لزوم تدوین استراتژی مشخص برای سبک زندکی مجازی

کم نیستند این اخبار که متاسفانه برخی اوقات موجب ایجاد بحران در جامعه و رنجش خاطر کسانی می شوند که مستقیم و یا غیر مستقیم به این شایعات ارتباط پیدا می کنند.

در هفته‌های گذشته خبر در گذشت هنرپیشه پیشکسوت سینما، محمد علی کشاورز برای چندمین بار به سرعت دست به دست شد و در سطح وسیعی در شبکه‌های اجتماعی منتشر گردید که در نهایت با انتشار ویدئویی در صفحه اینستاگرام محمد علی کشاورز و رنجش خاطر و گلایه این هنرمند ارزشمند برای چندمین بار، موج این شایعه فروکش کرد.⁽¹⁾

شایعه بعدی خبر در گذشت دهقان فداکار بود؛ همان ریز علی خواجوی که اغلب ما با داستان دهقان فداکار او در کتاب سال سوم ابتدایی خاطره داریم. ازبرعلی خواجوی که حتی در کتاب سوم دبستان هم اسمش به اشتباه ریزعلی آورده شده نیز با تکذیب این شایعه مرگ و زندگی را هدیه خداوند می داند و می گوید این خبر باعث نگرانی و رنجش خاطر دوستان و فامیل او شده است.

او که سال‌هاست از میانه تبریز به حصارک کرج مهاجرت کرده می‌گوید فردا برای دیدار با مردم زادگاهش و برطرف کردن نگرانی آنها به میانه سفر خواهد کرد.⁽²⁾

به یقین این دو نمونه که با فاصله چند روز منتشر شد آخرین شایعاتی نیست که در فضای مجازی و روزانه در حجمی وسیع بین کاربران ده‌ها شبکه اجتماعی دست به دست می شود و فضای فکری و روانی جامعه را بر هم می‌زند. جامعه امروز ما نمی تواند از فضای مجازی و ابزار‌های تکنولوژی بی بهره باشد و باید پابه پای پیشرفت‌های روز افزون این فناوری در جهان از آن استفاده کند.

به نظر می رسد مرور آمار کاربران فضای مجازی در جهان و ایران و توجه به رشد روز افزون آن واقعیت‌هایی را نمایان کند.

در سال 2000 تعداد کاربران اینترنت در کل دنیا 400 میلیون نفر بودند این در حالی است که این رقم هم اکنون بالغ بر3 میلیارد و 150 میلیون نفر است که به نسبت جمعیت 7.2 میلیار نفری جمعیت زمین 4/44 درصد جمعیت جهان به اینترنت متصل هستند این رقم در ایران 2/28 درصد است یعنی بیش از 22 میلیون و 200 هزار نفر به اینترنت دسترسی دارند. در رده بند تعداد کاربران اینترنت در جهان چین با 641، انگلستان با 279، هند با 243، ژاپن با 109و برزیل با 107 میلیون کاربر در رده اول تا پنجم قراردارند.در این رده بندی ایران در رتبه 25 قرار دارد. برپایه این آمار 67درصد کاربران اینترنت مرد و 33 درصد زن هستند که از این تعداد 72درصد از مردان و 76 درصد از زنانی که کاربر اینترنت هستند عضو شبکه‌های اجتماعی هستند. تعداد کاربران شبکه‌های اجتماعی در ایران وایبر5/9 میلیون نفر، فیس بوک 5 میلیون نفر ، وی چت (قبل از فیلتر شدن)4 میلیون نفر ، واتساپ 5/3 نفر و اینستاگرام 3میلیون نفر هستند. از بین افرادی که اشتراک اینترنت دارند9 دارصد یک ساعت ، 49 درصد بین یک تا 3 ساعت ، 25 درصد بین 3تا 6 ساعت و 17 درصد بیشتر از 6 ساعت در روز به اینترنت متصل هستند.از مجموع افراد آنلاین در جهان مردان 39 درصد و زنان 69 درصد با تبلت و موبایل از اینترنت استفاده می‌کنند. از جهت میزان تحصیلات کاربران اینترنت در ایران 3 درصد زیر دیپلم ، 13 درصد دیپلم ، 12درصد فوق دیپلم ، 50 درصد کارشناسی ، 18 درصد کارشناسی ارشد و 4 درصد دکترا هستند.⁽³⁾

با تحلیل مختصری از آمار فوق و بسیاری از آمار و اطلاعاتی که به مدد همین شبکهاینترنت به آسانی در دسترس و قابل استناد است؛ یک نکته اساسی استخراج می شود و آن اینکه رشد پدیده اینترنت و تعداد کاربران فضای مجازی اجتناب ناپذیر است و تنها اقدام اساسی که در این راستا باید به عنوان یک اصل به آن توجه شود فرهنگ سازی و رشد دانش سبک حضور و استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی است. نکته ای اساسی که اگر به آن توجه جدی نشود آسیب‌های فراوانی به شخص، خانواده و اجتماع وارد می کند، آسیب هایی که در بسیاری از مواقع جبران آن سخت و چه بسا غیر ممکن است. لذا باید در دوسطح فرد (کاربر) و جامعه (سیاست گذاران) تلاش‌های آگاهانه و هوشمندی برای فرهنگ سازی و تبیین و تغییر سبک بهره مندی از فضای مجازی انجام شود و به موازات توسعه و رشد روز افزون شبکه‌های اجتماعی مجازیفرهنگ کاربری و قواعد اجتماعی آن نیز آموزش داده شود.

متاسفانه شیوه ای که اغلب در رسانه ها و مجامع عمومی در مواجه با این پدیده مشاهده می شود سبکی هشداری، انکاری و سلبی است ، روشی که با روحیات کاربران شبکه‌های جتماعی که اغلب جوانان هستند ناسازگار است و چه بسا موجب لجبازی و نافرمانی و بی اعتمادی آنها می شود و تلاش‌های اصولی بعدی را نیز به چالش می کشد.

در این راستا باید ابتدا وجود ، ظهور و نفوذ شبکه‌های اجتماعی در عمق جامعه و لایه‌های مختلف آن را باور کرد و تاثیر آن را پذیرفت، سپس با تدوین هدف هایی عالمانه و برمبنای واقعیت‌های موجود(نه بر اساس آنچه می خواهیم و دوست داریم باشد) به تدوین استراتژی دقیق، پویا و به روز پرداخت و با ارائه برنامه هایی هوشمندانه ابتدا اعتماد کاربران را جلب کرد و به مرور بر رفتار آنها و سبک استفاده و حضور در شبکه‌های اجتماعی تاثیر گذاشت.

نتایج یک پژوهش⁽⁴⁾ در زمینه تاثیر استفاده کاربران ایرانی از شبکه‌های اجتماعی این واقعیت را تایید می‌کند که اینترنت و شبکه‌های‌مجازی بر سبک زندگی جوانان ایرانی تاثیر گذاشته است، یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که این تاثیر بر سبک زندگی اسلامی جوانان تاثیر مثبتی نداشته است. اگر یافته‌های این پژوهش و دهها پژوهش مشابه دیگر را دقیق و درست فرض کنیم؛ لزوم تدوین استراتژی مشخص و برنامه‌ریزی اصولی برای تغییر سبک زندگی در دنیای مجازی بیش از پیش آشکار می‌شود، تغییر سبکی که یقینا بر سبک زندگی در فضای واقعی تاثیر فراوانی دارد و می‌تواند آرامش، امنیت و سلامت اخلاقی و رفتاری را در جامعه تضمین کند.

1- صفحه اینستاگرام محمد علی کشاورز/ 23 خرداد 1394

2- ایرنا تاریخ 1/4/1394 کد خبر: 81655889
3- منبع سایت http://www.internetlivestats.com/internet-users و http://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/Pages/facts/default.aspx مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت - مرکزآمار ایران
4-علی اکبر غفاری کارشناس آموزش دانشگاه جامع علمی کاربردی/ تاثیر شبکه‌هاي اجتماعي برسبک زندگي اسلامي/ اسفند 1393

* روزنامه‌نگار- کارشناس ارشد مدیریت تحول