آیه‌هایی به رنگ گذشت

زمان و محل استفاده اين آيه‌ها را آورده و گفته‌ايم كه چه اتفاقي باعث شد امام‌حسين(ع) اين آيه‌ها را بخواند.

1- آيه مورد استفاده: سوره قصص آيه21
زمان و محل استفاده: هنگام خروج امام(ع) همراه خانواده از مدينه
ترجمه آيه: موسي از شهر مصر با حال ترس و نگراني و مراقبت از دشمن بيرون رفت، گفت: بارالها، مرا از شر (اين) قوم ستمكار نجات ده.
اتفاق: امام‌حسين(ع) از مخالفت‌كنندگان با بيعت يزيد بود. سيدالشهدا(ع) بعد از بيان موضعش به وليد، 2 روز مانده به پايان ماه رجب همراه خانواده و فرزندانش، مدينه را به قصد مكه ترك كرد. ايشان وقتي از شهر مدينه به‌طور كامل خارج شد، اين آيه شريفه را تلاوت كرد. اين آيه درخصوص حركت حضرت موسي(ع) از مصر و آمادگي وي براي مبارزه با فرعونيان نازل شده است.

2- آيه مورد استفاده: سوره قصص، آيه ۲۲
زمان و محل استفاده: هنگام ورود كاروان حسين‌بن‌علي(ع) به مكه
ترجمه آيه: چون رو به جانب شهر مدينه آورد، با خود گفت: اميد است كه خدا مرا به راه مستقيم هدايت فرمايد.
اتفاق: درست 5 روز بعد از خروج امام حسين(ع) و همراهانش از شهر مدينه، كاروان ايشان در شب سوم ماه شعبان به مكه رسيد. علما و بزرگان دين مي‌گويند كه مقصود امام(ع) از بيان اين آيه هنگام ورود كاروان به مكه، اين بوده كه به همگان بگويد‌‌ همانطور كه حضرت موسي(ع) وطن خويش را براي رسيدن به هدف و نتيجه‌اي مشخص ترك كرد و به شهري ديگر پناهنده شد، او و خانواده‌اش هم با قصد و هدفي مشخص از مدينه به مكه رفته‌اند.

3- آيه مورد استفاده: سوره بقره، آيه ۲۱۶
زمان و محل استفاده: هنگامي كه امام(ع) تصميمش را درباره رفتن به عراق آشكار ساخت.
ترجمه آيه: حكم جهاد بر شما مقرّر گرديد و حال آنكه بر شما ناگوار و مكروه است، لكن چه بسيار شود كه چيزي را مكروه شماريد ولي به حقيقت خير و صلاح شما در آن بوده، و چه بسيار شود چيزي را دوست داريد و درواقع شر و فساد شما در آن است و خدا (به مصالح امور) داناست و شما نادانيد.
اتفاق: وقتي حسين‌بن‌علي(ع) با دعوتنامه‌هاي مردم كوفه مواجه شد تصميمش را از سفر به عراق، با وجود مخالفت‌هايي كه در اين كار با آن مواجه بود، آشكار كرد. برخي از اين مخالفت‌ها، ناظر به خلق و خوي ناپايدار كوفيان بود.

4- آيه مورد استفاده: سوره شوري، آيه ۷
زمان و محل استفاده: در منزل ثعلبيه كه محلي نزديك كوفه بود و امام‌حسين(ع) در مسير خود از آنجا گذشت.
ترجمه آيه: اين چنين قرآن فصيح عربي را ما به تو وحي كرديم تا مردم ‌ام‌القري (شهر مكه) و هر كه را كه در اطراف آن است (از خدا) بترساني و هم از (سختي) روز بزرگ قيامت كه همه جمع آيند و هيچ شكي در آن نيست و گروهي در بهشت جاودان و فرقه‌اي در آتش سوزان روند بيم‌دهي. اتفاق: در منزل ثعلبيه و درخصوص درخواست براي تفسير آيه 71اسراء، فرمودند: «آري امام و پيشوايي هست كه مردم را به راه راست و به سوي سعادت و خوشبختي مي‌خواند...». سپس امام آيه ۷ سوره شوري را خواندند و فرمودند كه معني اين آيه همين 2 گروه هستند.

5- آيه مورد استفاده: سوره مؤمنون، آيه يك تا 3
زمان و محل استفاده: عصر تاسوعا در سرزمين كربلا
ترجمه آيه: همانا اهل ايمان به فيروزي و رستگاري رسيدند. آنان كه در نماز خود خاضع و خاشعند و آنان كه از لغو و سخن باطل اعراض و احتراز مي‌كنند.
اتفاق: يك روز قبل از عاشورا، عمرسعد قصد داشت لشكريان خود را آماده حمله به خيمه‌هاي سيدالشهدا(ع) كند. خبر كه به گوش امام رسيد، برادرش حضرت ابوالفضل(ع) را صدا كردند و به او گفتند: «يا عباس! برو و از سپاه دشمن يك شب ديگر مهلت بگير تا ما با خدا عبادت بيشتري داشته باشيم». حضرت ابوالفضل(ع) امر مولا را اطاعت كردند و از سپاه كفر يك شب ديگر براي مناجات و تلاوت قرآن مهلت گرفتند.

6- آيه مورد استفاده: سوره آل‌عمران آيه‌هاي ۱۷۸ و ۱۷۹
زمان و محل استفاده: شب عاشورا در سرزمين كربلا
ترجمه آيه: آنان كه به راه كفر رفتند گمان نكنند كه مهلتي كه ما به آنها مي‌دهيم به حال آنان بهتر خواهد بود بلكه آنها را (براي امتحان) مهلت‌مي‌دهيم تا بر گناه و سركشي خود بيفزايند و آنان را عذابي خواركننده است. خداوند هرگز مؤمنان را بدين حال كنوني كه بر آنيد وانگذارد تا آنكه (با آزمايش خود) بدسرشت را از پاك گوهر جدا كند.
اتفاق: در شب عاشورا، جنب و‌جوش عجيبي ياران اباعبدالله را فراگرفته بود. علما مي‌گويند كه مقصود امام از خواندن اين آيات در شب عاشورا، بيان وضعيت 2 گروهي بوده است كه در سرزمين كربلا روبه‌روي هم قرار گرفته بودند.

7- آيه مورد استفاده: سوره احزاب آيه ۲۳
زمان و محل استفاده: روز عاشورا هنگام وداع با اصحاب
ترجمه آيه: برخي از آن مؤمنان، بزرگمرداني هستند كه به عهد و پيماني كه با خدا بستند كاملا وفا كردند، پس برخي پيمان خويش گزاردند (و بر آن عهد ايستادگي كردند تا به راه خدا شهيد شدند مانند عبيده و حمزه و جعفر) و برخي به انتظار (فيض شهادت) مقاومت كرده و هيچ عهد خود را تغيير ندادند (مانند علي عليه‌السلام كه در كوفه به محراب عبادت شهيد گشت).
اتفاق: هر كدام از ياران امام كه قصد جنگ مي‌كردند نزد امام مي‌رفتند تا وداع كنند. آنها ابتدا مي‌گفتند: «السلام‌عليك ياابن رسول‌الله». امام نيز پاسخ مي‌دادند: «و عليكم السلام، ما هم به‌زودي به شما ملحق مي‌شويم. همگي نزد خدا روزي خواهيم خورد». و سپس اين آيه شريفه را براي همه تلاوت مي‌كردند.