مردی که در قلبش کودکی نشسته است

به گزارش مهر، مراسم بزرگداشت پرویز کلانتری نقاش با سابقه و مطرح ایران که این روزها در بستر بیماری است در تالار بتهوون خانه هنرمندان ایران برگزار شد. در ابتدای این مراسم که شایسته مدنی اجرای آن را بر عهده داشت، کلیپی شامل عکس‌هایی از آثار کلانتری در مجموعه‌ای که توسط ثمین باغچه‌بان برای کودکان ساخته شده بود پخش شد.

سپس محمد سریر هنرمند با سابقه موسیقی با اشاره به اینکه ای کاش کلانتری نیز این تصایر را می‌دید، یادآور شد: این مجموعه اثری ماندگار است و مانند خود پرویز کلانتری سال‌های سال ماندگار خواهد بود.

وی نشانه‌های فرهنگی و هویتی ایرانی را از ویژگی‌های آثار کلانتری دانست و تأکید کرد: پرویز کلانتری یکسویه‌نگر نیست و نگاه عمیقی به انسان و جامعه دارد. او سبک و سیاق خاص خود را داشت و صفا و صداقت را در قلم خود هم به همراه دارد. سهم انسانی و روح پاکش در نقاشی‌های کتاب‌های درسی هست و برای نسل بعد به جای گذاشته شده است. اگر آثار پرویز کلانتری را با نگاهی تطبیقی در کنار موسیقی بررسی کنیم، جان‌مایه فولکلور و اهورایی در آثار او دیده می‌شود. اصالت موسیقی محلی ما در کارهای کلانتری وجود دارد.

عضو شورای عالی خانه هنرمندان ایران از پرویز کلانتری به عنوان انسانی پاک و بی‌تکلف یاد کرد که زندگی‌اش مبتنی بر مثبت‌اندیشی است.

ایرج کلانتری برادر کوچک‌تر پرویز کلانتری سخنران دیگر این مراسم بود. وی با بیان اینکه پرویز کلانتری برای من بهانه‌ای است بر اینکه احترام خود را نسبت به نسل برادرم بیان کنم، یادآور شد: پرویز همیشه الگوی من و برادی مهربان و خاص بوده است. او حلقه‌ای ارتباطی بود که من را به گروه هم‌نسلانش که اکثر از چهره‌های فرهیخته هنری بودند، مرتبط کرد. جامعه فرهیخته آن روزها با هم رابطه تنگاتنگ و جالبی داشتند. 

وی تأکید کرد: در آن زمان یک بده‌بستان ذهنی و همراه با صمیمیت در بین هنرمندان دهه ۴۰ وجود داشت. در آن زمان هنرمندان رشته‌های مختلف با هم دیالوگ داشتند، چیزی که متأسفانه حالا وجود ندارد.

بعد از سخنان ایرج کلانتری، تصاویری از آثار مختلف پرویز کلانتری نظیر آثاری از مجموعه‌های «کاه‌گل» و «موبایل» پخش شد.

غلامرضا امامی از دوستان پرویز کلانتری سومین سخنران مراسم بزرگداشت این نقاش با سابقه بود. او از کلانتری به عنوان هنری یاد کرد که زیبا می‌زیست و می‌زید و عاشق بود و عاشق هست و زیبایی را به جهان افزود و می‌افزاید.

وی یادآور شد: زمانی که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان پناهی برای ما بود، پرویز کلانتری چهره برگزیده سال شد. آن موقع بود که در جایی نوشتم در قلب این آدم بزرگ، کودکی کوچک نشسته است و قبل از بیماری او دیدم که هنوز آن کودک کوچک در پرویز جان دارد. گاه با خود فکر کردم که چرا کلانتری فردی خاکی است و پاسخ این بود که چون با خاک سر و کار داشته است.  او بر سنت‌های بومی چیره بود.

امامی تأکید کرد: کلانتری پاک بود و به هنر و مردم سرزمین‌اش پشت نکرد. او به هیچ دربار و جایگاهی سر خم نکرد و همیشه دلش می‌خواهد کاری برای خود و دیگران انجام دهد.

وی با اشاره به ارسال ایمیلی توسط اسفندیار منفردزاده حاوی سلامی به پرویز کلانتری برای مراسم بزرگداشت‌اش، ادامه داد: پرویز کلانتری دنیا را رنگی می‌بیند. آرزو دارم که زودتر از بستر بیماری برخیزد و دنیای ما را رنگارنگ کند. خوشحالم در زیر آسمانی هستم که پرویز کلانتری زیر آن زندگی می‌کند. ما اینجا گرد هم آمده‌ایم که شعور، آگاهی و آزادی را پاس بداریم.

در ادامه این مراسم محمدرضا اصلانی نیز به ایراد سخنانی در خصوص پرویز کلانتری پرداخت. وی بیان اینکه به احترام کلانتری خندان به اینجا آمده‌ام، توضیح داد: او در نقاشی و بین هنرمندان ایران، هنرمندی شاد بود و نشاطی که در او وجود دارد در نقاشی‌های‌اش هم وجود دارد. او در بین نقاشان دهه ۴۰ که در اکثر آثارشان غم حاصل از ستم روزگار دیده می‌شد، نقاشی بود و هست که با نشاط گذشته را به آینده پیوند می‌زند.

این فیلمساز با سابقه یادآور شد: در دهه ۴۰ نقاشی، سینما، شعر و ادبیات با هم یک پیوستگی داشتند و از این پیوستگی ماهیت تفکر به وجود آمد. در پی به وجود آمدن ماهیت تفکر چند اصل بنیادین شکل گرفت که یکی از آن‌ها این بود که چگونه به زندگی روزمره نگاه کنیم. این نوع نگاه در آثار نقاشان و اشعار شعرای آن دوره دیده می‌شد. کلانتری این نگاه را در ترکیب بین معماری، شعر و نقاشی دارد و به همین خاطر تابلوهای او مانند یک مقاله پژوهشی هستند. 

اصلانی از پرویز کلانتری به عنوان هنرمندی نام برد که روزمره زندگی دوران خود را به اثری کیهانی تبدیل کرد و این کار را با نقاشی از روی یک روستای روزمر آن زمان انجام داد.

بعد از این سخنان، محمدابراهیم جعفری شاعر و یکی از دوستان قدیمی پرویز کلانتری از این هنرمند نقاش و خاطرات مشترک‌شان سخن گفت. وی در ابتدا از حاضران در مراسم خواهش کرد تا کسانی که درباره ویژگی‌های پرویز کلانتری نکاتی را می‌دانند و اینجا صحبت می‌کنند این صحبت‌ها را رو در رو به او بگویند تا انگیزه و انرژی بگیرد.

جعفری در ادامه به نحوه آشنایی خود با کلانتری و نکاتی که او با لحنی صریح به او درباره فعالیت هنری‌اش گفته بود، اشاره کرد و در پایان سخنان نیز ضمن اجرای یک قطعه آوازی به زبان لری، شعری کوتاه از اشعار خود را که پرویز کلانتری آن را دوست دارد برای حاضران قرائت کرد.

آخرین سخنران مراسم بزرگداشت پرویز کلانتری نیز ناصر فکوهی رئیس انجمن انسان‌شناسی و فرهنگ بود که ۲ سال پیش نیز مراسم بزرگداشتی را برای کلانتری برگزار کرده بود. وی که در حال گردآوری پروژه «انسان‌شناسی تاریخ فرهنگی ایران مدرن» است، گفت: من در چارچوب این پروژه با پرویز کلانتری مصاحبه کردم. در آن زمان به او گفتم که من و هم‌نسلانم خود را مدیون او می‌دانیم چون روستا و عشایر را از نقاشی‌های پرویز کلانتری شناختیم.

وی با لحنی طنزآمیز اظهار کرد: چیزی تنفر برانگیزتر از مدرسه در تاریخ بشر نخواهد بود و هیچ چیزی نیز بدتر از کتاب‌های مدرسه نبوده است. من همه کتاب‌های خود را بعد از امتحان پاره می‌کردم غیر از کتاب ادبیات و تاریخ که آن‌ها را به خاطر نقاشی‌های جذاب پرویز کلانتری نگه می‌داشتم. به شما پیشنهاد می‌کنم که کتاب‌های درسی خود را پاره کنید زیرا چیزی از دست نمی‌دهید.

این مدرس دانشگاه تصریح کرد: متأسفانه سیستم درسی ما به این سمت رفته که هنر را از خود حذف کند و در نتیجه آدم‌هایی را به وجود آورده که هر چه جلوتر می‌روند، بی‌ارزشمندتر از گذشته می‌شوند. در دهه ۴۰ این امکان داده شد که هنر در کنار ثروت و قدرت رشد کند. در همان ایام بود که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شکل گرفت که بسیاری از هنرمندان مطرح امروز، از فعالان آن زمان کانون هستند. با بیرون کردن هنر از سیستم دانش کاری می‌کنیم که با خودکشی فرقی ندارد.

بعد از پایان سخنان ناصر فکوهی، بخشی از مصاحبه تصویری او با پرویز کلانتری پخش شد که کلانتری در آن درباره موضوعات مختلف صحبت کرد. در بخشی از این مصاحبه تصویری کلانتری درباره اثری سخن گفت که آن را با لحنی طنز به پرویز فنی‌زاده تقدیم کرده است.

علی‌اکبر صادقی، خسرو سینایی و ... از جمله چهره‌های هنری حاضر در مراسم بزرگداشت پرویز کلانتری بودند.