این سؤال، یکی از سؤالات جذابی بود که چند وقت پیش دانش‌آموزان در سازمان ناسا (سازمان هوايي و فضانوردي آمريكا)، از فضانوردان مستقر در ایستگاه فضایی پرسیدند. سؤالی که شاید جوابش برای خیلی از ما مشخص باشد! دیدن خانواده و دوستان، گشت‌وگذار در شهر و یا خوردن یک خوراکی خوش‌مزه!
اما پاسخی که فضانوردان به این سؤال دادند این بود: «اولین کاری که پس از بازگشت به زمین و درآوردن لباس‌های فضایی دوست داریم انجام دهیم، دوش‌گرفتن با آب است! چون در شش ماهی که در مأموریت هستیم مجبوریم بدن خود را با حوله‌های نمناک تمیز کنیم و حسِ شستن با آب خیلی لذت دارد!»
* * *
خیلی از ما سودای رفتن به فضا و فضانورد شدن در سر داریم. آرزویی که با بزرگ شدن و تا حدی واقع‌بین شدن، از ذهنمان می‌رود. این که می‌فهمیم برای فضانورد شدن باید چه راه دور و درازی را طی کرد و چه قدر سختی کشید؛ همه‌ی کارهایی که برای فضانورد شدن باید انجام داد به کنار، این که درک می‌کنیم سفر به فضا و زندگی کردن در ایستگاه فضایی چه سختی‌هایی دارد و باید برایش چه‌قدر از خود گذشتگی کرد!
به نظر شما اصلاً چرا انسان باید در محیط سخت و خطرناکی خارج از جو زمین زندگی کند؟ دستاورد این همه هزینه و تلاش چیست و چه تأثیری روی زندگی روزمره‌ی ما دارد؟ به‌عبارت دیگر اصلاً به این همه سختی کشیدنش می‌ارزد؟!
امروزه تحقیقات فضایی به انواع و اقسام رشته‌ها راه یافته و دستاوردهای آن مستقیم و غیرمستقیم در فناوری‌ها و تحولات روز علمی دیده می‌شود. از تشخیص بیماری‌ها و ساخت وسایل ورزشی گرفته تا راه‌اندازی نسل جديد زیردریایی‌ها، چیزهایی که شاید به ظاهر کم‌ترین ارتباط را با فضا داشته باشند، اما با تحقیقات فضایی، پیشرفت کرده‌اند. در ادامه با برخي از آن‌ها آشنا مي‌شويم:
قلب باز و سفينه‌ي فضايي
باورکردنی نیست، جراحی قلب به سفیه‌ی فضایی چه ربطی دارد؟! موقعی که پزشکان مشغول یک عمل جراحی قلب باز هستند، مجبورند برای مدتی قلب را از کار بیندازند تا از تکان‌های شدید بیفتد و بتوانند مشغول جراحی آن بشوند. این کار خطرهاي خاص خودش را دارد، اما شرکتی که در ساخت سفینه‌ی فضایی روزتا همکاری کرده، موفق به ساخت دستگاه پیشرفته‌ی «استابلایزر» شده است. عملکرد این دستگاه به گونه‌ای است که می‌تواند لرزش‌ها را کنترل کند. دستگاه مورد استفاده در «روزتا» با کمی تغییر به دستگاهی برای کمک به جراحان تبدیل شد که لرزش‌های ناشی از ضربان قلب را کنترل می‌کند و بدون این که نیازی به توقف فعالیت قلب باشد، می‌توان به جراحی ادامه داد! جالب است بدانید دستگاه‌های پیشرفته‌ی روزتا در بخش پیشگیری از سرطان نیز به علم پزشکی کمک کرده است!
از نفوذ دستاوردهاي فضايي به علم پزشكي اين را هم بدانيد كه با بررسی وضعیت فضانوردان در فضا، به پیشگیری و درمان خیلی از بیماری‌ها کمک شده است.
تحولات ورزشي با فضا
فعالیت فضانوردان در فضا خیلی هم راحت نیست. پیاده‌روی‌های فضایی با سختی و خطرهای زیادی همراه است، برای همین همه چیز باید از قبل بررسی و آموزش داده شود. لباس‌های سنگین فضانوردان انعطاف‌پذیری آن‌ها را کم می‌کند و کوچک‌ترین حرکتی خارج از برنامه می‌تواند دردسرساز شود. برای رفع اين مشكل فضانوردان، از دستگاه‌های لرزه‌سنج بسیار حساسی استفاده می‌شود. اين فناوري‌ها به ورزش اسکی هم راه یافته‌اند. با کنترل لرزش‌های چوب اسکی می‌توان تا حد زیادی از لرزش‌های خطرناک روی برف جلوگیری کرد.
اما ماجرا به اسكي ختم نمي‌شود! تحقیقات فضایی در بهبود عینک‌های ضدبخار هم نقش داشته و خیلی از ورزشکاران برای این اختراع باید از سازمان ناسا تشکر کنند!
مواد استفاده شده در فضاپیماها حتی به ورزش گلف هم راه پیدا کرده است. جایی که چوب‌هایی سبک و مقاوم ساخته شدند که پرتاب دورتری را امکان‌پذیرمی‌کنند.
خواب راحت با فناوري فضايي
فوم‌های حافظه‌دار یا هوشمند را که می‌شناسید؟! موادی که امروزه در خیلی از تشک‌ها و بالش‌ها به کار می‌روند و راحتی زیادی به همراه دارند. این مواد اولین‌بار در صندلی‌های فضانوردان در فضاپیماها به کار رفتند. هنگام پرتاپ و خارج‌شدن از جو زمین فشار زیادی به بدن فضانوردان می‌آید و فوم‌های هوشمند توانستند نه‌تنها مشکل فضانوردان را حل کنند که با راهیافتن به زندگی روزمره نیز راحتی بیش‌تری را برای ما فراهم کردند.
از غذاي فضايي تا غذاي منجمد
تحول در صنعت غذاهای خشک و منجمد نیز مدیون تحقیقات فضایی است! همان‌طور که می‌دانید غذا خوردن فضانوردان در فضا راحت نیست و تحقیقات روی موادغذایی قابل استفاده برای فضانوردان منجر به تحول مهمی در صنعت غذایی و بسته‌بندی مواد شده است. امروزه مواد خشک یا منجمد به وفور در فروشگاه‌ها دیده می‌شوند که باید مدیون تحقیقات فضایی باشند!
امواج و اشعه‌ها از فضا به زمين
بسیاری از فناوری‌هایی که با اشعه‌ها و امواج سر و کار دارند، با تحقیقات فضایی به مرور پیشرفت کرده‌اند و بهبود یافته‌اند. دستگاه‌هایی که بیش‌تر در فرودگاه‌ها با آن‌ها مواجه می‌شویم و چمدان و وسایلمان را کنترل می‌کنند، از این قبیل هستند. هم‌چنین شناسایی بسیاری بیماری‌ها با انواع دستگاه‌هایی که از اشعه‌ها استفاده می‌کنند نیز در سال‌های اخیر متحول شده‌اند.
* * *
این‌ها تنها چند مورد از دستاوردهای فضایی در زندگی روزمره‌ی ما هستند. فناوری‌هایی که هر روز به تعداشان افزوده می‌شود و بعضی‌هایشان آن‌معمولی و رایج می‌شوند انگار که نه انگار روزی از فضا به زمین آمده‌اند!
نظر شما