محلی‌است که مردم عادی خیلی راحت می‌توانند به تماشای آثار یک هنرمند حرفه‌ای بپردازند و با او در مورد اثرش صحبت کنند.
از طرف دیگر نگارخانه فرصت مغتنمی است تا هنرمند به‌ویژه هنرمند گمنام مطرح شده و آثارش دیده شود. اما نگارخانه‌ها چقدر با استقبال مردم روبه‌رو می‌شوند؟ و مردم تا چه حد شانس تماشای آثار هنرمندان حرفه‌ای و اساتید معروف را در نگارخانه‌های وابسته به سازمان فرهنگی، هنری شهرداری پیدا می‌کنند؟
از زمانی که نگارخانه‌ها درجه‌بندی شده‌اند، ملزم هستند براساس درجه‌بندی خود در انتخاب هنرمند و آثار او برای برگزاری نمایشگاه‌ها حساس‌تر باشند، به طور مثال نگارخانه‌های درجه1 موظف هستند در80 درصد نمایشگاه‌های خود از هنرمندان خاص استفاده کنند.
توجه داشته باشید هنرمند خاص لازم نیست حتماً مشهور باشد، بلکه باید آثار او از لحاظ هنری در جایگاه خوبی قرار داشته باشند. چیزی که در برنامه‌های فصلی هر نگارخانه بسیار دارای اهمیت است، حفظ تنوع در برگزاری نمایشگاه‌های مختلف و توجه به نیاز طیف‌های مختلف بازدیدکنندگان است.
فاطمه سیلی، مسئول نگارخانه خانواده با اشاره به این‌که نگارخانه‌ها به‌ویژه نگارخانه‌های درجه1 باید نمایشگاه‌های خود را محدود به هنرهای تجسمی کنند و نمایشگاه‌های هنرهای دستی در فضایی خارج از سالن برگزار می‌شود، می‌گوید:«کسی که اهل هنر است خودش به نگارخانه خواهد آمد، پس وظیفه اصلی ما جذب مردم عادی و ارتقای سطح فرهنگ هنری آنهاست.
به‌همین منظور نمی‌توان در برنامه‌ریزی‌های فصلی فقط به برپایی نمایشگاه‌های خاص توجه کرد و لازم است حتماً تعدادی نمایشگاه از کارهایی که بیشتر مورد توجه مردم عادی قرار می‌گیرند نیز برگزار کنیم.»
او در ادامه با اشاره به این‌که نمایشگاه‌های نقش برجسته سفالی و یا سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی از جمله نمایشگاه‌هایی هستند که با استقبال عمومی خوبی روبه‌رو می‌شوند، می‌افزاید: «در کار ما آموزش و ارتباط غیرمستقیم با مردم مهم است، لازم است به شکل نامحسوسی بر روی ارتقا سطح سلیقه هنری آنها کار کنیم و آنها این نگرش را پیدا کنند که نگارخانه فقط به گروه خاصی تعلق ندارد و متعلق به آنهاست.
باید مردم را کم‌کم و به‌صورت تدریجی با هنر آشنا کرد، برای این امر ابتدا باید از کارهایی شروع کنیم که بیشترین هماهنگی را با سلیقه‌های مردم دارند، به طور مثال نمی‌توان فقط به کارهای انتزاعی پرداخت و توقع داشت این آثار در ابتدا خیلی با استقبال روبه‌رو شوند بلکه باید در کنار نمایش آثار رئال به آرامی مردم را با سایرسبک‌های هنری آشنا کرد.»
علی اصغر عبدلی، مسئول نگارخانه ملل هم با اشاره به این‌که بیشتر مردم کارهای مدرن را نمی‌پسندند، می‌گوید:«ما در برگزاری نمایشگاه‌ها در کنار توجه به کیفیت و موضوع آثار به سلایق مردم هم اهمیت می‌دهیم و سعی می‌کنیم نمایشگاه‌هایی با سبک‌های مختلف هنری برگزار کنیم. نمایشگاه‌هایی که در مناسبت‌های خاص برگزار می‌شوند و همچنین نمایشگاه‌های بین‌المللی(هویتی) از دیگر برنامه‌های ما هستند. هدف ما از برگزاری نمایشگاه‌های هویتی آشنایی مردم با وضیعت سایر کشورهاست.»
نمایشگاه‌های هویتی معمولاً به صورت مجموعه‌ای از عکس‌ها و پوسترهایی در زمینه نمایش قسمت خاصی از وجوه مختلف فرهنگی و اجتماعی سایر کشورها برگزار می‌شود که مورد توجه بسیار مردم قرار می‌گیرد.
شلوغ‌ترین ایام برای نگارخانه‌ها تعطیلات آخر هفته و فصل تابستان است و هر نگارخانه‌ای براساس عواملی مانند جغرافیا و موقعیتش شاهد طیف و گروه خاصی از بازدیدکنندگان است. معمولاً نگارخانه‌هایی که در جوار مراکز تفریحی، پارک‌ها و کتابخانه‌ها و ... قرار دارند، از استقبال بیشتری برخوردارند و نگارخانه‌هایی که در دل کوچه پس کوچه‌های محله‌ها واقع شده‌اند، بیشتر مردم محلی را پوشش می‌دهند.
اکبر مخبری، مسئول نگارخانه بهاران با تاکید بر لزوم توجه به سواد بصری مردم می‌گوید:«تکیه محض بر نمایشگاه‌هایی که مخاطب عامی در برقراری ارتباط با آن ناتوان باشد، کم‌کم او را دلسرد خواهد کرد، بنابراین ما سعی می‌کنیم حتماً نمایشگاه‌هایی با مضامین اجتماعی و ملموس هم داشته‌باشیم و در قالب هنر پیام‌‌های اجتماعی خود را به مردم منتقل کنیم.»
او همچنین تشویق هنرمندان جوان و تازه‌کار را یکی از وظایف مهم نگارخانه‌ها دانسته و خاطرنشان می‌کند:«ما تمام آثار را از نظر کیفی مورد ارزیابی قرارمی‌دهیم و اگر ضعیف باشند اجازه برگزاری نمایشگاه نخواهیم داد، اما هیچ محدودیتی برای هیچ‌کس نداریم، هر هنرمندی حتی یک هنرمند نوجوان هم اگر خوب کار کند، باید شانس برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی را داشته‌باشد. به نظرم این هنرمندان تازه‌کار هستند که نیاز به توجه زیاد و تشویق دارند و برگزاری نمایشگاهی از آثار آنها در یک نگارخانه تشویق ارزنده‌ای برای آنها محسوب می‌شود که اعتماد به نفسشان را بالا می‌برد.»
جای خالی هنرمندان مشهور
به‌نظر می‌رسد در لیست برنامه‌های نگارخانه‌های سازمان فرهنگی و هنری شهرداری گاه جای خالی نمایشگاه‌هایی از آثار اساتید و هنرمندان مشهور و بنام کشورمان خالی است و یا برخی ازآنها تمایلی به نمایش آثار خود در این قبیل نگارخانه‌ها ندارند و ترجیح می‌دهند در گالری‌های خصوصی نمایشگاه داشته‌باشند. در حالی‌که لازم است گاهی مردم با چهره‌های خاص و معروف هنر هم از نزدیک آشنا شوند و کار آنها را بدون هیچ واسطه‌ای تماشا کنند.
این امر نه تنها روی سطح کیفی کار نگارخانه تأثیر بسزایی می‌گذارد بلکه نگرش مردم به هنر را هم ارتقا می‌بخشد. متأسفانه بنابر گفته یکی از مسئولان نگارخانه‌ای در شمال شهر برخی از هنرمندان ساکن در نزدیکی این نگارخانه هم تمایلی به همکاری با آنها ندارند.
مسئول «نگارخانه بهاران» که خودش نقاش هم هست، معتقد است؛ هنرمندان حرفه‌ای آن‌طور که باید مورد توجه قرارنگرفته‌اند و در این زمینه کوتاهی‌شده‌است.
وقتی ما در عرصه‌های مختلف از وجود آنها استفاده نمی‌کنیم و آنها را نادیده می‌گیریم، چطور می‌توان توقع داشت آنها تمایلی به برگزاری نمایشگاه‌ها در این نگارخانه‌ها داشته‌باشند.
مسئول «نگارخانه ملل» هم با تاکید بر استقبال نگارخانه‌ها از حضور اساتید معروف می‌گوید:«ما گاهی خودمان از برخی از هنرمندان حرفه‌ای دعوت کرده‌ایم، اما برخی از آنها تمایلی به برگزاری نمایشگاه در این نگارخانه‌ها ندارند، چون مردم آثار آنها را نمی‌خرند و ما هم به دلیل رقم‌های بسیار بالای این آثار توان خرید نداریم.
بنابراین برخی از آنها ترجیح می‌دهند زحمت نقل و انتقال این آثار را به خود ندهند و در چنین نمایشگاه‌هایی شرکت نکنند. متأسفانه به دلیل مراحل اداری زیاد و برخی از مشکلات موجود ما حتی توان تجلیل مناسب و تقدیر نقدی را هم نداریم.»
به عقیده برخی از مسئولان نگارخانه‌ها وضعیت کمی و کیفی سالن‌ها هم در گرایش هنرمندان به برگزاری نمایشگاه و جذب بازدیدکننده تأثیر بسزایی دارد. به طور حتم یک سالن با نور، دکور و امکانات و تجهیزات مناسب با اقبال بیشتری نسبت به سایر نگارخانه‌ها روبه‌رو خواهد شد و یک استاد تمایل بیشتری برای نمایش آثارش در این محل خواهد داشت.
این درحالی است که در فرم نظرسنجی یکی از نگارخانه‌های درجه یک تهران مردم با انتقاد از دکور و وضعیت ظاهری، نبود تهویه مناسب و سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی را از مهمترین نقاط ضعف این نگارخانه برشمردند و معتقد بودند این نقایص روی کیفیت کار نگارخانه‌ها تأثیر می‌گذارد.
فاطمه سیلی، مسئول «نگارخانه خانواده» هم در این مورد می‌گوید: «گاهی به‌قدری مراحل اداری و نامه‌نگاری‌ها برای رسیدگی به نیازها و مشکلات ما به درازا می‌کشد که در نهایت کل موضوع بایگانی شده و ما از خواسته خود منصرف می‌شویم.»
او در پایان اختصاص تنخواه به نگارخانه‌ها را وسیله‌ای برای استقلال بیشتر آنها دانسته و می‌گوید: «با این کار ما بهتر و به‌موقع می‌توانیم برخی از نیازهای اولیه نگارخانه را برطرف کنیم و مستقل‌تر خواهیم بود.»
کاظم چلیپا نیز می‌گوید: «به‌طور کلی تعداد نمایشگاه‌های هنرمندان حرفه‌ای کمتر است، چون کیفیت و تازگی کار برای این هنرمندان در اولویت قرار دارد، بنابراین نمایشگاه‌ها در فواصل بیشتری برگزار می‌شوند. اما نه تنها تعداد هنرمندان تازه‌کار و دانشجویان هنر بسیار بیشتر از اساتید است، بلکه آنها ذوق و شوق بیشتری هم برای برگزاری نمایشگاه دارند.»
چلیپا در این باره که آیا خود در این نگارخانه‌ها نمایشگاهی برگزار کرده است یا خیر می‌گوید: «صحبت بر سر نگارخانه و مسئول آن نیست، بلکه مسئله اصلی بازدیدکننده‌ها هستند.
بیشتر آنها یا از دوستان و اقوام هنرمند هستند و یا از دانشجویان هنر و مردم عادی، کمتر کسی این آثار را می‌خرد. به‌طور کلی زمینه خرید آثار هنری در کشور ما خیلی کم است و در فرهنگ ما داشتن کلکسیون‌های هنری رایج نیست. مردم ما اتومیبل، طلا، زمین و ... می‌خرند، اما کمتر پولی بابت هنر می‌پردازند.
حتی افراد متمول هم تمایلی به خرید یک اثر هنری دارای امضا ندارند. هم هنرمند و هم نگارخانه می‌خواهند از نمایشگاه خود سود ببرند، ولی وقتی آثار فروخته نمی‌شوند، هر دو فقط متحمل هزینه شده‌اند.»
این هنرمند برای آشنایی بیشتر مردم با هنر می‌گوید: «به‌نظر من برگزاری کمپ‌های هنری و همین خیابان‌های هنر گام خوبی در این زمینه بوده‌است. وقتی یک کودک همراه با والدینش به پارک می‌آید و یک نقاش را در حال نقاشی می‌بیند، در واقع اولین قدم را در آشنایی با هنر برداشته‌است.
کار دیگری که می‌توان انجام داد، برگزاری حراج‌هایی است که مردم و هنرمندان بتوانند در آنها شرکت کنند.»
