در جامعه مدني، شهروندان دريافته‌اند كه بي‌مسئوليتي انسان‌هاي پيراموني، آنها را در مسير پرنوساني قرار مي‌دهد و چنانچه خود نيز نسبت به پديده‌هاي پيراموني بي‌مسئوليت باشد، محيط زندگي خود و ديگران را دچار آسيب مي‌كنند، زيباترين احساس خوشايند در مقوله شهروندي، تلاش براي همكاري، تعاون و بار مسئوليت خود و ديگران را به دوش كشيدن است.
اجتماع انساني شرط لازم شهروندي محسوب مي‌شود، ولي شرط كافي نيست. افراد زماني لقب شهروند به‌خود مي‌گيرند كه حقوق و تكاليف (مسئوليت‌هاي) خود را بشناسند و به آن عمل كنند. مفهوم شهروند به‌خودي خود و به صرف جمع شدن و تجمع افراد در كنار يكديگر حاصل نمي‌شود بلكه اين مفهوم در چارچوب و قلمروي جامعه مدني شكل مي‌گيرد.
پس شهروندي نه‌تنها به‌معناي سكونت در يك‌شهر به‌مدت مشخص كه به‌معناي مجموعه‌اي از آگاهي‌هاي حقوقي، فردي و اجتماعي است. زندگي شهري يك زندگي جمعي است و براي موفقيت در اين نوع زندگي بايستي فردگرايي و منفعت‌طلبي تا حدودي مهار شده و اخلاق جمعي رواج يابد. قرار دادن مفهوم شهروند در برابر شهرنشين، معناي آن‌را روشن‌تر مي‌كند. وقتي فردي نه شهروند بلكه شهرنشين است، عضوي از اجتماع بزرگ است كه در آزادي مطلق به‌سر برده و حقوق و تكاليف چندان اهميتي ندارد و مقيد به هيچ اصول اخلاقي، قانوني و اجتماعي نيست.
البته براي شهرنشين هم، قانون هست ولي به غيراز نيروي قهري و زور، ضمانت ديگري براي اجراي قانون نيست و اما «شهروند» فردي است داراي حق و تكليف كه در مقابل هر آنچه در دنياي اطراف آن مي‌گذرد احساس مسئوليت مي‌كند. مهم‌ترين ويژگي شهروند، آگاهي از قوانين و مقررات زندگي اجتماعي و تبعيت داوطلبانه از آنهاست. بر عكس شهرنشين، آزادي و حق او بي‌نهايت نيست بلكه مرز آزادي او تا مرز آزادي همنوع‌اش است و او تا جايي آزادي دارد كه آزادي ديگران را به‌هم نزند. در دنياي پيچيده كنوني نمي‌توان قوانين و مقررات را به زور اجرا كرد و مردم را با قوه قهريه مجبور به رعايت اصول زندگي اجتماعي كرد از طرف ديگر براي همه تعاملات انسان با همنوعان خود، قانون نوشته نمي‌شود و فراتر از قوانين، اصول اخلاقي قرار دارند كه با رعايت آنها، زندگي اجتماعي مطلوب فراهم مي‌شود.
شهروند قانون را نه به‌خاطر جريمه نشدن، بلكه به اين خاطر رعايت مي‌كند كه ايمان دارد با زير پا گذاشتن آنها، زندگي در مفهوم اجتماعي آن ناممكن خواهد بود او براي همه موارد، دنبال قانون نيست بلكه تفكر مبتني بر زندگي اجتماعي او منشأ رفتارهاي يك شهروند است.
- رئيس كميته اجتماعي شورا
نظر شما