در هر دوره نبردي پنهان ميان برادرهاي تني و ناتني براي به‌دست آوردن قدرت در جريان بوده و پسرهاي عبدالعزيز در آرزوي قدرت يا پير شده يا با دنيا وداع كرده‌اند. بامداد روز گذشته مقام‌هاي عربستان پس از مدت‌ها گمانه‌زني سرانجام به‌صورت رسمي خبر مرگ عبدالله، دهمين پسر عبدالعزيز آل‌سعود را در سن ۹۰سالگي اعلام كردند تا دور ديگري از جابه‌جايي قدرت در بزرگ‌ترين صادركننده نفت جهان شكل بگيرد و يك وليعهد ديگر قبل از مرگش بتواند از ميان برادرها به رؤياي خودش براي سلطنت برسد. انتقال قدرت در عربستان مانند ديگر پادشاهي‌هاي جهان نيست و پسرها براساس سن و سال به قدرت نمي‌رسند.
در‌واقع برادر است كه تصميم مي‌گيرد قدرت را به كدام برادر منتقل كند. از ميان پسرهاي عبدالعزيز حالا به همين‌خاطر، خيلي‌ها در جنگ قدرت ناپديد شده‌اند و خبري از آنها نيست. سلمان، بيست و پنجمين پسر عبدالعزيز كه حالا پادشاه جديد عربستان شده در‌واقع در ميان برادرها از معدود خوش‌شانس‌ها بوده است. سلطان و نايف، 2برادر ديگر مدت‌ها براي پادشاهي صبر كردند اما به جاي مقام سلطنت اجل در سال‌هاي ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ به سراغ‌شان آمد.
هر چند مقام‌هاي سعودي هميشه سعي كرده‌اند اوضاع را در صحنه سياسي اين كشور آرام نشان دهند اما در پشت پرده نبرد سختي براي پست‌ها به‌ويژه ميان نوه‌ها در جريان است. هيچ‌كس به‌صورت دقيق نمي‌داند عبدالله بن عبدالعزيز چه زماني از دنيا رفته است. 3هفته قبل خبر انتقال عبدالله به بيمارستان به‌علت ذات‌الريه اعلام شد و از همان زمان همه فهميدند كه حال او وخيم است. مقام‌هاي عربستان روز گذشته نشان دادند كه همه‌‌چيز را برنامه‌ريزي كرده‌اند تا شايد روند انتقال قدرت از عبدالله به برادر ناتني‌اش راحت شكل بگيرد. به همين‌خاطر گفته مي‌شود كه عبدالله احتمالاً از چندين روز قبل زندگي‌اش تمام‌شده بوده و در اين مدت سعودي‌ها در حال برنامه‌هاي امنيتي و تداركاتي بوده‌اند.
عصر روز گذشته مراسم تشييع جنازه عبدالله برگزار شد و بلافاصله بيعت با پادشاه جديد هم طي مراسمي صورت گرفت. پس از اعلام خبر مرگ عبدالله ۹۰ساله از تلويزيون دولتي عربستان، به سلطنت رسيدن سلمان ۸۰ ساله كه تاكنون به‌عنوان وليعهد در انتظار قدرت بود، اعلام شد. مقرن بن عبدالعزيز برادر ديگر كه جانشين وليعهد بود هم با ۷۰ سال سن به مقام وليعهدي رسيده است. مقرن بن عبدالعزيز هر چند اكنون وليعهد است اما بايد حساب ويژه‌اي روي او درباره آينده عربستان باز كرد.
- ورود نسل جديد به بازي قدرت
سلمان بن عبدالعزيز كه حالا ديگر همه جا عنوان خود را ملك سلمان مي‌نويسد خيلي سريع پسرش محمد را به سمت مهم وزير دفاع و رياست دربار سلطنتي منصوب كرد. پست وزارت دفاع در ميان سعودي‌ها حائز اهميت است و بسياري از كساني كه به قدرت رسيده‌اند در دوره‌اي اين پست را بر عهده داشته‌اند. به همين‌خاطر محمد بن سلمان هم از چهره‌هاي مهم در دوره جديد عربستان خواهد بود. صف به قدرت رسيدن در ميان پسرهاي عبدالعزيز حالا ديگر به پايان خود نزديك مي‌شود.
ديگر از نسل اول و از ميان پسرها فقط مقرن باقي‌مانده كه با داشتن سمت وليعهدي در انتظار سلطنت است. براي نخستين بار يك نفر از ميان نوه‌ها در صف به قدرت رسيدن قرار گرفته است. شاهزاده محمد بن‌نايف در پست وزارت كشور ابقا شده و به‌عنوان جانشين وليعهد انتخاب شده است. او پسر نايف بن‌عبدالعزيز است كه وليعهد بود اما در سال ۲۰۱۲ در آرزوي سلطنت عمرش تمام شد. اما اين انتقال قدرت به نسل بعدي آسان نخواهد بود. تعداد برادرها محدود بود اما حالا ده‌ها نوه براي قدرت و پست در حال نقشه كشيدن هستند. پسرهاي عبدالله ازجمله مطعب كه فرمانده گارد ملي و مشعل كه فرماندار مكه است را نبايد فراموش كرد.
عربستان با چالش‌هاي مختلفي روبه‌روست و اوضاع براي اين كشور ساده نيست. سعودي‌ها با همه تلاشي كه كردند نتوانستند حكومت بشار اسد در سوريه را سرنگون كنند، خطر داعش را حالا اين كشور با حمله انتحاري به داخل خاكش به خوبي لمس كرده و مقام‌هاي اين كشور نگران نفت شيل(نفت نامتعارف) آمريكا هستند. شايد سعودي‌ها هيچ وقت بيشتر از اين نگران نبوده‌اند.
در‌آمد نفت براي آنها بي‌پايان به‌نظر مي‌رسيد اما حالا آنها بايد فكري براي آينده اقتصادي خود داشته باشند. آمريكايي‌ها اعلام كرده‌اند كه تا سال ۲۰۲۰ مي‌خواهند با استفاده از توليد نفت شيل از وابستگي به نفت عربستان خلاص شوند. ترس از نفوذ افراطي‌هاي داعش كه اتفاقاً حاميان زيادي در داخل عربستان دارند باعث شده تا اين كشور مرزهاي خود را با حصار كشي و گشت‌هاي متعدد تبديل به يك دژ امنيتي كند. عبدالله در زمان حكومت خود به‌شدت ناآرامي‌هاي داخلي را سركوب كرد و شيعيان معترض بسياري به‌ويژه از شرق اين كشور را به زندان فرستاد. سابقه درخواست براي اصلاحات از رژيم آل سعود به سال1992 بازمي‌گردد؛ زماني كه گروهي از دانشگاهيان عربستان در نامه‌اي سرگشاده مشكلات را به مقام‌هاي رژيم گوشزد كردند.
انقلاب مردم مصر و تونس اما به فعاليت‌هاي مخالفان رژيم عربستان سعودي سرعت بخشيد. در يك اقدام بي‌سابقه، گروهي از فعالان سياسي با اعلام تشكيل يك حزب منع قانوني رژيم آل سعود در اين رابطه را به چالش كشيدند؛ هر چند 10بنيانگذار اين حزب همگي دستگير شدند. در كنار شيعيان و مخالفان سياسي، اين فعالان اجتماعي و حقوق بشر هم هستند كه سياست‌هاي آل سعود را در مسائلي مانند رانندگي زنان و آزادي مذهب به چالش كشيده‌اند.
سياست خارجي حالا كوچك‌ترين مشكل عربستان به‌حساب مي‌آيد. چالش اصلي براي دور جديد قدرت عربستان در داخل اين كشور است. گروه‌هاي بسياري از شيعيان تا زنان خواستار اصلاحات و حقوق خود هستند. ۳۰ميليون جمعيت جوان شغل مي‌خواهند كه براساس آن سعودي‌ها نمي‌توانند اقتصاد نفت محور و دادن يارانه را ادامه دهند. عبدالله بن عبدالعزيز هر چند حالا از سوي سعودي‌ها طرفدار اصلاحات و پدري مهربان براي عربستان معرفي شده اما در ميان چالش‌ها و بحران‌ها شايد ميراث او براي جانشين‌هايش به اندازه روياهايشان شيرين و خوش نباشد.
نظر شما