به گزارش ایرنا از پدافند غیرعامل کشور، سردار سرتیپ پاسدار غلامرضا جلالی در همایش بررسی آسیب‌پذیری شبکه‌های صنعتی و اداری در برابر تهدیدات سایبری اظهار داشت: موضوع اصلی پدافند غیرعامل مسئله بی‌اثر کردن تهدید بر کشور می‌باشد و انتظار رهبر مقام انقلاب هم این است که کاری کنیم اثر تهدید بر کشور خنثی شود.
جلالی در خصوص تهدیدات حوزه‌های مختلف گفت: تهدید را چند لایه دسته‌بندی می‌کنند تا چارچوب کار معلوم و مشخص شود برای هر سطحی از تهدید چه تکلیفی داشته و چه کاری باید انجام شود، همچنین تلاش کنیم تا لایه‌های امنیت و دفاع مکمل یکدیگر باشند و بتوانند لایه‌های مختلف تهدید را دربرگیرد.
رییس سازمان پدافند غیر عامل کشور گفت: در زندگی هر فرد سه دسته امنیت یا سه دسته تهدید وجود دارد، اول امنیت یا تهدید فردی که یک فرد باید از خودش مراقبت کند و معمولاً در این سطح خود فرد مسئول کار می باشد. دوم امنیت اجتماعی و عمومی مربوط به یک منطقه جامعه، شهر یا شهرک می شود که این نوع تامین امنیت معمولاً ماموریت نیروی انتظامی است و تهدید آن نیز سطح عمومی را در بر می‌گیرد سطح تهدید و وظیفه ی تهدید کاملاً با هم متفاوت هستند و هر فرد باید مکمل یکدیگر باشند، سطح سوم امنیت ملی است، که تهدید علیه کل کشور یا بخشی از کشور می باشد معمولا در بخش نظامی این امنیت، ارتش و سپاه مسئولیت دارند و مقیاس تهدید از افراد تا به یک کشور تهدیدکننده قابل تغییر است.
وی در ادامه گفت:در واقع لایه ی اول، ایمنی لایه ی دوم، امنیت و لایه ی سوم، دفاع نامیده می‌شود، حال اگر این سه لایه را وارد فضای سایبری کنیم یک دسته از تهدیداتی است که یک دستگاه رایانه یا شبکه ی فردی را تهدید می کند ، یک دسته از تهدیداتی هست که منشاء آن یک گروه هکر تروریستی و خرابکار می باشد و به شبکه های محلی حمله می کنند سطح تولید خطر این دسته امنیت عمومی را تحت تاثیر قرار می دهد مثل حمله به یک بانک یا شرکت، مقابله با این تهدیدات نیز بر عهده ی پلیس و وزارت اطلاعات می باشد ضمن این که رفع تکلیفی از بابت لایه ی اولیه (امنیت فردی) نمی‌باشد و هر دو با هم مکمل اند. در لایه سوم منشاً تهدید، ارتش سایبری کشورها است.
جلالی گفت: از سال 2006 به بعد قابلیت‌های سایبری و زیر ساخت کشور ها مشخص شده است و کشورهای مختلف برای حمله به این زیرساخت‌های سایبری، ارتش سایبری تشکیل داده اند که دیگر تهدیدات سایبری به صورت گروه نیست بلکه یک کشور هست و دارای ارتش رسمی سایبری می باشند. این ارتش‌ها معمولاً به زیرساخت‌های حیاتی وحساس سایبری کشورهای دیگر حمله می‌کنند.
وی گفت: تفاوت بین منافع مهم و حیاتی این است که منافع مهم قابلیت مذاکره و معامله دارند و اگر به خطر بیفتد لزوماً به جنگ نیازی نیست ولی منافع حیاتی منافعی هستند که نه قابلیت مذاکره دارند و نه قابلیت معامله و اگر تحت خطر قرار گیرند همه کشورها برای رفع خطر آن آماده جنگ می شوند.
جلالی گفت: شاخص های منافع حیاتی کشور را یکی منافعی که حاضریم برای آن بجنگیم، دوم منافعی که قابلیت مذاکره ندارند و سوم منافعی که قابلیت معامله ندارند ذکر کرده و گفت: تمامیت ارضی جزو منافع حیاتی می باشد و هر جایی که منفعت حیاتی کشورها به خطر بیفتد، مفهوم جنگ مطرح می شود، مثلاً طبق گفته ی آمریکایی ها امنیت خطوط انتقال نفت در تنگه هرمز جزو منافع حیاتی آمریکا است یعنی اگر این امنیت بر هم خورد آمریکا با برهم زننده امنیت وارد جنگ می شود.
وی در ادامه چنین گفت: در فضای سایبر نیز به همین ترتیب است، یکسری زیر ساخت در کشور وجود دارد و در همه جای دنیا نیز وجود دارد که دسته بندی این زیر ساخت ها به لحاظ اهمیت عبارت اندز؛حیاتی، حساس، مهم، فاقد طبقه بندی ، زیر ساخت حیاتی یعنی اگر آسیبی ببیند پیامد آن سطح ملی کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مثل اختلال در نظام بانکی و سیستم اکترونیک زیر ساخت پولی کشور که یک زیر ساخت حیاتی است، زیرساخت حساس چند استان را در بر می‌گیرد در واقع اگر این زیر ساخت آسیب ببیند یک منطقه از کشور را تحت تاثیر قرار می دهد، زیر ساخت مهم یک شهر یا یک استان را در بر می‌گیرد.
جلالی گفت: در طی چند سال گذشته با ورود فناوری اطلاعات سرمایه های کشور دیگر صرفاً فیزیکی نمی باشد، با ورود فناوری اطلاعات به سازمان ها و شرکت ها معمولاً چهار لایه بوجود می آید که باید از هم تفکیک شوند.
اولین لایه، لایه‌های شبکه‌های اطلاع رسانی و خبری می باشد ، دومین لایه اتوماسیون اداری است که مکاتبات درون آن انجام می شود و بنا به اهمیت مکاتبات امنیت آن لایه تعیین می‌شود، سومین لایه شبکه های کاربردی است .لایه چهارم شبکه‌های زیرساخت های صنعتی است که می‌تواند در سطح بالایی تولید خطر بنماید و طبیعتاً لایه ی چهارم بالاترین اهمیت را دارد و باید بیشترین حفاظت از آن صورت گیرد.
وی ادامه داد:بر این اساس سرمایه های فیزیکی به سرمایه های سایبری تبدیل می شوند ( به دلیل اشراف و کنترل فناوری اطلاعات بر آن ها) یعنی سرمایه هایی که مدیریت، کنترل، ایمنی و دفاع از آن در فضای سایبری انجام می شود و همچنین از طریق فضای سایبری می توان به این سرمایه ها آسیب وارد نمود، حفاظت از سرمایه ها بخشی از آن به صورت فیزیکی (گذاشتن نگهبان و حفاظت فیزیکی و...) و بخشی از آن به صورت سایبری است. به عنوان مثال امروزه 80 درصد از زیر ساخت پولی کشور به صورت سایبری و تنها 20% آن بصورت فیزیکی می باشد. در نتیجه جنس سرمایه ها به لحاظ تاثیر فناوری اطلاعات بر آن ها در حال تغییر است. برآوردی که آمریکایی ها داشته اند عنوان کرده اند سرمایه ی سایبری آن ها حدود 90% کل سرمایه هایشان می باشد. لذا آسیب پذیر بودن کشورهای غربی به لحاظ وابستگی سایبری زیاد می باشد، زیرا تمام سرمایه هایشان سایبری است.
جلالی گفت: فرآیند تبدیل سرمایه ی فیزیکی به سرمایه ی سایبری هم یک جبر و هم یک فرصت تاریخی است. پس فناوری اطلاعات سرمایه های ما را به سرمایه ی حیاتی و حساس تبدیل می کند و هیچ ربطی به نوع مالکیت آن ندارد (بخش خصوصی و غیر خصوصی) حوزه ی شمول مباحث پدافند غیرعامل که به تصویب مقام معظم رهبری رسید دستگاه های لشگری کشوری و بخش خصوصی می باشد همچنین در تبصره در مورد بخش خصوصی آورده شده است که چگونه می توانند به بخش خصوصی کمک کرده تا نظر پدافند غیرعامل را تامین کند.
وی ادامه داد:نکته ی دوم این است که هر دستگاهی مسئول پدافند غیرعامل همان دستگاه است و نکته ی سوم اینکه در انتخاب هدف برای دشمن وشاخص های جذابیت هدف مالکیت هیچ نقشی ندارد، مثلاً دشمنی که بخواهد نفت کشور را فلج کند و یا مشکل ایجاد کند نگاه نمی کند که این پالایشگاه خصوصی است یا دولتی در واقع هدف آنها ضربه زدن به کشور است. لذا اعمال ملاحظات پدافند غیر عامل در مورد زیر ساخت ها به نوع مالکیت آنها ربطی ندارد.
وی ضمن مرور ادبیات جنگ سایبری گفت:اولین حمله سایبری ثبت شده در دنیا حمله سایبری به خطوط انتقال گاز روسیه در سیبری بود که با بستن سنسوردریچه ها فشار موجب ازدیاد گاز شده و انفجار مهیبی رخ داد که بزرگترین انفجار غیر هسته ای دنیا در آن جا اتفاق افتاد،و به دلایل مختلف آن را بازگو نکردند، پس در حوزه ی سایبری با یک مفهوم جنگی مواجه هستیم، امروز به صورت قاطع می توان گفت که هیچ تهدید نظامی بر علیه کشوری محقق نمی شود به غیر از اینکه بخشی از آن تهدید جنگ سایبری باشد .
جلالی در ادامه گفت:در مدل های جدید نظامی ، جنگ سایبری کاملاً جای خود را پیدا کرده است مثلاً طی بیست روز گذشته حمله سایبری به زیر ساخت های هسته ای کره جنوبی انجام شده و یا یک حمله ی سایبری به صنعت فولاد آلمان انجام شده است که موجب کاهش 20 درصدی تولید شده است با توجه به موارد گفته شده می توان نتیجه گرفت که این موضوع یک موضوع انتزاعی و غیر عملیاتی نیست بلکه یک موضوع واقعی و حقیقی می باشد.لذا با توجه به اهمیت موضوع ، رویکرد پدافند سایبری به وجود می آید ، پدافند سایبری می خواهد با جنگ سایبری مقابله کند یعنی باید با تهدید یک ارتش سایبری مقابله کند نه با تهدید یک هکر یا نفوذگر.
وی گفت: در حوزه سایبری دو نوع پدافندسایبری وجود دارد؛ یک پدافند نقطه ای و یک پدافند منطقه ای، پدافند نقطه ای یعنی این که هر بخشی باید از یک نقطه از سرمایه های ملی حفاظت کند. مثلاً بانک مرکزی، پتروشیمی و... نقاط ، سرمایه های ملی سایبری هستند به طور مثال: یک دریا را در نظر بگیرید که 100 جزیره درون آن قرار دارد. دریا را محیط سایبری فرض کنید که هر جزیره باید سازوکار محافظت از خود را داشته باشد، نمی توان گفت یک نفر از تمام سیستم دفاع کند ، پس این لایه ی دفاع منقطه ای است.
جلالی دسته بندی سرمایه های سایبری را به 5 دسته تقسیم کرده و گفت: اولین سرمایه، سرمایه عادی فاقدطبقه بندی است،
دومین لایه، شبکه های مهم هستند، سومین لایه شبکه های حساس ، چهارمین لایه شبکه های حیاتی است و پنجمین سطح سرمایه در واقع سرمایه های ویژه هستند، یعنی زیر ساخت های سایبری که تمامی زیر ساخت های حیاتی ، حساس و مهم را اداره ، پشتیبانی و حمایت می کنند.
رییس سازمان پدافند غیر عامل کشور گفت:در فضای فیزیکی دسته بندی امنیتی 3 لایه ای است ولی در فضای سایبری 5 لایه ، لذا باید برای هر سطح میزان امنیت مناسب در نظر گرفته شود، سطح امنیتی که برای زیر ساخت های ویژه در نظر گرفته می شود بالاتر از 100% است یعنی تمام زوایا را نسبت به موضوع در نظر گرفته و اضافه تر از بالاترین حد احتیاط به موضوع نگاه می کنند این یعنی نگاه ویژه، همینطور به سطح لایه هایی پایین تر هر کدام میزان امنیت خود را در بر می گیرد انتظاری که ما از پدافند سایبری داریم این است که زیر ساخت ویژه باید قطعاً آسیب ناپذیر باشد در واقع این به عنوان هدف در نظر گرفته می شود، زیرساخت حیاتی باید مصون باشد یعنی باید بتوانیم به هر نوع تهدید یا حمله در حوزه ی خودش پاسخ دهد، زیر ساخت حساس باید حداقل آسیب پذیری را داشته باشد و زیر ساخت مهم می تواند با پذیرش آسیب پذیری نسبی باشد.
وی برای برقراری امنیت ،کنترل و تنظیم در این حوزه گفت: باید در پدافند سایبری ایمن سازی یا مصون سازی سرمایه های ملی و حیاتی ایجاد شود. براساس مصوبه ابلاغی در اساس نامه سازمان پدافند غیرعامل مسئول پدافند غیرعامل هر دستگاه رئیس آن دستگاه است ،نکته ی دوم اینکه پدافند سایبری باید در فضای عمومی سایبری یا زیست بوم سایبری کشور شکل گیرد،بنابراین پدافند سایبری؛
الف:حفاظت و پدافند از سرمایه های ملی سایبری
ب:پدافند و صیانت از زیست بوم سایبری کشوررا شامل می شود
جلالی گفت: یکی از ویژگی های فضای سایبری بی مرز بودن آن است لذا برای اینکه بتوانیم از آن دفاع کنیم باید برایش حد و حدود تعیین کنیم ، غربی ها طرحی ارائه نمودند با نام تکنولوژی پدافند سایبری محلی به نام گنبد پدافند سایبری آهنین ،بنا به تعریف غربی ها، قاعده ی این گنبد سرزمین سایبری آن ها است. ما باید تعریفی این چنین را در فضای سایبری انجام دهیم.
وی زیست بوم سایبری کشور شامل بخشی از فضای سایبری که در آن فعالیت های اساسی شکل می گیرد را به 5 دسته تقسیم وتعریف نموده و گفت:
اولین لایه ی زیر ساخت های سخت افزاری ملی هستند مثل دیتا سنتر شبکه انتقال فیبر نوری که اگر این دسته حذف شود پایگاه ها ناقص خواهد بود ، دومین لایه نرم افزارها هستند و سخت افزارها را مدیریت می کنند ، لایه سوم نرم افزار های کاربردی هستند ، لایه ی چهارم مدیریت، سیاست و کنترل، قوانین، الزامات و ضوابط هستند که روابط این اجزا را تعریف و دنبال می کند لایه پنجم دیتا و محتوا هستند اگر بتوانیم این پنج لایه را تعریف کنیم و و روابط آنها را با هم تنظیم کنیم در واقع زیست بوم سایبری کشور را تعریف کرده ایم.
جلالی گفت: اسکاداها در فضای سایبری چند ویژیگی استرتژیک دارند؛ اولین ویژگی اسکادا، مرز اقدام فیزیکی که در واقع سه کار انجام می دهد یک، سنسور؛ دو، ارتباطات و انتقال و سوئیچ سه، پردازش. در بخش پردازش فرامین به صورت کامپیوتری دریافت می شود از طریق سوئیچ منتقل می شود و در سنسورها تبدیل می شود مثل اسکاداهای هواپیما به همین دلیل اهمیت بسیار زیادی دارد در یک مقاله نوشته شده بود اسکادا مرز امنیت ملی یعنی مرزی که فرمان فیزیکی را به الکترونیک و بالعکس تبدیل می کند و لذا می تواند مدخل ورورد تهدیدات بزرگ سایبری در حوزه زیر ساخت ها تلقی شود.
ویژگی بعدی این است که زیر ساخت های پر خطر و عموماً صنعتی را با دقت بالا و بدون خستگی کنترل و مدیریت می کند،که می تواند جزو ارزش ها و فرصت های آن باشد طبیعتاً این اهمیت باعث شده تا دشمنان روی این موضوع متمرکز شوند ، در چند سال خیر آمریکایی ها یک چنبره امنیتی روی شرکت های تولید کننده اسکاداها زدند و سهام بعضی از شرکت ها را خریداری کردند ودر قالب سوء استفاده از مفهوم مبارزه با تروریسم یک پروتکل امنیتی طراحی کردند که قابلیت های کنترل دسترسی و وارسی به زیر ساخت ها را به آن ها بدهد، در استاکس نت شرکت زیمنس و مایکروسافت در این زمینه کاملاً با آمریکا همکاری کردند ، استاکس نت را سایر کشورها قبل از ما کشف کردند اما پروتکل امنیتی استاکس نت به آن ها گفته بود که هدف استاکس نت ایران و حوزه ی هسته ای آن است و تا ایران اعلام نکرده شما اعلام نکنید.
وی در خصوص اهمیت پروتکل ها گفت: پروتکل ها قوانین و مقررات ارتباط اجزاء و سخت افزار نرم افزار را با هم تعریف می کند و خودشان طراحی می کنند ، ارزش سیستم امنیتی به این است که بومی باشد و در اختیار ، اولین و موثر ترین راه حل استفاده از سامانه های بومی است. در سیستم های خارجی ما قدرت تعمیر و بازسازی نداریم و اتکای به امنیت بیرونی برای زیر ساخت های حیاتی یک نوع نگاه ابلهانه است،سال قبل سمیناری تحت عنوان امکان سنجی تولید اسکادای بومی برگزار کردیم که مصرف کنندگان، تولید کنندگان و شرکت های دانش بنیان در این زمینه حضور داشتند و توانستیم یک سیستم اسکادای بومی بوسیله یک کنسرسیوم داخلی تولید کنیم که این سیستم مورد تایید سازمان پدافند غیرعامل و قرارگاه سایبری قرار گرفت.
وی گفت: در زیرساخت های حیاتی، امنیت مقدم بر پیشرفتگی است،که یکی از راه حل ایزوله سازی شبکه ها است، باید شبکه ایزوله کامل باشد ،در جایی که سامانه اسکادا نصب می شود، هیچ شبکه ای نباید به آن وصل شده و قابل کنترل از همه نظر باشد، مبحث بعد، نیروی انسانی است. موضوعی که در فضای سایبری به آن کم توجهی شده است، ما هم به نیروی انسانی هوشمند و هم نیروی انسانی روزآمد علمی و هم به نیروی انسانی امین نیازمندیم.
صندلی های مشاغل سایبری دارای طبقه بندی امنیتی است. صندلی مدیرشبکه(Admin) ، صندلی احراز صلاحیت است. یعنی هر کسی نمی تواند روی این صندلی بنشیند. یک نظام طبقه بندی مشاغل سایبری، با نگاه امنیتی لازم داریم.
جلالی در ادامه گفت:موضوع بعدی پایش منظم آسیب پذیری است. در واقع مرکز پدافند سایبری در هر دستگاه باید وجود داشته باشد تا با کنترل امنیتی بتوان آسیب پذیری ها را به صورت منظم پایش کرده در صورت بروز آسیب پذیری آن را برطرف نمود. یکی از مشکلات ما آبدیت کردن است که معمولا به صورت آنلاین آبدیت می شود و اگر ایران جزو خط قرمز باشد بخشی از فایل ها قابلیت هایش حذف می شود یا تاریخ آبدیت محدود می شود و لذا این یک مشکل اساسی است که بخشی از آن دستگاهی و بخشی از آن حاکمیتی است. در نظام حاکمیتی باید برای بعضی از دستگاه ها یک نظام آبدیت آفلاین تعریف شود.
وی گفت:موضوع بعدی حفاظت EMP برای این دسته از زیرساخت ها است. آمریکایی ها بمب هایی به نام بمبهای EMP کوچک درست کرده اند که اندازه آرپی جی است و با هر وسیله ای می شود آن را شلیک کرد که یک موج انفجار الکترو مغناطیسی ایجاد می کند و تمام دستگاه های الکترونیک را از کار بیندازد هنگام تهیه زیرساخت باید این تهدید را نیز در نظرگرفت، مورد دیگر back up مطمئن است به این صورت که هر مرکز پدافند سایبری باید از نرم افزارهایی که در سیستم می گذارد، یک نسخه از سورس اصلی و back up از خود نرم افزار و دیتا ها داشته باشد.
وی در ادامه گفت:از دیگر موارد باید به شبکه انتقال مطمئن اشاره کرد، بایدامنیت متناسب با اهمیت زیرساخت باشد. شبکه های خاص در کشور هست که می توان شبکه ی انتقال زیرساخت های حیاتی را به آن شبکه منتقل کردمورد دیگر سیاست های پدافند سایبری است که می بایست در حوزه های مختلف شکل گرفته و رعایت شود.
وی ادامه داد:با توجه به رویکرد جدید جنگ این ها ابزار و روش های دفاع هستند. ما نه می خواهیم مغرور شویم و نه می خواهیم خود را ناتوان فرض کنیم، بعد از حمله استاکس نت به زیرساخت های هسته ای، مجموعه ی اقدامات پدافند سایبری در حوزه ی سایبری هسته ای و سایر حوزه ها توانسته است تهدید را 100% پاسخ دهد. امکان پذیری و پاسخگویی پدافند سایبری تهدیدات قطعی شد.
رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور در خاتمه گفت: اطمینان داشته باشید که ما در دانش سایبری در دنیا دارای رتبه خاص خود هستیم. یک شاخص آن این است که اولین جنگ رسمی سایبری جهانی علیه ما برپا شده است و اکنون هم مرتبا ما را تهدید می کنند ولی نمی توانند آسیبی برسانند، بالاخره نظام و چارچوبی از جنگ جدید شروع شده است که باید خود را آموزش دهیم و سیستم ها را آماده کنیم و رویه ها و فرآیندها و اقدامات را به شکلی پیش ببریم که بتوانیم به این تهدیدات پاسخ دهیم. امیدوارم نتایج این سمینار بتواند به پایداری کشور در حوزه پترو شیمی بیانجامد. ان شاا...
همچنین در این همایش از کتاب مصون سازی شبکه های کنترل صنعتی و اداری در فضای سایبر رونمایی شد.
نظر شما