دکتر محمد مهدی اصفهانی، متخصص علوم تندرستی و تغذیه، عضو هیات علمی‌دانشگاه علوم پزشکی ایران و نویسنده کتاب «بهداشت مسجد» از اصول سلامت و بهداشت مساجد می‌گوید.
- در روایات مذهبی، آیا بهداشت مساجد به طور خاص مورد اشاره قرار گرفته است؟
بله. در آیه 31 سوره اعراف توصیه شده که انسان‌ها هنگام عزیمت به مسجد زینت خود را با خود بردارند که زینت هم می‌تواند اشاره به زینت‌های ظاهری چون پوشیدن لباس پاکیزه و استفاده از عطر باشد و هم زینت باطنی به معنای پاکسازی روح و آراسته شدن به صفات پسندیده. علاوه بر این در روایات اسلامی‌هم به بهداشت مساجد از منظرهای گوناگون توصیه اکید شده است.
- بهداشت مساجد در روایات اسلامی‌چه جنبه‌هایی دارد؟
عطرآگین ساختن خود هنگام ورود به مسجد و زدودن هرگونه بوی ناخوشایند از بدن، بازبینی ته کفش به منظور اطمینان از عدم وجود آلودگی هنگام ورود به مسجد و تهیه پاکیزه گر (مطهره) و قرار دادن آن در ورودی مسجد برای پاک کردن آلودگی ته کفش نمازگزاران که در روایتی از پیامبر اکرم به آن توصیه شده از جمله این موارد است، همچنین اجتناب از ورود کسانی که به هر دلیلی ممکن است باعث آلودگی مسجد شوند مانند آدم دیوانه و یا بچه‌ای که کنترل ادرار ندارد.
- مواردی که اشاره کردید بیشتر ناظر بر بهداشت فردی نمازگزاران بود. آیا اصول بهداشت فیزیکی مسجد هم در روایات اسلامی‌مورد نظر بوده است؟
بله. ما روایت معتبری در زمینه اهمیت پاکسازی مساجد، استحباب جارو کردن مسجد، خوشبوسازی فضای مسجد با استفاده از بخور قسط، کندر، عود هندی، گلاب، مشک و... داریم. همچنین روشن ساختن فضا و تامین نور کافی در مساجد توصیه شده و از هر اقدامی‌که موجب آلودگی صوتی در مساجد شود، دستور پرهیز داده شده است.
اما به نظر می‌رسد که در ساخت مساجد امروزی مسئله آلودگی صوتی چندان مورد توجه نیست و بسیاری از مساجد ما در خیابان‌های پر رفت و آمد و پر سر و صدا واقعند.
خب این موارد باید در هنگام تعیین محل ساخت مسجد لحاظ شود و مسجد در مکانی ساخته شود که از آلودگی‌های صوتی و هرگونه آلودگی محیطی دیگر فاصله داشته باشد. حتی بلندگوی مسجد باید به گونه‌ای باشد که صدای ناهنجار تولید نکند.
مسجد از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده اما هنگامی‌که صحبت از بهداشت مسجد می‌شود، بهداشت وضوخانه‌ها اولین نکته‌ای است که به ذهن می‌آید.
هرچند در دستورات اسلامی‌توصیه شده که افراد قبل از ورود به مسجد در خانه یا جای دیگر خود را پاکیزه کنند و وضو بگیرند اما در هر حال نظافت دائمی‌و ضدعفونی کردن مرتب دستشویی‌ها و وجود صابون مایع در دستشویی باید رعایت شود.
همچنین نظافت همیشگی و شست‌وشوی گاه به گاه فرش‌ها، استفاده از مواد ضدعفونی مناسب برای شست‌وشوی گاه به گاه صحن‌ها و وجود کفش کن مناسب و یا کیسه‌های نایلون برای قرار دادن کفش نمازگزاران از مواردی است که انتظار می‌رود در مساجد به آنها توجه شود.
- در مورد آبدارخانه مسجد چه اصول بهداشتی‌ای باید رعایت شود؟
تامین آب آشامیدنی سالم و بهداشتی، رعایت بهداشت پذیرایی از قبیل سالم و پاکیزه بودن قند، قندان، استکان و سایر ظروف و رعایت بهداشت فضای آشپزخانه و آبدارخانه از مهمترین موارد است.
- آیا رعایت اصول ایمنی در مسجد هم بخشی از بهداشت مسجد را تشکیل می‌دهد؟
مسلما همین طور است. وجود پله‌های محدود با عرض بیش از 50 سانت و ارتفاع در حدود 20 سانتی متر، وجود نور کافی در تمام راهروها، پیش بینی تامین نور در شرایط قطع برق، فقدان هرگونه مانع که ممکن است انسان ندانسته به آن برخورد کند مثل برجستگی پاشنه در، کنترل درجه سرما و گرمای مسجد و همچنین مواردی چون پیشگیری از برخورد باد مستقیم کولر به افراد از مسائلی است که انتظار می‌رود در مساجد مورد نظر قرار گیرند.
