سفر جان كري به روسيه و ديدار با ولاديمير پوتين پس از 2سال در حالي انجام شد كه روابط ميان روسيه و غرب در پي جنگ اوكراين به‌شدت رو به تيرگي گذاشته است. اين دو كشور پيش از اين، در سال2009 در دوره اول رياست‌جمهوري اوباما، روابط ميان خود را به نوعي «نوسازي» كردند اما به عقيده همگان اين نوسازي روابط در فضاي موجود به كلي از بين رفته است.
ديروز با پيش‌قدم شدن آمريكا و سفر كري به روسيه، آمريكايي‌ها نشان دادند به از سرگيري روابط با روس‌ها تمايل دارند. وزارت امور خارجه آمريكا پيش از انجام اين سفر در بيانيه‌اي اعلام كرد، سفر كري با هدف «حفظ خطوط مستقيم ارتباطي با مقام‌هاي بلندپايه روسيه» انجام مي‌شود. در ديدار كري با لاوروف و پوتين، موضوعات متعددي مورد بحث قرار گرفت كه از اوكراين تا سوريه، برنامه هسته‌اي ايران و درگيري‌هاي ليبي و يمن را شامل مي‌شد، اما در اين ميان اختلاف‌هاي موجود ميان دوطرف بر سر اوكراين و سوريه مهم‌ترين موضوع‌هاي مطرح شده بود. در واقع، هدف اصلي كري در ديدار با پوتين، تلاش براي يافتن راه‌حلي براي اين دو بحران قلمداد شده است.
در بهار سال گذشته، نيروهاي طرفدار غرب، ويكتور يانوكوويچ رئيس‌جمهور اوكراين كه چهره‌اي متمايل به روسيه بود را بركنار كردند. در پي اين اتفاق، روسيه شبه‌جزيره كريمه در جنوب اوكراين را اشغال و با برگزاري رفراندومي اين منطقه را به خاك خود ضميمه كرد. يك‌ماه بعد نيز نيروهاي جدايي‌طلب شرق اوكراين در مناطق دونتسك و لوهانسك اعلام استقلال كردند.
درگيري‌ها در اين مناطق براي حدود يك سال ادامه پيدا كرد و در اين مدت 6هزار نفر جان خود را از دست دادند. غربي‌ها روسيه را متهم مي‌كنند كه سلاح‌هاي سنگين و نيمه‌سنگين دراختيار نيروهاي جدايي‌طلب اوكراين قرار داده و اين نيروها را آموزش داده است. در اوج درگيري‌هاي اوكراين دولت اوباما اعلام كرد تصور برقراري روابط سازنده با پوتين ديگر امكان‌پذير نيست. آمريكايي‌ها همچنين در تحريم روسيه به جمع كشورهاي اروپايي پيوستند. اما از 3ماه پيش آتش بس شكننده‌اي در شرق اوكراين برقرار شده است. با اين حال، دوطرف يكديگر را به نقض توافق انجام شده در قالب آتش‌بس مينسك متهم مي‌كنند.
جان كري در ديدار با پوتين خواستار پايبندي روسيه به توافق آتش بس مينسك و پايان حمايت روس‌ها از جدايي‌طلبان اوكراين شد تا در مقابل غرب هم تحريم‌هاي روسيه را لغو كند. يكي از مقام‌هاي ارشد وزارت خارجه آمريكا در اين‌باره گفت: «ما بارها اعلام كرده‌ايم، درصورتي كه توافق مينسك به‌طور كامل اجرا شود و مرزهاي بين‌المللي اوكراين به حالت قبلي خود باز گردد، تحريم‌هاي روسيه برداشته خواهد شد؛ در مقابل، درصورتي كه اين توافق بيشتر از اين نقض شود، فشارهاي ما هم بيشتر مي‌شود.»
اكنون 4سال است كه سوريه درگير جنگ داخلي است. 2سال پيش، جان كري در سفر به مسكو و ديدار با پوتين اعلام كرد دوطرف تصميم گرفته‌اند با برگزاري كنفرانسي بين‌المللي راه‌حلي براي بحران سوريه پيدا كنند. اوايل سال2014 اين كنفرانس برگزار شد اما نتيجه‌اي دربر نداشت.
در اين كنفرانس، غربي‌ها با حمايت از نيروهاي مخالف دولت در سوريه خواستار كناره‌گيري بشار اسد بودند اما نمايندگان روسيه با وجود شركت در كنفرانس به تحت فشار قرار دادن دولت اسد براي كناره‌گيري از قدرت تمايلي نشان ندادند. آمريكا طي هفته‌هاي اخير آموزش نيروهاي مخالف دولت سوريه را در اردن و تركيه آغاز كرده است. به اعتقاد مقام‌هاي آمريكايي، دولت بشار اسد اكنون در موضع ضعف است بنابراين آنها تصور مي‌كنند زمان مناسب براي آغاز مجدد مذاكرات بر سر بركناري دولت اسد و تشكيل دولت انتقالي فرارسيده است. بنابراين پيشنهاد ديگر كري در ديدار با پوتين، ازسرگيري مذاكرات در مورد سوريه بود.
دميتري سايمز، تحليلگر مسائل روسيه در گفت‌وگو با روزنامه كريستين ساينس مانيتور، بازگشت روسيه به ميز مذاكره بر سر بحران سوريه را محتمل مي‌داند. به اعتقاد او مذاكره پوتين با غربي‌ها بر سر سوريه به نوعي يك معامله خواهد بود. سايمز معتقد است: «روسيه به‌دنبال گره زدن بحران سوريه و اوكراين به يكديگر است و پوتين خواستار برقراري نوعي موازنه در مورد نيروهاي مخالف دولت در هر‌دو كشور و نوع نگاه جهان به آنها است.» تأكيد پوتين به يك «رويكرد استاندارد بين‌المللي» در قبال نيروهاي مخالف دولت در اوكراين، سوريه و يمن دقيقا در همين راستاست.آمريكا و روسيه با وجود اختلاف نظر در بحران‌هاي اوكراين و سوريه در موارد ديگري در حال همكاري با يكديگر هستند.
نظر شما