اين سازمان با همكاري 172كشور عضو، مسئوليت ترويج توسعه صنعتي در كشورهاي در حال توسعه را بر عهده دارد. ايران و يونيدو تاكنون پروژه‌هاي مشتركي در حوزه كشاورزي، صنعتي و محيط‌زيست اجرا كرده‌اند. اخيرا، مسئولان بخش كشاورزي نسبت به گسترش همكاري‌ها با اين سازمان بين‌المللي به‌منظور اجراي پروژه‌هاي مشترك در زمينه آب، خاك، صنايع، كاهش ضايعات، شيلات و... ابراز تمايل كرده‌اند. به‌نظر مي‌رسد سازمان يونيدو در محدوده تعريف شده‌اي آماده ارائه و انتقال دانش، مهارت‌ها و كمك‌هاي كارشناسي و فني به حوزه كشاورزي ايران و ساير كشورهاي در حال توسعه است. به‌گفته الساندرو آماديو نماينده يونيدو در ايران، قسمت اعظم برنامه آن سازمان در حوزه كشاورزي بر توسعه صنعت گلخانه‌اي، اجراي پروژه‌هاي درآمدزا و ارتقاي بهره‌وري متمركز است.
- سازمان يونيدو با توجه به اهداف تأسيسي، چه موفقيت‌هايي را در كشورهاي در حال توسعه به‌دست آورده است؟
اين بستگي دارد به معيار شما از موفقيت و يا تعريفي كه از موفقيت داريد. با نگاهي به بخش‌هاي مختلف فعاليت‌هاي سازمان يونيدو، مي‌توان گفت در برخي از پروژه‌ها مانند پروتكل مونترال در ارتباط با كاهش مواد مخرب لايه ازن و كاهش مصرف متيل برمايد در كشاورزي، موفق عمل كرده است. كشاورزي صنعتي نيز از حوزه‌هاي ديگري است كه سازمان يونيدو توانسته كمك‌هاي شايان توجهي ارائه دهد. يونيدو در مورد سياستگذاري‌هاي كلان و عمومي براي توسعه كشاورزي صنعتي در بعضي از كشورها مانند كشورهاي آمريكاي لاتين و آفريقا موفق بوده و در برخي كشورها، شرايط پيچيده‌اي وجود داشته است.
- تعامل ايران با سازمان يونيدو چگونه است؟
از فعاليت‌هاي اين سازمان در ايران 25سال مي‌گذرد. ايران و سازمان يونيدو در زمينه پروتكل مونترال همكاري‌هاي خوبي داشته‌اند.
- همكاري‌ها در حوزه كشاورزي را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
چند سال پيش در حوزه خرما و كودهاي شيميايي با ايران همكاري داشتيم و كمك‌هاي فني لازم را در اختيار ايران قرار داده‌ايم. ايران مايل است سطح همكاري‌هاي خود را در بخش كشاورزي با سازمان يونيدو افزايش دهد.
- اولويت‌هاي اين سازمان براي توسعه همكاري با ايران كدامند؟
ايران به لحاظ منابع انساني و بخش‌هاي صنعتي، كشور پيشرفته‌‌اي است. آنچه سازمان يونيدو به‌عنوان آژانس تخصصي سازمان ملل دنبال مي‌كند طراحي برنامه‌ريزي براي بهره‌برداري هرچه بيشتر از منابع و هماهنگ كردن منابع موجود در بخش كشاورزي است. براي مثال ما موضوع طراحي گلخانه‌ها را به‌منظور اقتصادي كردن و ايجاد ارزش افزوده در حوزه كشاورزي مورد توجه قرار داده‌ايم. شركت‌هاي زيادي در ايران مي‌توانند گلخانه‌ها را براي توليد محصولات كشاورزي و سبزي و صيفي‌جات بسازند، اما از نظر ما، طراحي گلخانه موضوع بسيار مهمي است.
در ايران به لحاظ نرم‌افزاري و سخت‌افزاري براي توسعه گلخانه‌ها، همه‌‌چيز مهيا است، اما بايد داده كوچكي براي ساخت گلخانه‌ها ارائه شود كه منظور همان طراحي است. مديريت آب در كشاورزي يكي ديگر از اولويت‌هايي است كه مايليم به آن بپردازيم. در اين حوزه نيز فناوري‌ها، دانش و ظرفيت‌هاي زيادي در ايران وجود دارد، با اين حال لازم است همه اين موارد براي مديريت آب تنظيم و هماهنگ شود.
- ايران چند سالي است با پديده كم‌آبي مواجه است. چه راهكارهاي عملي براي مديريت آب در بخش كشاورزي پيشنهاد مي‌كنيد؟
مديريت آب تاحدودي مربوط به اولويت‌ها و سياست‌هاي دولت مي‌شود. اگر دولت ايران درصدد خودكفايي محصولات استراتژيك مانند گندم و جو است، با توجه به آب‌بر بودن اين محصولات، يك راهبرد را مي‌طلبد و چنانچه به‌دنبال اقتصادي كردن مصرف آب و ايجاد ارزش افزوده باشد به‌دنبال توسعه توليدات گلخانه‌اي مي‌رود. با توليدات گلخانه‌اي براي اقتصادي كردن مصرف آب مي‌توان گام‌هاي بلندي برداشت. براي مثال، اگر در يك هكتار زمين بذر گندم كاشته شود به‌طور متوسط 2.5تن گندم برداشت مي‌شود و اگر قيمت هر تن گندم را 250دلار حساب كنيم درآمد حاصل از كشت يك هكتار گندم 600دلار مي‌شود. حال اگر در يك هكتار زمين، توليد گلخانه‌اي مانند گوجه فرنگي داشته باشيد نزديك به 60هزار دلار درآمد خواهد داشت ضمن آنكه مصرف آب در توليد گلخانه‌اي، يك دهم توليد گندم است. مثال ديگري مي‌آورم. در جنوب مراكش شهري به نام آگادير داراي 25هزار هكتار گلخانه است.
20سال پيش اين شهر شبيه يك منطقه متروكه بود و مردم از راه دامداري امرار معاش مي‌كردند. سازمان يونيدو، مركز انتقال فناوري در شهر آگادير ايجاد و اين مركز به تعاوني‌هاي توليد‌كنندگان كمك كرد كه از سيستم‌هاي نوين آبياري استفاده كنند. راه‌اندازي گلخانه‌ها در اين منطقه يك تحول و انقلاب در كشاورزي و درآمد مردم ايجاد كرد. البته برنامه راه‌اندازي گلخانه‌ها در يك بسته طراحي شد و در اين بسته مسائل حمل‌ونقل، بازار و توافقات تجاري و گمركي براي صادرات توليدات گلخانه‌اي به اروپا ديده شد. شرايط شهر يزد در ايران مشابه آگادير مراكش است. درحالي‌كه در يزد فقط يك‌هزار هكتار گلخانه تاسيس شده است. ايران جايگاه كليدي در بازار آسياي ميانه، روسيه و امارات دارد و مي‌تواند توليدات گلخانه‌اي خود را به اين كشورها صادر كند.
- براي توسعه گلخانه‌ها چه راهكارهاي عملي بايد مورد توجه قرار گيرد؟
مايلم به 3نكته مهم اشاره كنم كه دولت و وزارت جهادكشاورزي لازم است به آن در زمينه توسعه گلخانه‌ها و كشاورزي توجه داشته باشند. نخست آنكه سياست و استراتژي دولت تعيين مي‌كند كه آيا تصميم دارند گندم، جو و محصولات راهبردي توليد كنند و يا به‌دنبال توليد محصولات گلخانه‌اي باشند كه اقتصادي و داراي ارزش افزوده است. نكته دوم مربوط به موضوع فناوري است. گروه و يا شركت‌هايي كه مي‌خواهند گلخانه تاسيس كنند بايد ملزم شوند كه حداقل استانداردها را در حوزه فناوري رعايت كنند. و نكته آخر مربوط به حق‌آب كشاورزان و مديريت آن است. وقتي آب به‌طور رايگان در اختيار كشاورزان قرار مي‌گيرد ممكن است آب را رها كنند درحالي‌كه اگر بهاي آب را بپردازند به سمت مديريت آب حركت خواهند كرد و اين موضوع به مصرف درست آب در حوزه كشاورزي كمك مي‌كند.
- آيا در ايران كشاورزي بدون خاك را پيگيري مي‌كنيد و يا منتظر درخواست ايران هستيد؟
در ايران در برخي از مناطق مانند ورامين، كشاورزي بدون خاك براي توليد گل اجرا مي‌شود. شايد در بعضي مناطق ما بتوانيم كمك كنيم و اين نوع كشاورزي را ارتقا دهيم. بايد گفت، در كشاورزي عادي، توليد روي خاك صورت مي‌گيرد و در كشاورزي بدون خاك، بستر خاصي وجود ندارد و مي‌توان از گدازه‌هاي آتشفشاني و گياهان دريايي به‌عنوان بستر توليد، استفاده كرد.
- سازمان يونيدو با اتحاديه‌ها و انجمن‌ها در كشورهاي مختلف نيز همكاري مي‌كند. آيا در ايران هم با اتحاديه‌ها همكاري داريد؟
با اتحاديه توليد‌كنندگان زعفران در مشهد در فرايند خشك كردن و بسته‌بندي زعفران همكاري داريم.
- فرحناز هاشمي
مترجم: افشار اميري
نظر شما