كتاب «حج و حقوق بشر» شامل سه فصل است كه فصل نخست به كليات و مفاهيم پرداخته و فصل دوم با عنوان «آموزه‌هاي حقوق بشري حج» شامل سه بخش ابعاد مختلف حمايتي، حقوق حمايتي حجاج و ساز و كارهاي حمايتي است. در فصل سوم نيز «نظام بين‌المللي حقوق بشر» مورد بررسي و تحليل قرار گرفته است.
مسعود راعي در مقدمه كتاب بيان داشته است: «در بدو امر مي‌توان دو نگرش را درباره مسئله حج و حقوق بشر مطرح كرد؛ نگاه حج به حقوق بشر، و نگاه حقوق بشر به حج. اما رسالت اصلي اين تحقيق، يافتن سازوكارهايي است كه بر اساس آن بتوان در سرزمين وحي، با تكيه بر هر دو بعد مسئله، بيشترين حمايت را از حجاج به عمل آورد. پرسش مدنظر در اين تحقيق آن است كه با استفاده از كدام‌يك از آموزه‌هاي حقوق بشر مي‌توان از حجاج حمايت كرد. در پاسخ ابتدا بايد با رجوع به آموزه‌هاي حقوق بشري حج، و سپس با استفاده از نظام بين‌المللي حقوق بشر، ابعاد حمايتي رصد شود.
حاصل اين كوشش گوياي آن است كه آموزه‌هاي حقوق بشري حج، در چند لايه، حمايت‌هاي خاصي را از حجاج به عمل آورده‌اند.
شناسايي حقوق حجاج در منابع مختلف فقهي، وضع احكام خاص حمايتي در سرزمين وحي، امن دانستن حرم الهي، تعقيب و مجازات نقض‌كنندگان حريم الهي و حريم مؤمنان و تعيين سازوكار‌هاي خاص حمايتي، ابعاد اين حمايت را نشان مي‌دهند. در كنار آن، نظام بين‌المللي حقوق بشر، اعم از آنچه در اسناد بين‌المللي آمده، و آنچه در آراي محاكم شبه قضايي حقوق بشري مطرح شده، ابعاد حمايتي متعددي را در حوزه آزادي ديني و انجام دادن مناسك ديني بيان كرده است.
در مجموع بايد گفت هم آموزه‌هاي حج و هم نظام بين‌المللي حقوق بشر، ظرفيت و توانايي بالايي براي حمايت از حجاج دارد. عملي كردن اين حمايت‌ها در مواردي بر عهده دولت‌هاي اعزام‌كننده و در موارد بسياري بر عهده دولت ميزبان است و چون بيشتر كشور‌هاي اسلامي خود را به رعايت اسناد بين‌المللي حقوق بشر متعهد كرده‌اند، تخلف از اين تعهدات منجر به مسئوليت آن دولت خواهد شد».
در بخش نتيجه گيري كتاب نيز آمده است: «حقوق بشر در معناي حمايت از انسان‌ها به دليل برخورداري از كرامت ذاتي تفسير شده است. در آموزه‌هاي ديني اين حمايت به منظور ايجاد فرصت در رشد و تعالي معنوي انسان تلقي شده است؛ هر چند كرامت ذاتي او نيز مورد پذيرش است. اين نكته گفتني است كه رويكرد حقوق بشر، رويكرد حمايتي است؛ در حالي كه رويكرد آموزه‌هاي اسلامي، هدايتي و حمايتي است و حمايت انجام‌شده از مؤمنان نيز به منظور تحقق هدف خلقت در راستاي هدايت است. تلاش اين تحقيق بر آن بود كه هم با رويكرد حمايتي و هم رويكرد هدايتي، سازوكار‌هاي حمايتي از حجاج، به ويژه حجاج ايراني، در سرزمين وحي روشن شود».
- منبع: پايگاه حج
نظر شما