جعفر مهركيان، سرپرست گروه باستان‌شناسي در روستاي كل‌چمدار شهرستان ايذه در خوزستان به همراه كارگران روستا كه زمين‌هايشان را براي كاوش‌هاي باستان‌شناسي در اختيار او و گروه باستان‌شناسي شمي قرار داده‌اند احتمال مي‌دهد كه تداوم فعاليت‌ها در محوطه شمي بتواند نقش تمدن اليمايي را بيش از گذشته در تاريخ پنهان ايران كشف كند. وي كه فصل سوم كاوش‌هاي خود در محوطه شمي را پشت سر مي‌گذارد به همشهري مي‌گويد كه كاوش‌هاي باستان‌شناسي در اين منطقه 200سال ديگر هم مي‌تواند ادامه داشته باشد. احتمال مي‌دهد كه كاوش‌هاي باستان‌شناسي در شمي ايذه بتواند پاسخ كاملي به سؤالات باستان‌شناسي در مورد گوشه تاريك در تمدن عيلاميان را بدهد.
- اليمايي‌ها؛ پنهان و منزوي
اليمايي‌ها تمدن پنهان‌مانده‌اي در دوره عيلاميان هستند كه قدمت اين تمدن به دوره پيش از هخامنشي‌ها مي‌رسد. اليمايي‌ها اقوامي منزوي و پنهان بودند كه زندگي چريكي داشتند. آنها توانستند همزمان با دوره سلوكي در ايران، با جنگ و گريز و پنهان شدن، تمدن خود را در شمال زاگرس تا خليج‌فارس و فارس و حتي بين‌النهرين بگسترانند. در وصف اهميت دوران اليمايي همين بس كه جعفر مهركيان احتمال داده است محوطه شمي ايذه كه در حال كاوش آن هستند در برخورداري از اشياي زرين و سيمين بسيار غني و بي‌نظير باشد. او از يافتن يك در باستاني در محوطه شمي خبر داده است كه با تكه‌هاي طلا مزين بوده و بر همين اساس احتمال مي‌دهد كه در كاوش‌هاي باستان‌شناسي اشياي بيشتر و بااهميت‌تري بيابد. بخشي از تمدن اليمايي كه جعفر مهركيان و تيم همراه او در روستاي كل چمدار شهر ايذه خوزستان بيرون آورده‌اند يك گورستان بسيار وسيع است كه در يك محوطه آييني گسترده ايجاد‌شده و نشانه‌هايي از اهميت بالاي منطقه شمي است. آنها دريافته‌اند كه گورستان اليمايي‌ها درون دره‌اي عميق در محوطه آييني مهمي قرار داشته و پادشاهان اليمايي در ايذه در منطقه‌اي مرتفع نسبت به آن بر فراز كوهستاني صخره‌اي زندگي مي‌كردند.
جعفر مهركيان مي‌گويد: در تمام اين دره آثار نيايشگاهي و مقدس وجود دارد كه نشان مي‌دهد در منطقه‌اي كه تختگاه‌ها و سكوها و گورستان در آن واقع شده است نيايشگاه مهم و وسيعي وجود دارد و افراد، بسته به قدر و منزلت خود به اين منطقه نزديك شده‌اند.
- حمله ويرانگر به نيايشگاه اليمايي‌ها
به گفته مهركيان، آنتيوخوس چهارم، پادشاه سلوكي، پس از آنكه آوازه نيايشگاه نانه يا ننه كه معادل با ايشتر يا ايشتار و نيكه است را شنيد وسوسه شد به آن حمله كند. اكنون نيز شواهد نشان مي‌دهد كه اين نيايشگاه به‌دليل جنگ و فروپاشي تخريب شده است.
اتفاقاتي كه در اين منطقه افتاده، نشان از همين واقعه دارد. مهركيان با اشاره به يافتن يك در باستاني در محوطه شمي كه مزين به قطعه‌هاي طلا بود مي‌گويد: اين منطقه به لحاظ داشتن اشياي زرين و سيمين و شاهكارهاي هنري، غني است و گمان مي‌كنم همين موضوع آنتيوخوس را وسوسه كرده است تا به اين منطقه حمله‌ور شود و پس از غارت آن در پي افزايش قدرت سلوكي‌ها باشد. در فصل نخست كاوش‌ها يك نيايشگاه بزرگ يا تختگاه و آرامگاه‌هاي سردابه‌اي بيرون آمد. يك سازه آجري نيز يافت شد كه نشان از اهميت بناي باستاني داشت. در فصل دوم، 4آرامگاه شناسايي شد كه مهم‌ترين آنها آرامگاه 23بود. اين آرامگاه برخلاف آرامگاه‌هاي سردابه‌اي كه با سنگ ساخته شده‌اند با آجر ساخته شده است.
سفال‌هاي هخامنشي از اين منطقه به‌دست آمد و سكه‌هاي دوره اليمايي نيز كشف شد. باستان‌شناس‌ها همچنين موفق به كشف گورهاي دسته‌جمعي زيرزميني و سردابه‌اي شهر شده‌اند و مي‌گويند كه از زمان ورود آنها به محوطه شمي نزديك به 3ماه است كه پاي حفاران غيرمجاز از محوطه شمي بريده شده و آنها در سوداي غارت اشياي تاريخي گورستان‌ها به اين منطقه نيامده‌اند. دوره اليمايي دوره تاريك تاريخ ايران است كه اطلاعات چنداني از آن وجود ندارد. اين دوره همزمان با تمدن عيلامي در ايران برپا شد. اكنون نيز باستان‌شناس‌ها در ايذه نشانه‌هاي فروپاشي بناهاي اليمايي را كشف كرده‌اند.
نظر شما