حالا مديران جشنواره، كارشناسان، اهالي رسانه و ديگر دوستداران فيلم و سينما مي‌توانند با خيال آسوده بنشينند و به روزهايي كه گذشت بينديشند. بينديشند و ببينند براي ثمردهي بهتر اين درخت تنومند 33ساله در سال‌آينده، قيچي باغبان بايد بر كدام شاخ و برگ‌هايش بنشيند و كدام شاخه‌ها را بايد از گزند آسيب‌ها در امان نگه دارد.
11روز برگزاري جشنواره فيلم فجر در برج ميلاد و ديگر سينماهاي پايتخت بهترين فرصت بود براي ديدن نكته‌هاي ريز و درشت متن و حاشيه آن و يك روز پس از برگزاري مراسم اختتاميه، مرور اين نكته‌ها شايد بتواند برنامه‌ريزان دوره آينده را براي برگزاري يك جشنواره در كلاس بين‌المللي و جهاني ياري كند. هر چند، امسال براي نخستين‌بار بخش‌هاي ملي و بين‌المللي فيلم فجر از هم جدا شدند و تا برگزاري مستقل بخش بين‌الملل كمتر از 90روز وقت باقي است.
- اندر فوايد و مضرات دخان
امسال پيش از آغاز نمايش هر كدام از فيلم‌ها در تمام سينماهاي ميزبان جشنواره، فيلمي تبليغاتي درباره ضررهاي مصرف انواع دودكردني‌ها با اجرا و بازي رامبد جوان به نمايش درآمد. روايتي تاريخي از فراگير شدن مصرف سيگار در دنيا و نقش سينما در عادت كردن مخاطبان به اين بلاي خانمان‌سوز. نكته جالب اينجا بود كه قهرمانان و ضد‌قهرمانان برخي فيلم‌هاي حاضر در اين دوره سيگار به‌دست در تمام لحظه‌ها روي پرده جولان مي‌دادند و غيراز مصرف سيگار و قليان، كارگاه آموزش نحوه مصرف مواد‌مخدر صنعتي در وضعيت‌ها و شرايط مختلف را در حضور مخاطبان ريز و درشت برگزار كردند.
سال‌هاست در بسياري از كشورها از هند و چين و روسيه گرفته تا اروپا و آمريكا نشان دادن صحنه استعمال سيگار در تلويزيون و سينما بسيار محدود شده و فيلمسازاني كه به ضرورت داستان صحنه‌هاي مصرف مواد‌مخدر را به تصوير مي‌كشند، مي‌دانند كه بايد درجه‌بندي سختگيرانه را هنگام نمايش عمومي به جان بخرند. در سينماي ايران اما فيلمسازان بدون داشتن نگراني از اعمال رده‌بندي سني، سخاوتمندانه به تمام مخاطبان مصرف انواع مخدر را آموزش مي‌دهند.
- چه‌كسي بود صدا زد سيمرغ؟
سيمرغ بلورين فيلم برگزيده تماشاگران از همان نخستين سال‌هاي ظهور به جنجالي‌ترين جايزه جشنواره فيلم فجر تبديل شد و سالي و دوره‌اي نيست كه برنده و بازنده اين رقابت مردمي، نتايج نهايي را با آغوش باز و بدون حاشيه و جنجال و حرف و حديث بپذيرند. آش آراي مردمي امسال آنقدر شور شد كه بهروز افخمي در نشست پرسش و پاسخ «روباه» آشكار از «تقلب» خانه سينما در شمارش آراي فيلم‌ها سخن گفت؛ فيلمسازي كه به دلايل كاملا واهي همراه 2فيلم ديگر از رقابت براي كسب اين سيمرغ ارزشمند بازماند و اعتبار آن را زير سؤال برد. جالب اينكه از همان روز دوم يا سوم شمارش آراي مردمي، تركيب آراي 3فيلم برتر ثابت ماند و مخاطبان را ياد نظرسنجي فوتبالي برنامه90 انداخت. شايد لازم باشد از دوره آينده سازوكاري شفاف‌تر براي حضور همه فيلم‌ها و سلامت شمارش و اعلام نتايج آراي مردمي سيمرغ بلورين فيلم برگزيده تماشاگران درنظر گرفته و اجراي آن به نهادي مستقل واگذار شود.
- جنايت و خيانت و در نهايت، مكافات!
اگر آرزوي بزرگ مديران سينما را در ايران ساختن فيلم‌هاي سرگرم‌كننده با هدف كشاندن خانواده‌ها به سالن‌هاي تاريك و رونق اقتصاد هنر بدانيم، به‌احتمال فراوان سال آينده بايد چراغ برداريم و دنبال فيلمي شبيه «شهرموش‌ها2» بگرديم كه هم بفروشد هم خانواده‌ها با خيال راحت براي تماشاي آن راهي سينما شوند و بليت بخرند. از شواهد و قراين پيداست كه سينماگران ايراني در اين سال‌ها راه نجات خود را روايت داستان‌هايي با موضوع مواد‌مخدر، انواع مختلف خيانت، روابط خارج از عرف 2يا چند نفري، استفاده از انواع فحش و حرف‌هاي نامربوط به جاي ديالوگ و... مي‌دانند.
فيلم‌هاي طنز و كمدي در بهترين حالت يادآور روزهاي ابتدايي ظهور پديده مهران مديري و رضا عطاران و اين اواخر محسن تنابنده هستند و سينماي دفاع‌مقدس هم به چنان حال و روزي افتاده كه اگر «چ» ابراهيم حاتمي‌كيا نباشد، تمام فيلم‌هاي اين عرصه روي هم در اكران عمومي 200ميليون نمي‌فروشند! حالا كيست كه همه اعضاي خانواده‌اش را به تماشاي مجموعه‌اي از تصاوير خيانت، مصرف مواد‌مخدر و ديالوگ‌هاي آنچناني در 3فيلم برتر اين دوره ببرد؟ شايد پرفروش‌ترين فيلم‌هاي اكران 94هنوز ساخته نشده‌اند. شايد هم راهي به بخش‌هاي مختلف جشنواره امسال نيافتند و قرار است بدون درك لذت حضور در جشنواره فجر، روي پرده سينماها بروند.
- حكايت مرغ، شتر و شترمرغ
جشنواره فيلم فجر در تمام اين سال‌ها جايي ميان ملي و بين‌المللي بودن گرفتار مانده و جالب اينكه وقتي امسال صرفا در بخش ملي برگزار شد، باز هم از استفاده از عبارت «بين‌المللي» چشم‌پوشي نكرد! اگر قرار است فيلم فجر از جشنواره‌هاي رده الف يا ب در سطح دنيا باشد، بايد به قواعد آن هم احترام بگذارد. تقريبا در هيچ جشنواره‌اي در گوشه و كنار دنيا براي رشته‌هاي مختلف نامزد اعلام نمي‌شود و اين سنت را فقط مراسم اعطاي جوايز سينمايي رعايت مي‌كنند؛ از جوايز معتبري چون گلدن گلوب و اسكار در آمريكا، بفتا در بريتانيا، سزار در فرانسه، گويا در اسپانيا، ديويد دي دوناتلو در ايتاليا و فيلم فير هند گرفته تا اسكرين آسيا پاسيفيك در همين آسياي خودمان.
بسياري از جشنواره‌هاي مهم سينمايي ازجمله ونيز، كن، برلين، لوكارنو، سن سباستين، كارلووي واري، بوسان، شانگهاي، توكيو و... در روز پاياني فقط برندگان رشته‌هاي مختلف را معرفي مي‌كنند آن هم در يك مراسم اختتاميه جمع و جور و بسيار كوتاه. حتما مجيد مجيدي رئيس هيأت داوران جشنواره امسال به ياد دارد كه 7سال پيش مراسم اختتاميه جشنواره فيلم برلين 45دقيقه بيشتر طول نكشيد؛ مراسمي كه رضا ناجي در آن براي بازي در «آوازگنجشك‌ها» جايزه بهترين بازيگر مرد را برد. فيلم فجر نمي‌تواند و نبايد تلفيق مثلا اسكار باشد و برلين. هر چند، ناگزير بايد سخنراني‌هاي طولاني مجري و مقام‌هاي رسمي را جزو جدايي‌ناپذير مراسم افتتاحيه و اختتاميه بدانيم!
- هزاران آفرين بر جان پاكش
اگر نتيجه و چكيده بيش از 3دهه حيات سينماي نوين ايران «محمد(ص)» باشد، بايد اعتراف كرد اين سينما راه خود را درست آمده و به يك دستاورد بسيار بزرگ رسيده است. بزرگ‌ترين پروژه تاريخ سينماي ايران كه آوازه آن از همه مرزها گذشته و در تمام دنيا خبرساز شده، در همين اكران‌هاي محدود چنان بر جان و دل مخاطبانش نشسته كه بايد حساب آن را از تمام فيلم‌هاي 33سال اخير جدا كرد. سينماي ايران هر 5سال يك‌بار به چنين پروژه‌اي براي قدرت‌نمايي در سطح جهان نياز دارد و حالا كه مجيدي اين سنگ بزرگ را با جسارت و مهارت مثال‌زدني از مقابل پاي سينماي ايران كنار زده، نوبت ديگر فيلمسازان است تا داستان‌ها و روايت‌هاي ديني و ملي را با زبان فيلم و سينما به تمام نقاط دنيا ببرند.
نظر شما