارد و برای اینکه این صلح جانمایه زندگی او شود، به گفت وگو نیازمند است.
خاتمی اضافه کرد: گفت وگو، زیستن در هوایی تازه است، هوایی که توانمند شدن نوع انسان رابرای مشارکت فعال در کاهش دردهای جهان واقعی درپی دارد. گفت وگو فرایندی برای تحقق فرهنگ صلح است. فرهنگی که برای زندگی برای توسعه، برای مردم سالاری و امنیت پایدار جهانی گریز ناپذیر است. ما ناگزیر از گفت وگوی فرهنگ‌ها به عنوان منبع و محرکه‌ای جدید برای زیستن در دنیای متجدد هستیم.
وی افزود: گریز از گفت و گو، قرار گرفتن در دایره فرسایش و ناتوانی است و سرآغاز فرسایش و ناتوانی، نگاه به پیرامون از زاویه حذف است و حذف و به حاشیه راندن یا به حاشیه نشستن چه در حوزه منابع مادی باشد و چه در حوزه منابع معنوی، نتیجه‌ای جز فرسایش و فقر ندارد.
وی در ادامه سخنانش گفت: گفت وگوی فرهنگ‌هاو تمدن‌ها کاربرد همه داشته‌ها برسرموضوعی مشترک است، نه‌تحمیل پنداشت‌هابریکدیگر، باید بدانیم و بیاموزیم که می‌توانیم با یکدیگر و نه در برابر یکدیگر برای رفع مسایل عموم بشری بیاندیشیم و کار کنیم.
سخنرانی سید محمد خاتمی در دانشگاه سازمان ملل متحد در توکیو به عنوان سیزدهمین خطابه یا سخنرانی "اوتانت " صورت گرفت.
به گزارش دانشگاه سازمان ملل در توکیو سلسله "سخنرانی اوتانت" یک مجمع گفتمانی می‌باشد که درچارچوب آن متفکران و رهبران برجسته جهانی درباره نقش سازمان ملل در برابر چالش‌های پیش روی مردم و کشورهای جهان در قرن بیست و یکم سخنرانی می‌کنند.
در حاشیه سخنرانی
- پس از پایان سخنرانی خاتمی، زمان طرح سووال از وی فرا رسید که به علت شمار زیاد پرسش‌کنندگان و برنامه سفر خاتمی به کیوتو زمان کافی برای پاسخ دادن به همه آنها وجود نداشت و به همین دلیل گردانده برنامه مجبور شد در این زمینه از حاضرین پوزش بخواهد.
- شماری از صندلی‌های تالار دانشگاه سازمان ملل متحد به خبرنگاران، عکاسان و فیلمبرداران اختصاص داده شده بود که تقریبا تمامی آنها پرشده بود که خبرنگاران رسانه‌های بزرگ ژاپن و خارجی نیز حضور داشتند.
- پیش از سخنرانی خاتمی، پرفسور "کیوشی کوروکاوا" رییس شورای علوم ژاپن، خانم "آکیکو یاماناکا" معاون پارلمانی وزارت امور خارجه ژاپن و پروفسور "هانس وان گینکل" رییس دانشگاه سازمان ملل متحد در توکیو سخنرانی کوتاهی کردند.
- پرفسور گینکل رییس دانشگاه سازمان ملل متحد در توکیو هم پیش‌از سخنرانی خاتمی گفت که دیدگاه‌هایی در جهان وجود دارند که گوش خود را بسته و به حرف دیگران گوش فرا نمی‌دهند.
- خاتمی سخنرانی خود را با این شعر مشهور سعدی بنی آدم اعضای یکدیگرند آغاز کرده و با این شعر نیز به پایان برد: مذهب زنده دلان خواب پریشانی نیست از همین خاک جهان دگری ساختن است
- تالار بزرگ دانشگاه سازمان ملل متحد در توکیو پر از شرکت‌کنندگان ژاپنی، ایرانی و ملیت‌های دیگر بود که آنان خاتمی را پس از سخنرانی‌اش مورد تشویق قرار دادند.
