در فاصله 10سال از اجراي اين طرح هم‌اكنون دورنماي مشخصي از 11 نقطه ضعف آن مشخص شده است كه مي‌تواند راهگشاي مديران و مسئولاني باشد كه پيش از اين در شوراي‌عالي ترافيك، طرح زوج و فرد را براي تهران تجويز كردند.
سابقه طرح‌هاي ترافيكي در تهران نشان مي‌دهد هر وقت طرحي با پيوست غيرعلمي به اجرا درآمده، پس از مدتي نشانه‌هاي ناكارآمدي خود را نمايان كرده است. شهر تهران ازجمله شهرهايي است كه در زمينه ايجاد محدوده ويژه تردد وسايل نقليه چند گام برداشته و اين قبيل طرح‌ها را از سال 1358تاكنون به اجرا درآورده است.
از اول آبان‌ماه 1358ممنوعيت تردد اتومبيل‌هاي تك‌سرنشين با هدف بهبود نسبي ترافيك با ايجاد محدوده‌اي در مركز شهر به مرحله اجرا درآمد. با تصويب شوراي انقلاب در خردادماه 1359محدوده‌اي در مركز شهر تهران تعيين شد تا از ورود كليه وسايل نقليه به استثناي وسايل نقليه مجاز از قبيل وسايل نقليه عمومي، اتومبيل‌هاي اورژانس و كادر پزشكي و سرويس‌هاي دولتي از ساعت 6:30تا 10صبح در تمام ايام هفته جز در 2روز آخر هفته و ايام تعطيل جلوگيري به‌عمل‌آيد و به اين ترتيب محدوده طرح ترافيك تهران شكل گرفت. اين طرح ادامه داشت تا اينكه از اواسط آذرماه سال 1384، به‌دليل آلودگي شديد هواي تهران طرح مقطعي تردد زوج‌و فرد خودروها دائمي شد.
در نيمه‌دوم سال 1389آلودگي شديد هواي شهر تهران به سطح هشدار رسيد و طبق آمارها افراد زيادي به همين دليل جان خود را از دست داده و يا به بيماري‌هاي ناشي از آلودگي هوا دچار شدند. در اول اسفندماه 1389محدوده تردد زوج و فرد خودروها و همچنين محدوده طرح ترافيك خودروها به‌طور آزمايشي گسترش يافت و پليس راهور با جديت بيشتري با متخلفان اين طرح برخورد كرد. اما همه اين مشكلات نتوانست مسئولان را مجاب كند كه اين طرح را با طرح كارآمدتري جابه‌جا كنند.
- يك طرح و 11ايراد
پس از سال‌ها اجراي طرح دائمي تردد زوج‌و فرد در تهران مي‌توان معايب مشخصي براي اين طرح برشمرد كه ممكن است زمينه‌ساز تغيير اين طرح با طرح منطقه كم‌انتشار شود. براساس گزارش مركز مطالعات و برنامه‌ريزي حملونقل و ترافيك تهران با‌عنوان «بررسي طرح تردد زوج و فرد خودروها در تهران» علل زير براي ناكارآمدي طرح زوج و فرد ذكر شده است:
1-ترغيب شهروندان براي خريد اتومبيل ارزان قيمت و فرسوده براي استفاده از پلاك خودرو
2-عدم‌تمايل شهروندان به از رده خارج كردن خودروهاي فرسوده و آلاينده براي استفاده از پلاك خودرو
3-افزايش مالكيت موتورسيكلت و رشد سفرها با آن، كه افزايش چندبرابري عوارض ناشي از آلودگي هوا، آلودگي صوتي و تصادفات را به‌دنبال دارد
4-محدوديت در ورود مسافربرهاي شخصي به محدوده‌اي بزرگ‌تر كه سهم قابل توجهي در جابه‌جايي مسافر دارند
5-افزايش ميزان تخلفات شامل پلاك‌دزدي و دستكاري پلاك
6-كاهش سكونت در محدوده طرح به‌علت محدوديت در عبور و مرور
7-نياز به افزايش نيروي پليس يا افزايش تجهيزات كنترلي به‌منظور كنترل ورودي‌هاي محدوده طرح كه هزينه‌بر است
8-ايجاد اختلال در جريان ترافيكي به‌منظور اعمال قانون
9-كاهش سطح سرويس سيستم‌هاي حملونقل عمومي زيرا اين سيستم‌ها در حال حاضر با حداكثر ظرفيت سرويس ارائه مي‌كنند
10-افزايش مشكلات ترافيكي در معابر نزديك به محدوده اجراي طرح مانند مشكلات پاركينگ، پارك حاشيه‌اي، تراكم ترافيك، تغيير كاربري اراضي و مواردي از اين دست
11-ناپايدار بودن اين راه‌حل زيرا درصورت بي‌اثر شدن طرح، راهكار ديگري نمي‌توان اجرا كرد
- راه‌حلي به نام منطقه كم‌انتشار
از سال گذشته مديريت شهري با تكيه بر نقاط ضعف طرح زوج و فرد بر اجراي طرح ديگري به نام منطقه كم انتشار(LEZ) تأكيد كرد كه مي‌تواند علاوه بركارآمدي در كنترل ترافيك براي كاهش آلودگي هوا و خروج خودروهاي فرسوده از شهر نيز مناسب باشد. اين طرح هم‌اكنون مراحل مطالعاتي خود را طي مي‌كند و به گفته سيدجعفر تشكري هاشمي معاون حمل ونقل و ترافيك شهردار تهران قرار است تا پايان سال‌جاري به اجرا درآيد.
نظر شما