سد حرام نیست اما باید به اندازه ساخته شود

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، همایش پژوهش‌های باستان‌شناسی حوضه آبگیر سد سیمره با حضور متولیان ارشد میراث فرهنگی، معاون پژوهشی مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست جمهوری، مدیر عامل شرکت توسعه منابع آب، قائم مقام وزیر نیرو در سالن همایش‌های موزه دوران اسلامی برگزار شد.

سید محمد بهشتی گفت: جای بسی خوشحالی است که چنین جلسه‌ای میان میراث فرهنگی و ارگانهایی که فعالیت‌های عمرانی انجام می‌دهند برگزار می‌شود.

او گفت: پیش از برنامه پنجساله چهارم توسعه، میراث فرهنگی در مقابل توسعه به عنوان یک دشمن شمرده می‌شد. این درحالی است که دانشگاه شیکاگو با بررسی و شناسایی که روی 50 کیلومتر مربع از دشت خوزستان با گرفتن تصاویر هوایی انجام داد از نابودی 700 محوطه تاریخی خبر داد.

به گفته وی، 50 کیلومتر از دشت خوزستان و 700 محوطه‌ای که از بین رفته بودند مساوی است با محوطه تاریخی کل کشور اتریش و این اتفاق نه در اثر حفاری غیرمجاز که به دلیل اجرای طرحهای عمرانی و کشت و صنعت رخ داده است.

بهشتی با اشاره به اینکه یکی از مشکلات بزرگ میراث فرهنگی این است که متولیان و کارشناسان این حوزه از اجرای عملیات عمرانی بی خبر هستند تاکید کرد: فعالان این حوزه علم غیب ندارند و نمی‌دانند که چه ارگانی قرار است در چه نقطه‌ای فعالیت عمرانی انجام دهد.

او گفت: میراث فرهنگی در بسیاری از محوطه‌هایی که اقدامات عمرانی در آن انجام می‌گیرد با تابلویی مواجه است که نوشته شده ورود افراد متفرقه ممنوع است و این افراد متفرقه متاسفانه میراثی‌ها بوده‌اند.

به گفته بهشتی، از نظر بسیاری از کسانی که در عرصه عمران و بهسازی فعالیت می‌کنند، کسانی که در حوزه میراث فرهنگی کار می‌کنند افرادی سختگیر، تنگ‌نظر و ضد توسعه هستند و این منظره بیرونی یک فرد میراثی است. هر چند که این نگاه در برنامه توسعه چهارم تغییر کرد و این تغییر نگرش در ارتباط با دستگاههای مختلف به خصوص وزارت نیرو بیشتر محسوس بود.

آنطور که رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری معتقد است، درحال حاضر با تعاملاتی که در حوزه وزارت نیرو و میراث فرهنگی پدید آمده گفتمان‌هایی صورت گرفته که جای خوشحالی دارد.

بهشتی ادامه داد: در دنیا 42 سد تاریخی وجود دارد که ارتفاع تاج آنها بیش از 15 متر است و عمر آنها بیش از صد سال است. هم اکنون از این تعداد سد تاریخی 21 سد تاریخی در ایران وجود دارد.

این مسئول تاکید کرد: نباید این نکته را از نظر دور داشت که گذشتگان ما در ایران زندگی می‌کردند و معماهای زیستی خود را حل می‌کردند و وجود نیمی از سدهای تاریخی جهان در ایران به معنای آن است که سد حرام نیست اما ساخت آن باید به اندازه باشد.

او با اشاره به اینکه آب یکی از معماهایی بوده که در گذشته جز دغدغه بشر محسوب می‌شده است افزود: مهمترین دشمن آب در سرزمین ما آفتاب است و مردم در گذشته آب را از آفتاب دور نگه می‌داشتند اما چگونه است که هم‌اکنون آب را پشت سدها و در سینه‌کش آفتاب جمع‌آوری کرده و انتقال می‌دهیم که این نوع مدیریت آب در شرایط فعلی برای ما پرسش برانگیز است.

رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری تصریح کرد: تجربیات سازمانها و ارگانها باید انتقال داده شود و هم‌اکنون فرصتی فراهم شده که باید برای حل بحران میراث فرهنگی و محیط زیست به گفتگو نشست.

وی ادامه داد: ما همه در یک قایق نشسته‌ایم و قرار نیست به هیچ ارگانی اتهام زده شود هرچند که نسل ما نسل متهمی است چراکه نه فقط در وزارت نیرو که در بحث توسعه شهری و دیگر اقدامات ارگانها خطاهای بزرگتری اتفاق افتاده است و این امر بیانگر آنست که رویکرد جدید ما تناسبی با مختصات سرزمینمان ندارد.

بهشتی تاکید کرد: از زمان حضرت آدم تا 90 سال پیش مردم ایران سرزمین خود را بهترین سرزمین جهان می‌دانستند. اما متاسفانه 90 سال است که سرزمین خود را بدترین سرزمین معرفی می‌کنند، سرزمینی خشک و بی آب و علف. و در این سالها تنها تلاش داریم که غلط‌های سرزمین خود را بگیریم چراکه فرض اولیه ما این است که سرزمین ما مکانی غلط است.

او گفت: تمام آثار تاریخی که از زیر سدها کشف و نابود می‌شوند شهادت می‌دهند که این سرزمین، جایی غلط نبوده است. در این سرزمین ما شاهد تداوم تمدن هستیم درحالی که یونان باستان 2300 سال پیش تمام می‌شود. وقتی صحبت از رم می‌شود تمدن باشکوه آن از 2300 سال پیش تا چند قرن گذشته وجود داشته است. اما در ایران شکوه تمدنی بلاانقطاع است.

به گفته رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، ما اگر ذهن خود را درست نکنیم  نمی‌توانیم بوی توسعه را احساس کنیم.

او گفت: اروپاییان نمی‌توانند این کشور را توسعه بدهند چراکه این سرزمین متفاوت از اروپاست و آنها درک درستی از سرزمین ما ندارند. اما تمام اقداماتی که آنها در کشور خود انجام می‌دهند را ما سعی داریم بهتر از آنها در اینجا انجام دهیم.

بهشتی در بخش دیگری از سخنانش اظهار داشت: نسبت موضوع میراث فرهنگی و توسعه سه حالت دارد که اولین حالت آن ضد‌توسعه بودن میراث فرهنگی است که هم اکنون از این مرحله داریم دور می‌شویم. از برنامه 5 ساله چهارم مناسبات حسن همجواری توسعه و میراث فرهنگی آغاز شده و امیدواریم مساعدت‌ها برای بقای این اتفاق باقی بماند.

او با اشاره به اینکه تمام کشورهای پیشرفته جهان در شرایط فعلی مناسبات حسن همجواری بین بحث توسعه و حفاظت را تعریف کرده‌اند افزود: من آرزو دارم که وارد فاز سوم توسعه شویم. اینکه چرا باید میراث فرهنگی را حفاظت کنیم. آیا حفاظت از میراث به معنای غرور ملی و افتخار است یا اینکه به درک تاریخ زیست این سرزمین و اطلاعات آن پی ببریم.

بهشتی تاکید کرد: هر کدام از آثار تاریخی کشور ما حاوی نکات و اطلاعاتی هستند که ما را در برابر تهدیدات و توسعه پایدار کمک می‌کند و ما در شرایط کنونی نیاز داریم که از این اطلاعات کاربردی بهره لازم را ببریم.

در پایان این مراسم از سرپرستان هیات‌های کاوش و پژوهشگران با اهدای لوح و جوایزی تقدیر بعمل آمد.

نمایشگاه یافته‌های کاوش‌های باستان‌شناسی حوضه آبگیر سد سیمره نیز با حضور مقامهای شرکت‌کننده در همایش گشایش یافت و مورد بازدید شرکت‌کنندگان درهمایش قرار گرفت.