پايتخت كشور در طول يك قرن توسعه، بيش از 42پارچه آبادي را بلعيده است و از 50هزار باغ موجود در محدوده تهران تنها 13هزار باغ به جا مانده است.
غلامرضا كامروا، استاد دانشگاه تهران و دومين معاون شهرسازي و معماري شهرداري تهران به همشهري گفت: «مي‌خواستيم باغات تهران را حفظ كنيم. باغاتي كه از چيتگر تا لويزان در جاي‌جاي شهر پراكنده شده بود. قرار بود بزرگراه همت خط شمالي تهران باشد. اما متأسفانه رشد آهن در تهران سريع‌تر از درختانش بود».
از بين رفتن باغات تهران نه‌تنها در روزگار توسعه اين شهر، كه امروزه نيز ادامه دارد. شهرداري تهران به‌دليل عدم‌اختيار كامل هنوز نتوانسته است به‌طور كامل روند رو به تخريب باغات پايتخت را به كنترل درآورد. اگرچه تصويب برخي قوانين توانسته محدوده اختيارات قانوني مديريت شهري را افزايش دهد، اما باز هم تخلفات گسترده ناشي از خشكاندن تعمدي باغات همچنان در اين شهر رخ مي‌دهد.
- روش‌هاي سودجويان براي خشكاندن باغات
قطع درختان، خشك كردن آنها به‌دليل عدم‌آبياري و در نهايت به آتش كشيدن باغات قديمي. مالكان با استفاده از روش‌هاي مختلف تلاش دارند تا آخرين بازمانده از هويت اقليمي تهران را نابود كنند و به جاي درخت، ساختمان بسازند و آهن برويانند. اما «همه مالكاني كه اقدام به آتش زدن باغات مي‌كنند، بدانند كه شهرداري در مقابل اين تخريب‌ها ايستادگي مي‌كند و هيچ ساختماني جايگزين باغ‌هاي تهران نخواهد شد.» اين موضع رئيس شوراي شهر تهران است كه يكي از مواد قانوني است.
آتش زدن تعمدي يكي از باغات محله اراج در چند روز گذشته دليلي شد بر سخنان بي‌پرده مديرعامل سازمان بوستان‌ها و فضاي سبز شهرداري تهران. علي‌محمد مختاري درباره اين اتفاق گفت: «گزارشي از تخلفات رخ داده در اين باغ تهيه و به دادسراي ناحيه 7تهران ارسال كرديم.»
مختاري اين طرح شكايت را تنها پرونده موجود در تخريب باغات تهران ندانست: «به‌دليل ضعف برخورد قانون با متخلفان، همچنان شاهد تداوم بروز اين تخلفات هستيم.»
او از پرونده تخلف 53باغ ديگر هم گفت كه براي تملك به دادسراي تهران ارسال شده است. مختاري يكي از دلايل تداوم چنين اتفاقاتي را اجرانشدن احكام تملك باغات تهران در مراجع قضايي دانست و با بيان اينكه هنوز از سوي مراجع قضايي يك رأي اثرگذار در اين زمينه صادر نشده است، گفت: «شهرداري با هرگونه تخريب مخالف است و مقابل افراد سودجو مي‌ايستد.»
مختاري از دستور صريح رئيس قوه قضاييه مبني بر برخورد جدي با متخلفان خبر داد و افزود: «قرار است به‌تدريج احكام مربوط به تخلفاتي كه تاكنون صورت گرفته است، به جديت صادر شود تا مديريت شهري بتواند با قدرت بيشتري به حفظ باغات پايتخت بپردازد.»
- باغات قديمي، بوستان‌هاي جديد
شهرداري تهران از سال 84تاكنون اقدامات گسترده‌اي به‌منظور حفظ باغات پايتخت انجام داده است. يكي از مهم‌ترين اين اقدامات توسعه فضاي سبز شهري است. طي 10سال گذشته تعداد بوستان‌هايي كه در تهران به بهره‌برداري رسيده‌است، رشدي 73درصدي داشته است. بخش عمده‌اي از اين بوستان‌ها كه در تهران به بهره‌برداري رسيد، باغات قديمي اين شهر بود كه با سيمايي نو و فضايي مناسب در اختيار شهروندان تهراني قرار گرفته‌است.
پايتخت در سال 84تنها هزار و 230بوستان داشت كه اين ميزان تاكنون به 2هزار و 124بوستان رسيده است و اين روند ادامه دارد. 2هفته پيش چند باغ قديمي در شمال تهران در قالب بوستان در اختيار شهروندان تهراني قرار گرفت. بوستان‌هايي نظير بوستان آقا بزرگي، بوستان كامران، بوستان گلابدره، بوستان نيلوفر، بوستان ملك، باغ ايراني، باغ امير سليماني، باغ خسروشاهي، باغ انجيري، باغ وزيري و باغ آصف ازجمله اين باغات قديمي است. اما سرگذشت باغ‌هاي تهران در سال‌هاي بين 68تا 81كمي متفاوت است. گزارش‌هايي كه از سوي كميته محيط‌زيست شوراي شهر تهران ارائه شده همان روايت غلامرضا كامرواست: «رشد آهن از درخت سريع تر بود.» كاهش 4هزار و 100هكتاري باغات تهران تنها در عرض 13سال روي تلخ بي‌توجهي به باغات تهران بود. عضو هيأت علمي كميته محيط‌زيست شوراي اسلامي شهر تهران در نشست «با باغات تهران چه كرده‌ايم» گفت: «در سال 1368، تعداد 50هزار باغ در تهران وجود داشت اما در سال 1381اين تعداد تا سطح 13هزار باغ كاهش يافت.»
كيانوش سوزنچي مساحت اين باغ‌ها در سال 68 را بيش از 14هزار هكتار دانست كه به 9900هكتار در سال 81رسيده است. او كه عضو انجمن بين‌المللي معماران منظر در مورد مكان و جانمايي باغات تهران است گفت: «اين باغ‌ها در مجاورت با رودخانه‌ها و مسيرقنات‌ها قرار دارند و اكثر آنها در شمال شهر متمركز هستند و 68درصد باغات تخريب شده بالاي 5هزار مترمربع هستند و اين نشان مي‌دهد كه اكثر باغ‌هاي بزرگ در حال نابودي هستند.»
به گفته وي باغ‌هايي كه تخريب نشده‌اند و باقي مانده‌اند متعلق به مراكز دولتي مانند بيمارستان‌ها، شهرداري‌ها و مراكز خدمات دولتي و سفارتخانه‌ها هستند.
در ادامه اين نشست دبير كميته محيط‌زيست و خدمات شهري شوراي اسلامي شهر تهران به ظرفيت‌هاي قانوني براي جلوگيري از تخريب باغات اشاره كرد و گفت: « شناسنامه دار كردن باغات، برخورد قضايي با تخريب‌كنندگان باغات و فضاي سبز، ساخت‌وساز حداقلي در باغات خصوصي كوچك‌مقياس و قرارگرفتن باغات شهر در پهنه حفاظت و صيانت ويژه ازجمله اين ظرفيت‌هاي قانوني است.» محمد ميرزايي گفت: «طي 20سال گذشته 5هزار هكتار باغ تخريب شده است و امروز چيزي از باغ‌هاي تهران باقي نمانده است.»
- قانوني براي محافظت از باغ‌هاي شهر
در حال حاضر كميته‌اي براي شناسايي، حفاظت و صيانت از باغات تهران تشكيل شده‌است. براساس قانون حفظ و صيانت از باغ‌هاي پايتخت كه به تصويب شوراي شهر تهران رسيده است و «براساس تبصره يك ماده 6اگر باغي تعمدي تخريب شده يا از بين برود، قوه قضاييه مي‌تواند آن باغ را به نفع مردم مصادره كند و مديريت شهري نيز موظف است كه اين باغ را به بوستان عمومي تبديل كند.» مجتبي عبداللهي معاون خدمات شهري شهرداري تهران با اعلام اين موضوع از تدابيري سخن گفت كه به حفظ باغات موجود تهران مي‌پردازد؛ باغاتي كه عبداللهي از آن به‌عنوان تنها ريه‌هاي تنفسي و حياتي تهران نام مي‌برد.
- رشد 73 درصدي تعداد بوستان‌هاي تهران در دهه گذشته
سال .......... ..................... 84 .............. 94
تعداد بوستان‌هاي تهران......... 1230............ 2124
- 4هزار هكتار باغ در عرض 13سال از بين رفته است
سال.................................... 68...............81
وسعت باغ‌هاي تهران(هكتار)....... 14000 ..........9900
نظر شما