کتاب روزنامه خاطرات ناصرالدین‌شاه منتشر شد

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، این کتاب نخستین کتابچه از مجموعه خاطرات روزانه ناصرالدین شاه قاجار، مربوط به سالهای پایانی حیات وی، موجود در مخزن اسناد خطی کاخ موزه گلستان است.

در مقدمه این کتاب که توسط مجید عبدامین و نسرین خلیلی تصحیح و ویرایش شده آمده است؛ در عرصه تاریخ ایران ناصرالدین شاه قاجار را یکی از سلاطین پرنویس و اهل فضل و ادب برشمارند.

آنچه مسلم است تعداد زیادی از دست‌نوشته‌ها و مکتوبات او در آرشیوهای عمومی و خصوصی وجود داشته که به دست پژوهش سپرده شده و پس از استنساخ به طبع رسیده‌اند.

اما نباید این نکته را از نظر دور داشت که تعداد زیادی از این دست‌نویس‌ها نیز در کنج مراکز آرشیوی وجود دارند که پژوهشی بر روی آنها صورت نگرفته و لازم است تا این اسناد نیز مورد واکاوی قرار گرفته و برای استفاده محققین و پویش‌گران عرصه تاریخ و فرهنگ ایران زمین به عرضه عمومی گذارده شود.

سید محمد بهشتی رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نیز در پیشگفتار این کتاب آورده است؛ وقتی قرار شد بر کتابی که در دست دارید گشایش‌نامه‌ای بنویسم، با تورقی اندک در صفحات آن به فکر فرو رفتم. این سوال برایم پیش آمد که ناصرالدین شاه این یادداشت‌ها را برای چه کسی نوشته است؟ آیا آدم‌ها این قبیل گزارشات و روزنامه خاطرات را که از سر حوصله و به دقت نوشته می‌شود و قرار نیست به نظر دیگری برسد، تنها برای ارضای دل خود می‌نگارند؟ یا نه. قصد دارند هویتی مقبول از خویشتن برای نادیدگان ترسیم کنند؟ یا تنها مقصودشان ثبت دیده‌ها و شنیده‌های خود در محضر آیندگان است و برای شهادت واقعیتی که ممکن است مغفول بماند آن را بر جای می‌گذارند؟

هر کدام از تعابیر مذکور را که پاسخ بدانیم، با یک حقیقت روبرو هستیم: نویسنده خاطرات در شرح روزمرگی خود به دنبال گفتن چیزی است که اراده کرده بگوید. در عین حال از گفتن چیزهایی به اراده خود پرهیز می‌کند تا بتوان مقصودی که از نگارش داشته را جامه عمل بپوشاند.

ناصرالدین شاه نیز در روزنوشته‌های خود عامدا از گزارش برخی موارد خودداری و به جای آن بر بعضی موضوعات تمرکز کرده است؛ مثل اینکه بخش مهمی از یادداشت‌هایش را به تشریح گردش‌ها و شکارها پرداخته، اما با پرده‌پوشی خاصی از بیان مسائل حول حکومت و سلطنت خودداری می‌ورزد.

کتاب "روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه" توصیف دفترچه خاطرات روزانه ناصرالدین شاه قاجار مربوط به بازه زمانی ربیع الاول  1308 تا ربیع الثانی 1309 ه.ق مقارن با نوامبر 1891 الی سپتامبر 1892 م. و آبان 1270 لغایت شهریور 1271 ه.ش است.

در شروع این کتاب آمده است: درسفر فرنگستان ثالث، سه کتابچه دست‌ گرفته، روزنامه نوشتم، کتابچه آخری را از خروج از بوداپست مجارستان دست گرفتم تا به طهران رسیدیم و بعد نوشتم تا سنه  1308 بارس ئیل، اواسط میزان که از شهرستانک برگشتیم به سلطنت‌آباد و از آنجا رفتیم شکار ورجین به حیدرآباد - با حرم - و شش شب مانده از آنجا برای 20 صفر - اربعین - یک سر رفت برای شهر؛ یک شب عشرت‌آباد مانده، 18صفر وارد شهر شدیم ....