ايران به ازاي محدوديت‌ها در برنامه هسته‌اي خود خواستار لغو يكجا و همزمان تحريم‌هاست. با وجود اين كاخ سفيد حتي با دستاويز قانون‌هاي كنگره اين كشور هم كه شده تمايل دارد ولو چند‌ماه لغو تحريم‌ها عقب بيفتد. مزيت ديپلماتيك ايران در يك سال و نيم مذاكرات اخير، لغو تحريم‌ها و اثرات منفي آن بر اقتصاد كشور تعريف مي‌شود.
آمريكايي‌ها اما از همان توافق اوليه ژنو با بدعهدي و اعمال تحريم‌هاي جديد به بهانه مسائل گذشته روي خوش به لغو تحريم‌ها نداشتند. حسن روحاني رئيس‌جمهور در يكي از گفت‌وگوهاي مستقيم اخير با مردم به صراحت بر اين نكته تأكيد كرده بود كه در همان روز اجراي توافق، همه تحريم‌هاي مالي، اقتصادي و بانكي عليه ايران لغو خواهد شد.
محمدجواد ظريف وزير امور خارجه كشورمان نيز تصريح كرده؛ راستي‌آزمايي، اجرا و لغو تحريم‌ها بايد همزمان باشد. براساس همين مواضع، برخي نظرسنجي‌هاي صورت گرفته داخلي ازجمله در دانشگاه تهران و دانشگاه مريلند نيز حكايت از آن دارند كه خواسته مردم بر لغو تمام تحريم‌هاي ايالات متحده عليه ايران استوار است. مقامات كشورمان به‌ويژه پس از تفاهم لوزان سوئيس و ارائه تفسير عجيب آمريكا از آن مبني بر لغو مرحله به مرحله تحريم‌ها در توافق نهايي با ايران، مخالفت صريح خودشان را نسبت به آن اعلام كردند.
ايستادگي ايران بر مواضع خودش در حال حاضر اين اخبار را از مراحل پاياني مذاكرات به همراه دارد كه بحث‌ها بيشتر درباره چگونگي رفع تحريم‌ها همزمان با اجراي تعهدات ايران است و دوطرف در حال تدوين و تكميل جدولي براي گام‌هاي همزمان هستند. لوران فابيوس وزير امور خارجه فرانسه در توصيف آخرين تلاش‌هاي ايران براي شفاف‌شدن رفع تحريم‌ها در توافق نهايي احتمالي گفت كه ايراني‌ها به‌طور مشخص درباره جزئيات دقيق رفع تحريم‌ها سؤال دارند، اينكه چطور كار مي‌كند، به چه معناست... و ما هم در طرف 1+5 سؤالات دقيقي از آنها داريم.
- تفسيرهاي غلط
آمريكايي‌ها افزون بر تفسيرهاي خاص خود از مذاكرات در متن تفاهم لوزان سوئيس نيز نقش خاصي براي تعهدات خودشان قائل شده بودند. درمتن انگليسي بيانيه تفاهم لوزان سوئيس درباره اقدام آمريكا براي رفع تحريم‌ها عليه ايران از واژه لاتين cease به‌معناي توقف استفاده شده است. اين عبارت به‌طور مرسوم در فرايند آتش‌بس ميان كشورهاي طرف جنگ با يكديگر استفاده مي‌شود كه بدون پشتوانه‌هاي قانوني و حقوقي بين‌المللي خاصيت شكننده و بازگشت‌پذير بودن دارند.
تفاوت چنين قيدي در تفاهم لوزان سوئيس در مقايسه با تعهدات اروپايي‌ها در توافق نهايي احتمالي با ايران آشكار مي‌شود. اروپايي‌ها از زمستان سال90 تحت‌فشار تصميم رئيس‌جمهور و كنگره آمريكا براي تحريم بانك مركزي و نفت ايران حجم بالايي از مبادلات اقتصادي خود با ايران را از دست دادند. بعد از تفاهم لوزان سوئيس فدريكا موگريني مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا استقبال زيادي از آن بخش در تفاهم نشان داد كه از خاتمه تحريم‌هاي اروپا عليه ايران سخن مي‌گويد. برخلاف آمريكايي‌ها، براي اروپايي‌ها از واژه terminate براي خاتمه و پايان هميشگي تحريم‌ها استفاده شد. همين تفاوت حكايت از آن داشت كه آمريكا چندان بي‌تمايل نيست ساختار اصلي تحريم‌ها را حفظ كند و تنها اجراي آن را متوقف سازد.
«لغو كامل تحريم‌ها» پررنگ‌ترين و اصلي‌ترين خواسته ايران در توافق جامع احتمالي بود. با وجود اين آمريكايي‌ها با طرح «توقف تحريم‌ها» به نوعي همان موضوع «تعليق تحريم‌ها» را براي بار ديگر پيش كشيدند.آمريكايي‌ها پيش از اين در توافق ژنو با لغو مرحله‌به‌مرحله تحريم بخشي از پول‌هاي بلوكه شده ايران براي كاهش اثرات گشايش اقتصادي ناشي از رفع تحريم‌ها در ايران زيركي به خرج داده بودند.
در توافق ژنو اكسيد كردن اورانيوم ايران در 8مرحله به‌طول انجاميد و در قبال آن آزاد كردن بخشي از دارايي‌هاي ايران هم در 8مرحله انجام شد. از زمان اجراي توافق ژنو در 30دي‌ماه سال 1392تا تيرماه سال‌جاري آمريكايي‌ها در مجموع متعهد به پرداخت رقمي حدود 12ميليارد دلار از دارايي‌هاي بلوكه‌شده ايران شدند. اين پرداخت‌ها با بدقولي از سوي آنان همراه بود و آمريكايي‌ها در پرداخت اقساطي پول‌هاي ايران به‌خودش تمام تلاش خود را به خرج دادند تا اين منابع مالي به شكل محاسبه شده و مديريت شده وارد ايران شوند و حتي زمينه‌هاي مصرف و هزينه‌هاي آن نيز مشخص شود.
- فرمول پيچيده
گزارش رسانه‌هاي غربي حكايت از 100ميليارد دلار پول‌هاي بلوكه‌شده ايران در كشورهاي مختلف تحت‌تأثير سياست‌هاي تحريمي آمريكا دارند؛ رقمي كه در برخي آمارهاي داخلي 60ميليارد دلار هم اعلام شده است. در واقع طرح موضوع رفع مرحله‌به‌مرحله تحريم‌ها در توافق جامع با ايران همين نگراني را به همراه دارد كه آمريكايي‌ها تن به بازگشت منابع مالي بلوكه شده ايران به‌طور يكجا ندهند. آنها در توافق ژنو به ايران اجازه داده بودند پول‌هاي بلوكه‌شده را صرفاً به واردات كالاهاي غيرتحريمي (شامل طلا، اسكناس، هزينه دانشجويان، قطعات هواپيما و...) يا خريد كالاهاي اساسي همچون دارو و غذا اختصاص دهند.
همين كار نيز مي‌بايست با هماهنگي طرف غربي صورت مي‌گرفت و وزارت امور خارجه كشورمان با اطلاع‌رساني به طرف خارجي مجوز خريد اين كالاها را دريافت مي‌كرد. «آمريكايي‌ها در زمينه تحريم‌ها يك فرمول پيچيده چند لايه عجيب و غريبي را مطرح مي‌كنند كه اصلاً اعماق آن معلوم نيست؛ از انتهاي آن چه در مي‌آيد هيچ معلوم نيست.»؛ طرح چنين اظهارنظري از سوي رهبر معظم انقلاب حكايت از آن داشت كه رفع تحريم‌ها وقتي با سياست‌هاي آمريكا پياده مي‌شوند ممكن است درنهايت اتفاقي بي‌خاصيت و كم‌اثر در اقتصاد ايران رقم بزنند.
«توقف تحريم‌ها» به جاي درج «لغو تحريم‌ها» تنها نكته گنجانده شده از سوي آمريكايي‌ها در تفاهم لوزان سوئيس نبود. بيانيه لوزان سوئيس به وضوح از امتياز ويژه ديگر آنها نسبت به اروپايي‌ها در مذاكرات نيز حكايت دارد. در مهم‌ترين بند تفاهم لوزان سوئيس درخصوص تحريم‌ها آمده است: اتحاديه اروپايي، اعمال تحريم‌هاي اقتصادي و مالي مرتبط با هسته‌اي خود را خاتمه خواهد داد و ايالات متحده نيز اجراي تحريم‌هاي مالي و اقتصادي ثانويه مرتبط با هسته‌اي را همزمان با اجراي تعهدات عمده هسته‌اي ايران به‌نحوي كه توسط آژانس بين‌المللي انرژي اتمي راستي‌آزمايي شود، متوقف خواهد كرد.
- 55 تحريم پس از ژنو
تحريم‌هاي موسوم به ثانويه در قانون‌هاي كنگره و دستورات رئيس‌جمهور آمريكا آن دسته از تحريم‌ها هستند كه كليه افراد حقوقي و حقيقي را كه با آمريكا ارتباط بازرگاني دارند، از برقراري هر نوع همكاري با ايران در زمينه‌هايي كه مشخص شده است منع مي‌كنند. در اين حالت تحريم‌هاي اوليه كه مربوط به اتباع آمريكاست حذف نمي‌شود و فقط تحريم‌هاي ثانويه تعليق خواهد شد. از سوي ديگر هرچند در تفاهم لوزان تصريح شده بود تحريم‌هاي ايران بايد همزمان با اجراي توافق جامع يكباره لغو شود، در خردادماه دولت آمريكا قانوني را به امضا رساند كه به واسطه آن لغو تحريم‌هاي اين كشور عليه ايران حداقل 2ماه زمان مي‌برد.
كارشكني آمريكايي‌ها در كاهش اثر لغو تحريم‌هاي عليه ايران مسبوق به سابقه نيز هست. عملكرد آمريكا طي 8ماه سپري‌شده از توافق ژنو، نشان مي‌داد برخلاف ادعاهايي كه مطرح مي‌شد ماشين تحريم آمريكا عليه ايران متوقف نشد. براساس بررسي‌هاي انجام‌شده به‌ويژه بر پايه گزارش وزارت خزانه‌داري آمريكا طي مدت 8ماه پس از توافق ژنو بيش از ۵۵ مورد تحريم جديد از سوي آمريكا عليه شركت‌ها، بانك‌ها و افراد با ادعاي ارتباط با برنامه هسته‌اي ايران يا مسائل حقوق‌بشر و تروريسم اعمال شده است و همين مسئله آزمايشي بزرگ در اجراي تعهدات آمريكا در هرگونه توافق جامع احتمالي با ايران تا تاريخ 9تير 1394 است.
نظر شما