هفت میلیارد رؤیا و یک سیاره

اما وضعيت محيط‌زيست در كشور ما آن اندازه بحراني است كه از حد شعار و ‌رؤيا گذشته است. آنطور كه مسئولان سازمان جنگل‌ها مي‌گويند فرسايش خاك در كشور ما سالانه 16تن در هكتار است. اين رقم اما بنا به آمار غيررسمي در برخي مناطق كشور از 20تن در هكتار هم فراتر مي‌رود.

پديده زوال بلوط‌ها كه به آن خشكيدگي اطلاق مي‌شود يك‌ميليون و 131هزار و 220هكتار از جنگل‌هاي زاگرسي را نابود كرده اين درحالي است كه رويشگاه‌هاي زاگرسي حدود 40درصد آب كشور را تأمين مي‌كنند. به‌عبارت ديگر، با نابودي اين رويشگاه‌ها 40درصد منابع آبي كشور را از دست مي‌دهيم. جنگل‌هاي هيركاني هم به انواع آفات مبتلا شده است. خشكيدگي 50هزار هكتار از رويشگاه‌هاي منحصر‌به‌فرد شمشادها يكي از آفاتي است كه دامن اين جنگل‌ها را گرفته است.

آنطور كه آمارها نشان مي‌دهد 20درصد از 7300گونه گياهي شناسايي شده در كشور در معرض تهديد است و شماري از گونه‌هاي گياهي نابود شده است. خشك شدن 45تالاب هم حاكي از آن است كه تالاب‌ها هم روزگار ناخوشي دارند. از 24تالاب ثبت‌شده در كنوانسيون بين‌المللي رامسر، مجموعه تالاب‌هاي «‌يادگارلو، حسنلو و درگه سنگي»، تالاب‌هاي « هامون پوزك و هامون هيرمند» و تالاب‌هاي بختگان، شادگان و انزلي هم به‌دليل وضعيت نامساعد در فهرست تالاب‌هاي در معرض خطر ثبت شده‌اند. 90درصد درياچه اروميه به شوره‌زار تبديل شده و مطالعات ميداني نشان مي‌دهد هر روز به ميزان خشكيدگي حاشيه اين درياچه افزوده مي‌شود و مناطق بياباني در اطراف اين درياچه به‌شدت در حال گسترش است. روزگار هامون بدتر از روزگار اروميه است. هامون و هامون‌نشينان به رايزني‌هاي مسئولان محيط‌زيست با همتايان افغاني چشم دوخته و در انتظار حقابه اين تالاب، همچنان دوره مي‌كنند شب را و روز را، هنوز را... .

حيات‌وحش كشور هم طي سال‌هاي اخير سير نزولي طي مي‌كند. دامداران تمام زيستگاه‌ها را اشغال كرده و اگر در اين وانفساي خشكسالي آبشخوري باقي مانده باشد اكنون تيول دامداران شده است. هجوم دامداران از يك سو و از سوي ديگر جاده‌كشي و معدنكاري در زيستگاه‌ها امان بازمانده‌هاي حيات‌وحش را بريده و آنها را تارانده‌است. تداوم اين روند باعث شده تا جمعيت علفخواران حيات‌وحش كشور با خوش‌بيني به 119هزار راس برسد. دراين ميان، گفته مي‌شود 1140گونه جانوري در كشور وجود دارد كه از اين تعداد 74گونه در معرض تهديد هستند. گوزن زرد با 380راس، گورخر ايراني با 563راس و يوزپلنگ آسيايي با جمعيتي بالغ بر 55قلاده بيش از ساير گونه‌ها با خطر انقراض دست و پنجه نرم مي‌كنند.

با وجود اين وضعيت نگران كننده، 1.5 ميليون اسلحه اين آخرين بازمانده‌هاي حيات وحش را نشانه رفته‌اند. شكاركشان اما تنها به شكار علفخواران حيات‌وحش بسنده نمي‌كنند پلنگ‌ها و ساير گوشتخواران هم از تير جفاي شكاركشان در امان نمانده‌اند كشتار 10پلنگ در سال‌جاري مهر تأييدي بر اين ادعاست. اين تصويري از وضعيت نابسامان طبيعت ايران است. تصويري هشداردهنده كه يادآور مي‌شود تك‌تك ما شهروندان در مقابل بحران‌هايي كه اكنون دامن طبيعت را گرفته مسئوليم. طبيعت نيازمند همكاري و همياري فرد‌فرد ماست.

• 10گام عملي ساده براي حفظ زمين

آنطور كه در پايگاه خبري ديده‌بان حيات وحش و محيط‌زيست ايران آمده است برنامه محيط‌زيست سازمان ملل، امسال همزمان با روز جهاني محيط‌زيست، 10گام عملي و بسيار ساده را براي حفاظت از محيط‌زيست به‌عنوان اقدامات اثرگذار در حفظ سياره زمين اعلام كرد؛ اقداماتي كه همه ما مي‌توانيم با تحمل كمترين زحمت در جهت اجراي آن گام برداريم و انجام آن را به ديگران نيز توصيه كنيم.اگر 7ميليارد نفر اين توصيه‌ها را انجام دهند، شرايط زمين بسيار بهتر مي‌شود.

1- هر نفر يك روز در هفته را به رژيم گياهخواري پرداخته و گوشت مصرف نكند.وقتي تنها يك روز در هفته گوشت نخوريد، پس از يك سال، ميزان كاهش توليد گازهاي گلخانه‌اي از سوي شما تقريبا برابر است با بيرون نياوردن خودرو از منزل به‌مدت يك ماه.

2- فعاليت‌هاي خود را از درون خانه از طريق اينترنت، تلفن و ساير وسايل الكترونيكي و ارتباطي انجام دهيد و در حد امكان براي انجام امور از تردد غيرضروري به‌خصوص با اتومبيل شخصي بپرهيزيد.اين اقدام به كاهش گازهاي گلخانه‌اي كمك مي‌كند.

3- لوله‌هاي آبي را كه نشتي دارند تعمير كنيد تا جلوي هدر رفتن آب گرفته شود.زماني كه شما يك لوله آب را تعمير و از نشتي آن جلوگيري مي‌كنيد به‌صورت ميانگين از هدر رفتن حدود ۴۰ هزار ليتر آب در سال جلوگيري كرده‌ايد.

4- براي مصرف آب به جاي بطري‌هاي يكبار مصرف پلاستيكي از قمقمه‌ها و بطري‌هاي دائمي استفاده كنيد.با اين روش به ميزان زيادي از هدر رفتن آب درون بطري‌هاي نيمه‌خورده جلوگيري شده و زباله پلاستيكي كمتري نيز به طبيعت تحميل خواهد شد.

5- دستگاه‌هاي الكترونيكي قديمي را دور نينداخته و آنها را به زباله بدل نكنيم بلكه اين دستگاه‌ها را بازيافت و از اجزاي آنها استفاده كنيم.

6- شيشه و آلومينيم را از زباله‌ها جدا كرده و به مراكز بازيافت تحويل دهيد.در اين صورت پس از حدود 6 هفته همان قطعه شيشه يا آلومينيم بازيافت شده مجددا به چرخه توليد بازمي گردد.

7- با دوچرخه به محل كار خود برويد.وقتي با دوچرخه به محل كار خود مي‌رويد شما به تنهايي زمين را از شر ۲۵۰ گرم كربن در ازاي هر يك كيلومتر مسافت راحت مي‌كنيد.

8- بليت سفرهاي خود را به‌صورت الكترونيك تهيه كرده و از دريافت بليت كاغذي خودداري كنيد.

9- لامپ‌هاي كم مصرف را جايگزين لامپ‌هاي معمولي كنيد.استفاده از يك لامپ كم مصرف باعث ۷۵‌درصد صرفه‌جويي در مصرف انرژي برق مي‌شود.

10- درون خانه غذا درست كنيد و بخوريد.وقتي شما درون خانه غذا درست مي‌كنيد، با استفاده‌نكردن از ظروف يكبار مصرف پلاستيكي علاوه بر كاهش توليد زباله‌هاي پلاستيكي، ۲۶۰ گونه جانوري را از خطر خوردن و مرگ براثر زباله‌هاي پلاستيكي نجات داده‌ايد.