بايد بدانيم يك رسانه صاحب‌نام هيچ‌وقت از دروغ آشكار استفاده نمي‌كند چرا كه نام، اعتبار و مخاطب پيدا نمي‌كند. اينگونه رسانه‌ها وقتي لازم باشد دروغي بگويند، اخبار را به شكل ماهرانهاي تحريف ميكنندطوري كه دريافتكنندگان خبر نتايج مورد نظر آنها را دريافت كنند، بنابراين قسم حضرت عباس مي‌خورند اما دم خروس گفته‌شان چنان ماهرانه پوشيده شده كه ديدن آن به‌سادگي ممكن نيست. چند نمونه از شگردهاي شايع دروغگويي و تحريف وقايع- كه عمدتا رسانه‌هاي صاحب سبك غربي از آنها استفاده مي‌كنند- را مرور كنيد، شايد سوي چشمانتان براي پيداكردن دم‌خروس‌هاي دنياي مدرن تقويت شود.
قانون 10درصد: اين يك فرمول ساده ولي تأثيرگذار مي‌گويد ميزان داده‌هاي شبهه‌ناك و غيرواقعي در يك پيام رسانه‌اي بايد كمتر از 10درصد كل پيام باشد.يعني رسانه با چيدن يك سفره پرزرق و برق از انواع اخبار و گزارش در سالاد غذاي شما، مقداري گرد سمي هم ميريزد و شما بدون آنكه متوجه شويد، مسموم ميشويد. رسانه اول سعي مي‌كند اعتماد مخاطبان خودش را با پاشيدن دانه، جلب كند و اخبار غيرواقعي مورد نظرش را هم لابهلاي اين دانهها ميگنجاند. شما اگر نيم‌ساعت به تماشاي يك برنامه خبري رسانه‌هاي خارجي راجع به يك موضوع بنشينيد،ممكن است 25دقيقه آن حاوي داده‌هاي كاملا واقعي باشد ولي 5دقيقه دروغ داشته باشد كه لابهلاي آن 25دقيقه گم مي‌شود و شما هم آن را احساس نمي‌كنيد.
چيدن كارت‌ها: هر رويداد خبري مثل خانه‌اي مي‌ماند كه با قطعات لگو ساخته شده باشد. هر كسي مي‌تواند با همان قطعات خانه را جور ديگري بسازد. كارشناسان به اين تكنيك، چيدن كارت‌هاي يكدست مي‌گويند. هر رسانه‌اي در گزارش يك رويداد مي‌تواند كارت‌ها و لگوهاي سازنده آن رويداد را طوري كنار هم بچيند كه در كليت برداشتي غيرواقعي در ذهن مخاطب مطابق با خواسته رسانه موردنظر نقش ببندد. (طبق بررسي‌هاي كارشناسانه، بنگاه خبري BBC در اين زمينه يك استاد به تمام معناست. ترتيب وقايع را طوري كنار هم مي‌چيند كه علي‌الظاهر جزئيات آن كاملا درست است اما در كل انحرافي بزرگ در ذهن مخاطب ايجاد مي‌كند.)
دروغ با جزئيات: اگر به شما بگويند همين الان يك دسته فيل به آسمان پرواز كردند، شما بي‌گمان آن را باور نمي‌كنيد اما اگر بگويند كه 3 عدد فيل با گوش‌هاي آبي پهن در آسمان شهر فرانكفورت آلمان به پرواز درآمدند؛ باور پذيري‌اش براي شما بيشتر مي‌شود. چرا؟ چون جزئياتي كه قاطي خبر شده ذهن شما را بيشتر درگير مي‌كند. خيلي وقت‌ها بعضي خبرهاي دروغ با چنان آب و تاب و جزئيات فراواني نقل مي‌شود كه شما با خودتان مي‌گوييد مگر مي‌شود دروغ باشد؟
هفته‌هاي آينده نمونه‌هاي عيني از مصاديق اين شگرد‌ها را بررسي خواهيم كرد، شايد دم خروس را پس از اين بهتر بشناسيم.
نظر شما