اينكه شما بدانيد نماز خواندن چه شيوه‌اي دارد و نمازها چند ركعت هستند و شكيات نماز چيست و... كفايت نمي‌كند، بلكه مهيا كردن مقدماتي هم براي انجام اين فريضه لازم است. يكي از مهم‌ترين اين مقدمات، مكان نمازگزار است. دين اسلام هر جايي را براي نماز خواندن مناسب نمي‌داند و اقامه نماز در اين مكان‌ها را باعت ابطال اين واجب شرعي بيان مي‌كند. درضمن اقامه نماز را در برخي نقاط مستحب و در برخي نقاط مكروه مي‌داند. اينجا به كمك كارشناس ديني صفحه، احكام مربوط به مكان نمازگزار را در يك دسته‌بندي مشخص بيان كرده‌ايم. براي دانستن جزئيات بيشتر و همچنين فتواهاي اختلافي به رساله مرجع تقليد خود مراجعه كنيد.
- در چه جايي مي‌توان نماز خواند؟
جايي كه شما نماز مي‌خوانيد بايد داراي 8 ويژگي باشد تا نماز شما باطل نشود. اين 8 ويژگي عبارتند از:
ويژگي و شرايط توضيحمباح باشد---- نماز در جاي غصبي باطل است.
بي‌حركت باشد ---- بايد طوري باشد كه شخص نمازگزار بتواند با آرامش بدن و بدون تكان، نماز بخواند
از جاهايي نباشد كه توقف در آن حرام است ---- مانند جايي كه جان انسان در خطر جدّي است يا روي فرشي كه نام خدا يا آيات قرآني بر همه جاي آن نقش بسته است.
جلوتر از قبر پيامبر(ص) و ائمه(ع) نباشد ---- نمازگزار بايد در هنگام نماز جلوتر از قبر پيغمبر(ص) و امام(ع) نايستد، ولي مساوي قبر اشكال ندارد.
محل سجده نمازگزار پاك باشد ---- اگر مكان نمازگزار به غيراز جايي كه پيشاني را بر آن مي‌گذارد، نجس باشد اشكالي ندارد و نماز صحيح است.
موجب نجاست لباس و بدن نمازگزار نشود ---- مكان نمازگزار، اگر نجس است طوري‌تر نباشد كه به بدن يا لباس او سرايت كند.
مكان نمازگزار بايد جايي باشد كه بتواند نماز را صحيح بخواند ---- مثلا در جايي كه سقفش كوتاه است و امكان قيام كامل وجود ندارد و در ضمن نمازگزار مي‌تواند به جاي ديگر برود نبايد نماز بخواند
مسطح باشد ----جاي پيشاني نمازگزار بايد از جاي زانو‌ها و سر انگشتان پاي او، بيش از 4 انگشت بسته بلند‌تر و يا پست‌تر نباشد.
- سؤال: اينكه مي‌گويند بايد مردان هنگام نماز جلوتر از زنان بايستند، صحيح است؟
تنها شرط در اين زمينه اين است كه بنا بر احتياط واجب بايد بين زن و مرد در حال نماز، حداقل يك وجب فاصله باشد. شرايط ديگري وجود ندارد.
- سؤال: نماز خواندن در نمازخانه تالارهاي عروسي كه در آنها صداي موسيقي حرام به گوش مي‌رسد صحيح است؟
اگر نماز خواندن در آن محل مستلزم گوش دادن به موسيقي حرام باشد، توقف در آنجا جايز نيست، ولي نماز صحيح است. با فرض اينكه موسيقي باعث بي‌توجهي و تمركز حواس مي‌شود، نماز خواندن در آن مكان مكروه است.
- سؤال: حكم نماز خواندن جلوي آينه چيست؟ آيا مكروه است؟
آينه اگر بهگونهاي باشد كه در حال نماز، شخص صورت خود را در آن مي‌بيند و ذهنش را مشغول مي‌كند بهتر است آن را بردارد و يا روي آن را بپوشاند.
- مباح بودن مكان نمازگزاران
همانطور كه در ويژگي‌هاي مكان نمازگزار گفته شد، اين محل به هيچ‌وجه نبايد غصبي باشد. يعني حتي اگر فرش يا تختي غيرغصبي است، ولي روي زمين غصبي قرار گرفته، نماز روي آنها باطل است.
نكته يك: اگر در جايي كه نمي‌داند يا فراموش كرده غصبي است نماز بخواند، نماز او صحيح است. مگر اينكه خودش غصب كرده باشد كه در اين صورت بنا بر احتياط واجب نمازش باطل است.
نكته 2: كسي كه با فردي ديگر در ملكي شريك است، اگر سهم هر يك از ديگري جدا نباشد، نمي‌تواند بدون رضايت شريكش در آن ملك نماز بخواند.
نكته 3: نماز خواندن زير سقف و خيمه غصبي اشكال ندارد.
نكته 4: اگر با پولي كه خمس و زكات آن را نداده، ملكي بخرد تصرف او در آن ملك حرام و نمازش هم در آن باطل است.
- سؤال: نماز خواندن در پارك‌ها، با توجه به اينكه مالكيت زمين‌هاي اين پارك‌ها مشخص نيست چه حكمي دارد؟
نماز خواندن در پارك‌هاي فعلي و غيرآن اشكال ندارد و به‌دليل احتمال غصب و اينكه مالكيت زمين‌هاي پارك‌ها مشخص نيست توجهي نمي‌شود.
- سؤال: نماز خواندن در خانه سازماني كه حكم تخليه به فرد كارمند ابلاغ شده، ولي او هنوز خانه را تخليه نكرده چه حكمي دارد؟
شخصي كه در يك خانه سازماني زندگي مي‌كند كه مدت سكونت وي در آن به پايان رسيده و حكم تخليه نيز به او ابلاغ شده است، اگر از طرف مسئولان ذي‌ربط، مجاز به استفاده از آن خانه بعد از مهلت مقرر نباشد، نماز خواندن در آن حكم غصب را دارد و باطل است.
- سؤال: نماز خواندن در نمازخانه رستوران‌هاي بين‌راهي، اگر قصد خوردن غذا در آنها را نداشته باشيم چه حكمي دارد؟
اگر احتمال دهد نمازخانه، ملك صاحب رستوران است و استفاده از آن مخصوص كساني است كه در آن رستوران غذا مي‌خورند، بايد اجازه بگيرد.
- جاهايي كه نماز خواندن مستحب است
1- بسيار سفارش شده است كه مردم نماز را در مساجد بخوانند.
بهتر از همه مسجدها هم مسجدالحرام است و بعد از آن مسجد پيغمبر(ص) و بعد مسجد كوفه. بعد از اين مساجد، نماز خواندن در مسجد بيت‌المقدس و سپس مسجد جامع هر شهر و بعد از آن مسجد محله و سپس مسجد بازار با فضيلت‌تر است.
2- براي زن‌ها نماز خواندن در خانه بهتر است، اما اگر بتوانند خود را از نامحرم حفظ كنند بهتر است در مسجد نماز بخوانند.
3- نماز در حرم امامان(ع) مستحب و حتي بهتر از مسجد است.
4-زياد رفتن به مسجد و رفتن به مسجدي كه نمازگزار ندارد مستحب است. همسايه مسجد اگر عذري نداشته باشد، مكروه است در غير مسجد نماز بخواند.
- سؤال: اگر مسجدي مجاور حسينيه‌اي باشد، آيا اقامه نماز جماعت در حسينيه صحيح است و آيا ثواب آن در هر يك از آنها برابر است؟
شكي نيست كه فضيلت نماز در مسجد بيشتر از فضيلت نماز در غيرمسجد است، ولي خواندن نماز جماعت در حسينيه يا در هر مكان ديگري اشكال شرعي ندارد.
- بي‌حركت بودن مكان نمازگزار
همانطور كه گفته شد مكان نمازگزار بايد بي‌حركت باشد، بنابراين نماز در جاهايي كه بي‌اختيار تكان مي‌خورد، مانند خودرو و يا بعضي تخت‌هاي فنري و امثال آن صحيح نيست، مگر هنگامي كه به‌خاطر تنگي وقت و غيرآن مجبور باشد در چنان مكاني نماز بخواند.
نكته يك: نماز خواندن در هواپيما، قطار يا كشتي درصورتي صحيح است كه شرط استقرار نمازگزار محقق شود و درضمن سمت قبله را هم بتوان تشخيص داد. البته درصورت تنگ بودن وقت با محقق نشدن اين شرايط هم بايد نماز را خواند. اگر نتوان با سؤال از مأموران داخل هواپيما يا قطار يا كشتي قبله را مشخص كرد، به هر سمتي كه گمان مي‌رود كه سمت قبله است، بايد نماز را خواند. درصورت شك و وسعت وقت، نماز را بايد به 4سمت بخوانيم و در تنگي وقت به ميزاني كه فرصت داريم.
نكته 2:بر مسافراني كه با اتوبوس‌هاي بين شهري سفر مي‌كنند واجب است كه درصورت تنگ‌شدن وقت نماز و ترس از قضا شدن آن، از راننده بخواهند كه اتوبوس را در مكان مناسبي متوقف كند. بر راننده اجابت درخواست آنان واجب است و اگر به‌علت عذر قابل‌قبول و يا بدون دليل از توقف اتوبوس خودداري كند، در اين صورت تكليف مسافران اگر ترس قضا شدن نماز وجود داشته باشد، اين است كه نماز را در اتوبوس و در همان حال حركت بخوانند و تا آنجا كه امكان دارد سمت قبله، قيام، ركوع و سجود را رعايت كنند.
- جاهايي كه نماز خواندن مكروه است
نماز خواندن در برخي مكان‌ها مكروه است كه عبارتند از: حمام، زمين نمكزار، مقابل انسان، مقابل دري كه باز است، در جاده و خيابان و كوچه اگر براي كساني كه عبور مي‌كنند زحمت نباشد و اگر زحمت باشد اين مزاحمت حرام، ولي نماز باطل نيست، مقابل آتش و چراغ، در آشپزخانه و هر كجا كه كوره آتش باشد، مقابل چاه و چاله‌اي كه محل ادرار باشد، روبه‌روي عكس و مجسمه چيزي كه روح دارد، مگر آنكه روي آن پرده بكشند، در اتاقي كه شخص جنب در آن باشد، در جايي كه عكس باشد اگرچه روبه‌روي نمازگزار نباشد، مقابل قبر، روي قبر، بين 2قبر و در قبرستان.
- مسائل متفرقه مكان نمازگزار
جايي كه داراي سقف كوتاه است و نمي‌توان در آنجا راست ايستاد يا به اندازه‌اي كوچك است كه جاي ركوع و سجود ندارد، نبايد نماز خواند. اگر نمازگزار مجبور شود در چنين جايي نماز بخواند بايد به قدري كه ممكن است قيام، ركوع و سجود را به‌جا آورد.
به جا آوردن نماز واجب در داخل خانه كعبه مكروه است، ولي احتياط واجب آن است كه بر بام كعبه نماز نخواند.
نماز خواندن بر سجاده‌‌اي كه شكل‌هايي روي آن رسم شده و يا بر مهري كه داراي نقش است في‌نفسه اشكال ندارد، ولي اگر بهگونهاي باشد كه بهانه به‌دست كساني دهد كه به شيعه تهمت مي‌زنند، توليد آن و نماز خواندن بر آن جايز نيست. همچنين اگر اين سجاده و مهر موجب پرت شدن حواس و از بين رفتن حضور قلب در نماز شود كراهت دارد.
نظر شما