از طرف ديگر همين مراسم را مي‌توان تا بي‌نهايت گسترش داد و چندين ميليارد برايش خرج كرد. البته بسياري از كارگردانان موفق ايران و جهان نخستين ساخته‌هايشان را به كمك دوستان، اقوام و نزديكان خود پيش برده‌اند يا بسياري از كارهاي اساسي را خودشان به دوش گرفته‌اند تا در هزينه نهايي صرفه‌جويي كنند. اينجا شما را «تهيه‌كننده» و «كارگردان» فيلم كوتاه يا مستند نيمه‌بلندي فرض كرده‌ايم كه قرار است با پروسه فيلمسازي و هزينه اوليه آن آشنا شويد. قطعا بخش عمده‌اي از اين كارها را مي‌توانيد خودتان به عهده بگيريد و هزينه‌اي براي آنها نپردازيد. به اين خاطر به جزئيات هر نقش اشاره كرده‌ايم كه بدانيد زحمت شما چقدر مي‌ارزد و با قبول هر بخش از كار، چقدر صرفه‌جويي مي‌كنيد.
- قدم اول
ايده اوليه و نگارش فيلمنامه
قيمتي كه بايد بابت فيلمنامه پرداخت كنيد به نسبت حجم كار، تعداد دقايق فيلم و اينكه كار، يك‌قسمتي يا مجموعه است، تفاوت دارد. ايده و فيلمنامه كوتاه يك دانشجوي فيلمنامه‌نويسي را مي‌توانيد با 500هزارتومان (و حتي كمتر؛ بستگي به مرام و معرفت طرف مقابل) خريداري كنيد. البته اين رقم براي فيلمنامه‌نويس شناخته‌شده تا 10ميليون تومان و بيشتر هم قيمت‌گذاري مي‌شود. علتش هم اين است كه اساس فيلم، فيلمنامه آن است؛ اگر تخصصي در اين زمينه نداريد ولي ايده خوبي داريد با يك فيلمنامه‌نويس مطرحش كنيد. براي حرفه‌اي شدن كارتان، بعد از بازنويسي نهايي حتما فيلمنامه را در بانك فيلمنامه خانه سينما ثبت كنيد.
- قدم دوم
آماده‌سازي براي شروع
اين بخش بيشتر مربوط به انتخاب عوامل و انتخاب لوكيشن است. پولي كه بابت دستمزد عوامل مي‌پردازيد عمده هزينه فيلم را شامل مي‌شود؛ هزينه‌اي كه براي برخي از عوامل، روزانه محاسبه مي‌شود و براي برخي ديگر كه از ابتداي كار درگير آن هستند يك رقم معين است كه البته با حرفه‌اي‌بودن آنها، رابطه مستقيم دارد.
بازيگر: بازيگران پيشاني كارند و عموماً بالاترين دستمزد براي بازيگران حرفه‌اي در نظر گرفته مي‌شود. البته مي‌توانيد در خانواده خودتان هم كساني را پيدا كنيد كه با اين ادعا حاضرند بدون دستمزد برايتان بازي كنند. اما اگر به‌دنبال ساخت يك كار حرفه‌اي‌تر هستيد، با حداقل هر آفيش 100يا 200هزار تومان مي‌توانيد يك دانشجوي بازيگري را براي فيلم خود انتخاب كنيد. آفيش يك دوره 8ساعته است كه بازيگر در صحنه حضور دارد. اين قيمت براساس سابقه كار و شهرت بازيگر تا 10ميليون تومان هم مي‌تواند افزايش داشته باشد.
مدير توليد: دست راست تهيه‌كننده است و هزينه‌هاي جاري را مديريت و كنترل مي‌كند. مدير توليد به واسطه اينكه از ابتداي كار درگير است يك رقم ثابت دريافت مي‌كند؛ رقمي كه بر اساس گستردگي پروژه تعريف مي‌شود. براي يك هفته كار تقريبا يك‌ميليون تومان هزينه جاري براي توليد خواهيد داشت و 500هزار تومان حقوق مدير توليد كه مي‌توانيد خودتان باشيد!
منشي صحنه و برنامه‌ريز: مي‌توانيد وسواسي‌ترين خانم فاميل را براي اين كار انتخاب كنيد. كسي كه صحنه را دقيق ثبت كند و اگر اتفاقي باعث توقف فيلمبرداري شد و حتي اگر ادامه يك صحنه در روز بعد فيلمبرداري شد بتواند صحنه را دقيقا شبيه همان كه بود دربياورد. كار حساسي است ولي چون در مشاغل سخت و زيان‌آور دسته‌بندي نمي‌شود براي يك‌هفته، بيشتر از 200هزارتومان برايتان آب نمي‌خورد!
تصويربردار: تصويربردار حرفه‌اي خودش آچار فرانسه است. يعني شما اگر پول خوبي براي يك تصويربردار بپردازيد و البته كار عجيب وغريبي نخواهيد انجام بدهيد، مي‌توانيد با روزي 200هزار تومان، يك تصويربردار با يك دستيار داشته باشيد كه خودش هم كار صدابردار و هم كار نورپرداز را به تنهايي انجام دهد. اگر يك تصويربردار ساده نياز داريد مي‌توانيد كمتر از نصف اين پول را هزينه كنيد و با هر آفيش 50هزار توماني يك تصويربردار معمولي در پروژه خود داشته باشيد.
صدابردار:اگر كارتان حرفه‌اي است و به صدابردار حرفه‌اي هم نياز داريد، يك صدابردار خوب همراه با تجهيزات و دستيار صدا حداقل صد هزار تومان در هر روز برايتان هزينه خواهد داشت؛ كسي كه مي‌تواند كار شما را به بهترين نحو ممكن صدابرداري كند.
نورپرداز: اگر خيلي كارتان حرفه‌اي است كه احتياج به يك نورپرداز جداگانه داريد هم مي‌توانيد با آفيشي 50تا 100هزار توماني، يك نورپرداز به همراه دستيارش را براي فيلم‌تان به خدمت بگيريد. البته نورپردازي در شب هم هزينه بيشتري برايتان خواهد داشت و هم هزينه اجاره تجهيزاتش بسيار بيشتر خواهد شد.
گريمور:گريمور هم يكي ديگر از عواملي است كه اگر كار فوق‌حرفه‌اي انجام نمي‌دهيد، نيازي به آن نداريد. اما اگر كارتان نمايشي بوده و به گريمور احتياج داريد، روزانه حداقل 100هزارتومان نياز است تا يك خانم يا آقا را به‌عنوان گريمور فيلم‌تان انتخاب كنيد.
نريشن: عموما فيلم‌هاي مستند به‌دليل ساختاري كه دارند به نريشن يا گفتار متن احتياج پيدا مي‌كنند. نريشن در اين فيلم‌ها، نقش بازيگر را ايفا مي‌كند و به همين دليل فيلم‌هاي مستند به هزينه كمتري براي ساخت نياز دارند. البته بعضي از مستندها به‌دليل تعدد لوكيشن و مدت زمان طولاني تصويربرداري، از فيلم‌هاي سينمايي پرخرج هم هزينه ساخت بيشتري دارند. اما در كل، كار بدون بازيگر، هزينه‌هايي مانند گريمور و نور موضعي و حتي صدابرداري را از خرج عمومي فيلم كم مي‌كند. هزينه‌اي كه بابت نريشن مي‌دهيد به 2بخش نريتور و استوديوي صدا تقسيم مي‌شود. استوديوها هر ساعت 50هزار تومان و نريتور هم هر آفيش حداقل 100هزار تومان دستمزد دريافت مي‌كند. خيلي بعيد است كه كار شما به بيش از يك يا نهايتا 2آفيش نياز داشته باشد.
- قدم سوم
شروع فيلمبرداري
فيلمبرداران اصولا تجهيزات مورد نياز خودشان را همراه مي‌آورند. يك دوربين حرفه‌اي همراه با 3پايه و تجهيزات شبي 150هزارتومان هزينه دارد. براي نورپردازي هم 3تا نور 800و 2نور موضعي براي چهره‌پردازي سوژه برايتان شبي 50هزار تومان آب مي‌خورد. اين بخش چه عواملتان حرفه‌اي باشند و چه نباشند، ثابت است. هزينه‌هاي جاري زيادي هم در طول فيلمبرداري وجود خواهد داشت. سرويس اياب و ذهاب عوامل و همچنين تأمين ناهار و شام تمام كساني كه در طول پروژه با شما همكاري مي‌كنند، بر عهده تهيه‌كننده است. هزينه‌هاي ريز زيادي مثل آكسسوار صحنه و خرابي تجهيزات و... را هم بايد به اين مبالغ اضافه كنيد. در مجموع در طول فيلمبرداري، با حضور حدود 15تا 20نفر عوامل، روزي 200هزار تومان را براي هزينه‌هاي جاري درنظر بگيريد.
- قدم چهارم
ميز تدوين و خروجي
هزينه‌اي كه بابت تدوين فيلم مي‌پردازيد براساس دقايق راش‌ها (همان دقايق تصاويري كه ضبط كرده‌ايد و فيلم خام شما را تشكيل مي‌دهند)، براساس دقايق خروجي كار و با توجه به مقدار گرافيك به‌كار رفته متفاوت است. شناخته شده بودن تدوينگر هم تأثير زيادي بر دستمزد او دارد. يك دانشجوي تدوين با 300هزار تومان يك فيلم 30دقيقه‌اي بدون گرافيك را براي شما تدوين مي‌كند اما تدوينگر حرفه‌اي را با كمتر از يك ميليون تومان نمي‌توانيد راضي كنيد. البته اين را هم درنظر بگيريد كه منظور ما از تدوين، صداگذاري و عنوان‌بندي و گرافيك را هم شامل مي‌شود؛ اتفاقي كه در فيلم‌هاي سينمايي هر‌كدام نيروي جداگانه‌اي مي‌طلبد.
- سرمايه‌گذار پيدا كنيد
بعضي از مراكز فرهنگي و هنري هستند كه يكي از وظايفشان توليد فيلم‌هاي هنرمندان ناشناخته است. اين مراكز عموما بخشي از هزينه توليد فيلم را برعهده مي‌گيرند. مركز گسترش سينماي مستند و تجربي و انجمن سينماي جوان، 2مركزي هستند كه خيلي از كارهاي اول سينماگران بنام سينماي ايران را سرمايه‌گذاري كرده‌اند. براي معرفي كارتان به اين مراكز، كافي است يك نسخه كامل فيلمنامه همراه با طرح و سيناپس و يك رزومه از كارگردان و فيلمنامه‌نويس به دفاتر مركزي آنها ارائه كنيد. انجمن سينماي جوان در اكثر شهرستان‌ها و مراكز استان‌ها شعبه دارد و اگر ايده خوبي داشته باشيد حتما از كارتان حمايت مي‌كند. مركز گسترش سينماي مستند و تجربي اما اساس كار خود را بر ايده‌هاي بكر و فيلم‌هاي مستند گذاشته. البته مي‌توانيد بدون سرمايه‌گذاري هم كار خود را شروع كنيد و بر پول خودتان تكيه كنيد. اين تنها يك ميانبر است براي كساني كه مي‌خواهند حرفه‌اي‌تر كار كنند، پروانه ساخت بگيرند و مجوز قانوني براي فيلمبرداري در نقاط مختلف شهر داشته باشند.
- مستند يا نمايشي؟ مسئله اين است!
از نظر موضوعي، فيلم‌ها به 3دسته داستاني، مستند و نيمه‌داستاني تقسيم مي‌شوند كه البته باز هم هر كدام از اين سرشاخه‌ها، زيرشاخه‌هايي براي خودشان دارند. در كل اگر فيلمي داستانگو باشد؛ يعني واقعه‌اي داستاني را روايت كند جزء دسته اول است. فيلمي كه داستان ندارد و اتفاقات داخل آن عينا راوي زندگي حقيقي باشند، سينماي مستند است. به همين دليل اسمي كه اين روزها سينماي مستند را با آن مي‌شناسند «سينما حقيقت» است. از نظر زمان هم فيلم‌ها به كوتاه، نيمه بلند و بلند تقسيم مي‌شوند. تقسيم‌بندي دقيقي وجود ندارد ولي اكثرا فيلم‌هايي كه تا حدود 15دقيقه زمان دارند فيلم كوتاه، بين 15 تا 45دقيقه نيمه‌بلند و فيلم‌هاي بالاتر از 45دقيقه را فيلم‌هاي بلند مي‌دانند.
- هشدار!
مراقب باشيد كه بدون اجازه در سطح شهر دوربين فيلمبرداري به‌دست نگيريد كه هم خودتان و هم عوامل را به دردسر بيندازيد. فيلمسازي به‌اصطلاح آپارتماني نياز به مجوزهاي سفت و سخت انتظامي ندارد. اما اگر احياناً نياز به تصويربرداري عمومي از سطح شهر داريد، نياز به مجوز از نيروي انتظامي و شهرداري شهر يا استان خواهيد داشت. براي دريافت مجوز هم نياز به همكاري با يك دفتر سينمايي يا مؤسسه فرهنگي هنري داريد تا مجوز به نام موسسه يا شركت صادر شود. البته اگر با همكاري يك نهاد يا سازمان مانند انجمن سينماي جوان يا مركز گسترش سينماي مستند و تجربي كار مي‌كنيد كه در اين زمينه خيالتان راحت‌تر خواهد بود.
- شركت در جشنواره‌ها
اگر از همين امروز بجنبيد مي‌توانيد تا 17مرداد در جشنواره بين‌المللي فيلم كوتاه تهران، تا پايان مرداد 94در جشنواره 180ثانيه پاسارگاد، تا 10شهريور در جشنواره فيلم كوتاه خورشيد و تا 25دي در جشنواره بين‌المللي فيلم‌هاي صد‌ثانيه‌اي شركت كنيد. هر كدام از اين جشنواره‌ها علاوه بر نمايش فيلم شما بر پرده سينما و علاوه بر جايزه نقدي (كه زير 3سكه تمام بهار آزادي نخواهد بود) و ضمن بازگشت سرمايه براي شما، موفقيت بزرگ در رزومه كاري شما به‌حساب مي‌آيد كه باعث مي‌شود بتوانيد براي فيلم بعديتان روي سرمايه‌گذاري بهتري حساب كنيد.
نظر شما