از جانب ديگر آگاهي داريم كه دولت‌ها در كشور‌هاي مختلف برنامه‌هايي براي حمايت مالي گروه‌هاي ويژه و خانوارهاي آسيب‌پذير درنظرگرفته‌اند. دولت‌ها طبق چنين برنامه‌هايي با به‌دست آوردن آگاهي‌ها، به خانوارها و گروه‌هاي مصرف‌كننده نياز مند، مبالغي را به‌صورت انتقالي و به بيان ديگر، بلاعوض، پرداخت مي‌كنند. با توجه به تعاريف استاندارد و بين‌المللي، به چنين پرداخت‌هايي يارانه گفته نمي‌شود. اين قبيل پرداخت‌ها به مزاياي اجتماعي يا منافع اجتماعي (social benefits) معروف هستند.
در كشور ما نمونه‌هايي از اينگونه پرداخت‌ها شامل طرح شهيد رجايي براي كمك به كشاورزان سالمند يا از كار افتاده، پرداخت به خانواده‌هاي نيازمند شهدا و جانبازان و غيره وجود دارند. نظام‌هاي بين‌المللي به‌طور مشخص بيان مي‌كنند كه يارانه‌ها مبالغ بلاعوضي هستند كه واحدهاي دولتي به واحدهاي توليد‌كننده در ارتباط با توليد، فروش و يا واردات كالاها وخدمات پرداخت مي‌كنند. بر اين اساس يارانه به مصرف‌كنندگان نهايي قابل پرداخت نيست. آن دسته از مبالغ انتقالي و يا بلاعوضي كه دولت مستقيماً به خانوارها به‌عنوان واحدهاي مصرف‌كننده نهايي پرداخت مي‌كند با نام مزاياي اجتماعي منظور مي‌شود.
معتبرترين و سنجيده‌ترين توصيه‌هاي بين‌المللي، يارانه‌ها را مانند انواع ماليات‌هاي غيرمستقيم، به‌عنوان ابزارهايي جهت اجراي سياست‌هاي اقتصادي دولت با هدف تلاش براي تعديل قيمت‌هاي بازاري با توجه به گروه‌هاي آسيب‌پذير معرفي كرده‌اند. دولت در يك كشور با درنظر گرفتن شرايط نظام اقتصادي در هر زمان و با اشراف به كالاها و خدمات مختلف، نسبت به ميزان اهميت و ضرورت آنها براي گروه‌هاي متفاوت تصميم مي‌گيرد كه در ارتباط با توليد يا فروش چه محصولاتي به توليد‌كنندگان آنها يارانه پرداخت كند و به توليد يا فروش چه كالاها و خدماتي يارانه پرداخت نكند.
دولت از جانب ديگر هم تصميم مي‌گيرد كه از توليد يا فروش چه محصولاتي از توليد‌كنندگان و يا فروشندگان آنها ماليات غيرمستقيم دريافت كند. اكنون با درنظر گرفتن موارد يادشده بايد گفت چه بسا بهتر باشد كه دولت به عوض اين همه زمان، هزينه و نيرويي كه براي مسئله يارانه‌ها صرف مي‌كند، اصلاً مسئله‌اي بدين شكل را رها سازد و در برنامه‌اي جدا همراه با آرامش و فرصت زيادتر، خانوارهاي آسيب پذير مشابه با طرح شهيد رجايي را شناسايي و به آنها مزاياي اجتماعي پرداخت كند. دراين باره مطلب مهم ديگر اين است كه در شرايط موجود كشور، بسيار بجا خواهد بود كه دولت به عوض زمان و نيروي درگير در مسئله يارانه‌ها به تلاش‌هاي خود براي اصلاح اساسي نظام مالياتي و شناسايي پتانسيل‌ها و ظرفيت‌هاي مالياتي در كشور ادامه دهد.
- كارشناس حساب‌هاي اقتصادي
نظر شما