ردیابی فضاها و عناصر موسوم به بوکنی در نارین قلعه میبد

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، وي تصریح کرد: نارین قلعه میبد بر فراز یک تپه بگلین برپا شده و با توجه به امتزاج آن با شارستان و برخورداری از عناصر مستحکم دفاعی، کهن دژ شهر میبد بوده است و قلعه با نقشه بیضی نامنظم و با شبکه ارتباطی حلزونی طرح‌ریزی شده است.

وی هدف از این تحقیق را پی‌بردن و ردیابی فضاها و عناصر موسوم به "بوکنی" دانست که در دل خاک رسی کنده شده و همراه با فضاهای برپا، ترکیب و نظام فضاسازی نارین قلعه را تکامل بخشیده است.

به گفته او، برای پاسخ دادن به پرسش‌هایی از قبیل: سبب پدید آمدن فضاهای بوکنی در نارین قلعه چیست و چه نقشی در شاکله این بنا دارند؟ مهمترین اطلاعات مقاله از تحقیقات میدانی بدست آمده و روش تحقیق توصیفی - تاریخی است.

نیکزاد تصریح کرد که در بدنه خندق که خود عنصری کنده شده است فضاهای بوکنی چندی پدید آمده و در بدنه جنوبی بخش اصلی قلعه ردیفی قابل توجه از فضاهای کنده شده در چند تراز وجود دارد و فضاهای تراز بالایی نیز با عناصر کنده شده مانند چاه و اتاق ترکیب شده است.

عملکرد معماری دستکند

مجتبی سعادتیان دانشیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران نیز دیگر سخنران این نشست بود که به بیان گوشه ای از مقاله خود با عنوان "معرفی، گاهنگاری و تعیین عملکرد معماری دستکند، بان مسیتی شهرستان چابهار" پرداخت.

او تصریح کرد که روستای تیس شهرستان چابهار از قدیمی ترین مناطق استقراری در حاشیه دریای مکران است که شواهد متعدد استقرارهای باستانی از عصر مفرغ تا دوران اسلامی متأخر را در خود جای داده است.

به گفته وی، از جمله آثار فرهنگی که می‌توانند به عنوان شواهدی از آزادی‌های اجتماعی و مذهبی اقوام مهاجر در این سرزمین مورد توجه قرار گیرند، معماری دستکند سه گانه‌ای هستند که در شمال روستای تیس و در سینه‌کش کوه‌های شهبازبند جای گرفته‌اند و به "بان مسیتی" شهرت دارند.

این پژوهشگر افزود: اگر چه با اتکا به داده‌های سطحی پاسخ به پرسش‌هایی در زمینه زمان احداث و کاربری این مجموعه امری دشوار است لیکن به احتمال بسیار می‌توان این فرضیه را مطرح ساخت که این غارها برای اجرای مراسم یادمانی و آیینی مورد استفاده بوده‌اند.

سعادتیان خاطر نشان ساخت که در پژوهش حاضر تلاش شده تا ضمن معرفی این آثار، به تطبیق یافته‌های میدانی با شواهد فرهنگی سرزمین‌های همجوار پرداخته و تاریخی نسبی از زمان ساخت این غارها ارایه و کاربری آنها مشخص شود.

معماری دستکند در فرانسه

دیگر سخنران این نشست اولیور هیت بود که به بیان پژوهشی با عنوان معماری دستکند در فرانسه پرداخت و تصریح کرد: تمامی سکونت‌گاه‌هایی که در فرانسه به شکل معماری دستکند وجود دارد به منظور مقاومت در برابر تغییرات اقلیمی، سرپناه دام‌ها و... ساخته شده‌اند.

وی با بیان اینکه انسانها با پیشرفت توانسته‌اند در طول تاریخ برای خود ساختار دفاعی ایجاد کنند، افزود: در قرون 17 و  18 معماران دستکند پیشرفت کرده‌اند و این پدیده روی ساختار اجتماعی تأثیر بسزایی گذاشت.

به گفته او، با از بین رفتن مزارع، ایجاد رقابت و مهاجرت به روستاها، این ساختارها کم کم متروکه شد ولی این موضوع نباید باعث فراموش شدن این ساختار معماری شود.

هیت اظهار داشت: در خیلی از روستاهای فرانسه این ساختار معماری هنوز وجود دارد و این سرپناه‌ها به شکل هتل یا منازل مسکونی لوکس مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

پیترو گریمالدی دیگر سخنران اولین نشست تخصصی دومین همایش بین‌المللی معماری دستکند بود که به ارایه بخشی از نتایج کارگاه تکنولوژی‌های نوین در معماری دستکند که به همت پژوهشکده ابنیه و بافت‌های تاریخی برگزار شد پرداخت.

او با اشاره به بزرگی و سنگینی ابزار مورد استفاده در این تکنولوژی تصریح کرد که در حال حاضر بسیاری از این ابزار در نمونه برداری از معماری‌های دستکند مورد استفاده قرار می‌گیرد.

گریمالدی درادامه به نمایش گوشه‌ای از فعالیت‌های خود در مناطق مختلف از معماری دستکند با استفاده از تکنولوژی نوین پرداخت.