خبر آنقدر عجیب بود که در اولین لحظات بیشتر تداعی‌گر یک شایعه بود، اما هنگامی‌که حجت‌الاسلام حمید شهریاری فیلتر شدن گوگل را تایید کرد، تمام کسانی که خبر را شنیده بودند باور کردند که خبر صحت دارد و اشتباهی در کار نبوده است.
دبیر شورای عالی اطلاع‌رسانی در گفت وگو با خبرنگار مهر در مورد دلایل فیلترینگ سایت گوگل و چند سایت دیگر همچون بلاگفا- یکی از سرویس دهندگان وبلاگ فارسی - گفت: فیلتر شدن این سایت‌ها را تایید می‌کنم.
البته وی از هرگونه اظهار نظر در مورد دلایل فیلترینگ یا احتمال رفع آن خودداری کرد و توضیحات مشروح را به آینده موکول کرد.
اما تنها ساعاتی پس از این اظهار نظر شهریاری، جواد رادمان، مدیر شرکت فناوری اطلاعات (دیتا) با بیان اینکه فیلترینگ گوگل به دلیل یک مشکل فنی به وجود آمده که به سرعت رفع شده است، گفت: آقای شهریاری نه مسئول فیلتر کردن سایت‌ها هستند و نه مسئول دیتا و وظیفه ایشان اطلاع رسانی درباره فیلتر شدن یا نشدن گوگل نبوده است و عواقب اظهار نظرشان نیز به عهده خودشان است.
***
هرچند به نظر می‌رسد رادمان با این سخنان اشاره‌ای غیرمستقیم به انتشار خبر فیلتر شدن گوگل به نقل از شهریاری دبیر شورای عالی اطلاع‌رسانی در تعدادی از سایت‌های اینترنتی خارجی داشته است، اما در هرحال با وجود انکار‌های اولیه این خبر از سوی مسئولان، روابط عمومی و امور بین الملل شرکت فناوری اطلاعات طی اطلاعیه ای اعلام کرد: مشکل عدم دسترسی چندساعته در برخی از نقاط کشور به موتور جست وجوی گوگل مرتفع شده و کاربران اینترنت می توانند همچون گذشته از خدمات چنین موتورهای جست و جویی بهره مند شوند.
اشتباه شده!
«مشترک گرامی‌دسترسی به این سایت امکان‌پذیر نمی‌باشد.» این پیامی بود که بسیاری از کاربران اینترنت در کشور از شامگاه روز یکشنبه 25 شهریور هنگام مراجعه به گوگل و بعضی دیگر از سایت‌های اینترنتی با آن مواجه می‌شدند.
در پی بروز این مشکل اکثر سرویس‌دهندگان اینترنتی با بیان اینکه علت این مسئله به بروز مشکل فنی در مخابرات مربوط است، از ارائه هرگونه توضیح خودداری کردند، به گونه‌ای که مسئول فنی یکی از بزرگترین ISPها در گفت وگو با همشهری به بیان این جمله اکتفا کرد: شما کاربر ما نیستید و ما اکنون کارهای مهم‌تری داریم. اگر فرصت کردیم به این مسائل حاشیه‌ای هم می‌پردازیم.
اما درحالی‌که علی‌اکبر کرم‌بیگی مدیر روابط عمومی‌شرکت فن‌آوری اطلاعات در گفت‌وگو با ایسنا اظهار داشت که گوگل تا به حال درفهرست مصادیق فیلترینگ قرار نداشته و فیلتر یک موتور جست‌وجوگر بی‌معناست، رادمان مدیر این شرکت اعلام کرد: فیلترینگ گوگل به دلیل یک مشکل فنی به وجود آمده است.
کی بود کی بود، من نبودم
«این مشکل از سمت ما نبود و به ISPها مربوط می‌شد.» این را صفایی کارشناس واحد فیلترینگ شرکت دیتا در گفت وگو با همشهری می‌گوید. اظهار نظر صفایی درحالی است که ISPها هم به استناد سخنان رادمان مشکل را به مخابرات و شرکت دیتا نسبت می‌دهند.
البته در نهایت صفایی هم به نوعی این ماجرا را تصدیق می‌کند: خوب البته ما دیروز 2 ساعت مشکل داشتیم که به سرعت رفع شد.
در این میان کارشناس دیگری که نخواست نامش فاش شود در این زمینه به همشهری گفت: سیستم فیلترینگ در کشور ما 2 قسمت دارد. ISPهایی که بالای 8 مگ پهنای باند داشته باشند، می‌توانند با تعهد قضایی و حقوقی خودشان با تهیه نرم‌افزار‌های مناسب به فیلتر سایت‌ها اقدام کنند و به این ترتیب در مواقعی که مخابرات مشکل دارد، سرعتشان پایین نمی‌آید.
وی با بیان اینکه بقیه سیستم فیلترینگ به مخابرات و شرکت دیتا مربوط است، می‌گوید: بانک داده (DATABASE ) ما هوشمند است اما دیتابیس ISPها استاتیک و دستی است، اما در هرحال به طور معمول کمیته تعیین مصادیق و قوه قضائیه فهرست سایت‌هایی که مشکل دارند و باید فیلتر شوند را مشخص می‌کنند.
با تمام این اوصاف فیلتر گوگل بر اساس چه معیاری و با دستور چه مرجعی صورت گرفته است؟ این کارشناس این سؤال را این‌گونه پاسخ می‌دهد: خوب این یک اشتباه بود. مرجعی یک دیتابیس در اختیار ما و ISPها قرار داد که نام گوگل و چند سایت دیگر به اشتباه در این بانک داده قرار داشت، البته چون ما سیستم هوشمندی داریم به سرعت متوجه این اشتباه شدیم، اما در مورد ISPها این اتفاق با تاخیر بیشتری روی داد.
وی که از ذکر نام مرجعی که با این اشتباه باعث حیرانی جماعتی شده است خودداری می‌کند، می‌افزاید: غیر از کمیته تعیین مصادیق و قوه قضائیه گاهی از سوی مراجع دیگر فهرست‌هایی به ما اعلام می‌شود و در این مورد اخیر هم همین‌گونه بوده است، اما متاسفانه به دلیل اشتباهی که در این بانک داده بود بعضی سایت‌ها به اشتباه فیلتر شدند.
برای جلوگیری از تکرار چنین اشتباهاتی چه راهکاری وجود دارد؟ کارشناس مرکز فیلترینگ دیتا در پاسخ این سوال می‌گوید: تصمیم گرفتیم از این پس ابتدا اطلاعات دیتابیس را بررسی و بعد آن را در سیستم اعمال کنیم.
در هرحال مشکلی که مسئولان به سادگی از آن به عنوان یک اشتباه یاد می‌کنند اکنون برطرف شده، اما در این میان یک سوال باقی است: آیا چنین مشکلاتی ناشی از نابسامانی سیستم فیلترینگ در کشور نیست؟
علیرضا شیرازی، مدیر سایت بلاگفا این مسئله را ناشی از اشتباه در سیستم فیلترینگ کشور می‌داند و می‌گوید: این قضیه به طور قطع موجب صدمه به اعتبار سایت بلاگفا و همچنین اعتماد کاربران به سایت می‌شود.
به گفته او، این مسئله ناشی از اشتباه مخابرات است که هیچ‌کس پاسخگوی این خسارت‌ها نیست و همچنان این سؤال را ایجاد می‌کند که چرا باید سایت‌های بزرگ فیلتر شوند و پیش از اعمال آن، از سوی نیروهای انسانی بازنگری نشوند؟
