خطرات اقتصادی نگاه به خارج

در آن دوران چند كشور صنعتي شدند و نمي‌خواستند ديگر كشورها به صنايع دست يابند. تا پيش از نظام سرمايه‌داري هر كشوري نياز خودش را برطرف مي‌كرد و نيازي نبود كه مواد خام صادر و كالا وارد كند. بر همين اساس نياز اقتصاد ايران تا 90سال پيش يعني روي كارآمدن رضاشاه، با 100ميليون دلار در خارج برطرف مي‌شد و صادرات ما بيشتر از وارداتمان بود كه نشان مي‌داد در مصرف متكي به داخل بوده و احتياجي به خارج نداشتيم. اما به‌تدريج و به‌خصوص از سال 1350به بعد اين معادله عوض شد. واردات ما در سال 56معادل 14ميليارد دلار، در سال 1367همزمان با پايان جنگ تحميلي 12ميليارد دلار و در سال 1390ما 58ميليارد دلار از خارج كالا وارد كشور مي‌كرديم. از4- 3سال پيش كه ما تحت شديدترين تحريم اقتصادي هستيم 70ميليارد دلار كالا وارد كشور كرده‌ايم.

به جاي اينكه توليد داخلي را افزايش دهيم مثلا به جاي اينكه برنج را در داخل كشور توليد كنيم از خارج وارد كشور كرده‌ايم. در اين 26سالي كه سياست تعديل اقتصادي را اجرا كرده‌ايم، بيش از هزار ميليارد دلار واردات داشته‌ايم. وقتي همه اقتصاد ايران با اين حجم عظيم وابسته به صادرات نفت، مواد پتروشيمي و مواد نفتي شده است به ضرر توليد داخلي است و از آن طرف براي دشمنان ما اين سؤال مطرح مي‌شود كه حمله نظامي كه به صرفه نيست، آيا ما نمي‌توانيم با تحريم اقتصادي سبب شويم كه اينها تحت فشار قرار بگيرند؟

حال كه اين اتفاق يعني تحريم اقتصادي و در واقع جنگ اقتصادي هم رخ داده است، بايد در برابر جنگ اقتصادي مقاومت كرد. راه مقاومت هم اين است كه واردات اجناس لوكس و تجملي به كشور نداشته باشيم و مواد ضروري را خودمان در داخل توليد كنيم. اينها نكاتي است كه متأسفانه طي اين 3تا 4سال ما انجام نداديم. دولت از خودش به جاي دفاع سلب مسئوليت كرده و با دلار ارزان باز هم وابستگي ما را تشديد كرده است.

به مردم هم خبر نمي‌دهد كه در برابر تهاجم اقتصادي دشمن هوشيار باشيد و دفاع كنيد. كار به جايي رسيده كه بيشتر نقدينگي بخش خصوصي را در دلالي به‌كار مي‌گيرند و در توليد نمي‌برند. از آن طرف هم مي‌بينيم كه خود توليدكننده‌ها وام مي‌گيرند اما آن وام‌ها را در كار دلالي مي‌برند و دولت هم هيچ اقدامي در اين زمينه انجام نمي‌دهد. بنابراين وقتي فضا اينگونه است به‌نظر مي‌رسد كه ما خودمان مهاجم اقتصادي را در شكست داخل ياري مي‌دهيم. چه مصرف‌كننده كه كالاي خارجي مي‌خرد، چه دولت كه تصميمي نمي‌گيرد و چه واسطه و دلال كه هر چيزي را غيراز توليد داخل گران مي‌خرد و گران هم مي‌فروشد؛ در چنين شرايطي تحريمي كه بر ضد‌ما شد خيلي ساده مي‌توانستيم آن را برطرف كنيم و شايد فرصت طلايي براي ايران پيش آمده بود تا استقلال اقتصادي خودش را به‌دست بياورد. البته هنوز هم فرصت داريم تا جلوي نفع مهاجم خارجي را بگيريم.

• استاد دانشگاه