ساكنان روستاي ثبت ملي شده ابيانه درهاي روستايشان را به روي انبوه گردشگران بستند تا در آرامش كامل آيين‌هاي سنتي ثبت ملي شده خود را براي روزهاي تاسوعا و عاشورا برپاكنند.
«باباي نخل» مسئول تزيين نخل محله يسمون و يكي از نخل‌هاي دو‌گانه روستاي ابيانه است. تزيين نخل ابيانه در خانواده باباي نخل موروثي است. اين سنت از ابتداي ورود نخل به ابيانه در طول تاريخ در خانواده باباي نخل ابيانه ماندگار شده است.
تاريخ دقيقي براي سنت نخل‌برداري در روستاي ابيانه در دامنه كوه كركس مشخص نشده است اما برداشت عمومي در ابيانه اين سنت را به صفويان نسبت مي‌دهد. باباي نخل محله يسمون در روستاي ابيانه وظيفه نگهداري، تزيين و محافظت از نخل ابيانه در روزهاي تاسوعا و عاشورا را برعهده دارد. او روز تاسوعا لباس سرخ بر تن نخل ابيانه مي‌كند. پارچه‌هاي سرخ‌رنگ را بر پيشاني نخل مي‌بندد و زيورآلاتي كه زنان و مردان و جوانان ابيانه براي تزيين نخل نذر كرده‌اند، بر نخل مي‌آويزد تا نخل آماده مراسم تاسوعا شود.
- حفظ سنت‌هاي كهن در ابيانه
نزديك به 2هزار نفر از اهالي روستاي ابيانه كه خويشاوند يكديگر و متشكل از چند طايفه‌اند، براي برپايي مراسم تاسوعا و عاشورا به ابيانه سفر مي‌كنند. ابيانه‌اي‌ها مي‌گويند تاسوعا و عاشورا مهم‌ترين رويداد مذهبي در ابيانه است. روستاي ابيانه نزديك به 400خانه دارد كه 26خانه آن در فهرست آثار ملي كشور ثبت شده است. تخمين زده مي‌شود كه حدود 10هزار ابيانه‌اي در شهرهاي ايران و خارج از كشور زندگي مي‌كنند. مردانشان وقتي به روستا قدم مي‌گذارند، فارغ از تحصيلات و مكنت مالي و مناصب بالاي دولتي، دبيت (شلوار گشاد مردانه شبيه به دامن) سياه به پا مي‌كنند كه از شيوه دوخت پاچه دبيت مشخص مي‌شود متاهل يا مجردند. زنان نيز لباس‌هاي محلي مشتمل بر يك چارقد سپيد بلند با گل‌هاي رنگي و دامن‌هاي گشاد و پرچين برتن مي‌كنند تا هويت كهن ابيانه حفظ شود. تاسوعا و عاشورا نيز همين سنت برپاست.
باباي نخل كه تزيين نخل را به پايان برد 10 نفر از اهالي ابيانه كه آنها نيز سنت حمل نخل را از پدرانشان به ارث برده‌اند، نخل را در كوچه‌پس‌كوچه‌هاي سرخ ابيانه مي‌گردانند. نخل ابيانه اما يك سوار هم دارد كه او نيز راهبري نخل را به ارث برده است. ابيانه‌اي‌ها نوبت راهبري نخل را تا 200سال آينده مشخص كرده‌اند. راهبر نخل بالاي نخل تزيين شده تاسوعا مي‌ايستد و حاملان را راهنمايي مي‌كند تا نخل كج نشود يا به ديوار خانه‌ها برخورد نكند كه اگر چنين شود مالك خانه‌اي كه نخل با آن برخورد كرده يا به‌اصطلاح به سمت آن كج شده است، بايد بلافاصله يك گوسفند قرباني كند. سوار يا راهبر نخل نيز بايد شام تاسوعا در حسينيه روستا را تقبل كند.
- مرثيه‌خواني با آيين جغجغه‌زني
مردم ابيانه در مراسمي آييني كه به ثبت ملي نيز رسيده است، قطعه‌هاي چوبي استوانه‌اي را در دست مي‌گيرند و با ريتم نوحه‌خواني به يكديگر مي‌كوبند. قطعات چوبي را جغجغه و اين سنت را سنت جغجغه‌زني مي‌گويند.
عزاداران با جغجغه‌زني به خانه روستاييان تازه درگذشته مي‌روند و در كنار آتش برپا شده در مقابل خانه كه نشاني از درگذشت اهل خانه است به صاحبان عزا نيز تسليت مي‌گويند و جغجغه‌زني را ادامه مي‌دهند.
- عزادارهاي 3محله يسمون، هرده
(ده پايين) و پل (ده بالا) در امامزاده روستا كه قدمت بناي آن نيز به دوره سلجوقيان مي‌رسد به يكديگر مي‌رسند و سنت عزاداري ظهر تاسوعا به پايان مي‌رسد.
عصرهنگام اما ساكنان ابيانه «شده»برداري مي‌كنند. «شده» علامت يك تيغ يا همان طوق است كه با گذشتن از كوچه‌هاي روستا اهالي با بستن يك پارچه رنگي به آن نيت مي‌كنند تا نذرشان برآورده شود. شده‌گرداني اشعار مرتبط با خود را دارد كه به‌صورت گروهي خوانده مي‌شود. سنت نوحه‌خواني در ابيانه نيز گروهي است و 5نوحه‌خوان كنار يكديگر مرثيه‌خواني مي‌كنند.
شده‌گردان‌ها عصر تاسوعا بار ديگر به خانه روستاييان تازه درگذشته مي‌روند و كنار آتش برپا شده در مقابل خانه آنها در رساي امام حسين(ع) و اهل‌بيت(س) نوحه‌خواني و به بازماندگان تسلي مي‌دهند. صبح عاشورا نخل سرخ‌پوش ابيانه سياه‌پوش مي‌شود. باباي نخل، لباس سرخ را كه نشانه مقدمه خونريزي اشقياء در روز عاشوراست، در پايان تاسوعا از تن نخل خارج مي‌كند و نخل ابيانه را كه نمادي از تابوت امام حسين(ع) و كجاوه حضرت زينب(س) است، سيه‌پوش مي‌كند. تزيينات ديگري بر نخل عاشورا مي‌افزايد. حاملان نخل، اين نماد عاشورايي را تا فراز قله‌اي بر كوه كركس حمل مي‌كنند و شام غريبان در ابيانه آغاز مي‌شود.
- ابيانه بدون حضور گردشگران به سوگ عاشورا نشست
مردم ابيانه از سال‌ها پيش در اعتراض به هجوم گردشگران به ابيانه بارها به مقام‌هاي دولتي اعلام كرده بودند كه حجم انبوه گردشگر در ابيانه براي تماشاي مراسم تاسوعا و عاشورا آرامش آنها براي برگزاري آيين‌هاي مذهبي را بر هم مي‌زند. نتيجه اين اقدام آن شد كه براي احترام به سنت‌هاي جامعه محلي درهاي روستا در 2روز تاسوعا و عاشورا به روي گردشگران بسته شود تا سنت‌هاي تاريخي عزاداري در ابيانه تداوم يابد.
نظر شما