به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، وحدتی گفت: چهارمین فصل کاوش در تپه چلو شهرستان جاجرم توسط باستان‌شناسان ایرانی و ایتالیایی با هدف بررسی روابط و اشتراکات فرهنگی ایران و آسیای میانه در اواخر هزاره سوم و اوایل هزاره دوم پیش از میلاد انجام شد.
این باستان‌شناس اظهار داشت: محدوده‌های کاوش شده در این فصل در غرب محوطه باستانی قرار داشت که بر اساس نتایج بررسی‌های ژئوفیزیک پیش‌بینی شده بود داده‌های مورد نیاز برای پاسخ‌گویی به پرسش‌های پژوهشی در این بخش‌ها کشف شود.
وی افزود: بر اساس نتایج حاصل از کاوش، بخش غربی تپه چلو در اواخر هزاره چهارم و اوایل هزاره سوم پیش از میلاد در حاشیه استقرار اصلی قرار داشته و محدوده انبار محصولات کشاورزی بوده است.
وحدتی تصریح کرد: در دوره مفرغ با گسترش ابعاد استقرار، این منطقه بعنوان گورستان مورد استفاده قرار گرفته و گورهای معروف به نوع بلخی - مروی در آن پیدا شده است. این گورها از نظر زمانی مربوط به دوره مفرغ میانی و جدید هستند که از نظر شیوه‌های تدفین، نوع هدایای تدفینی و آداب خاکسپاری به «مجموعه باستان‌شناختی بلخی - مروی» در آسیای میانه شباهت زیادی دارند.
وحدتی با اشاره به فضاهای مربوط به ذخیره‌سازی به شکل فضاهای دستکند نیمه زیرزمینی یا خمره‌های بزرگ ذخیره غلات که پایین‌تر از گورهای دوره مفرغ میانی و جدید هستند، گفت: این فضاها گاهی با دیوارک‌های جداکننده به چند بخش تقسیم شده‌اند و در برخی آثار حرارت‌دیدگی زیاد مشاهده می‌شود.
وی افزود: چند مورد سازه‌های حرارت‌دیده به شکل اجاق‌های مستطیل شکل و گاهی دوقلو است که می‌توان اثر حرارت مداوم را در آنها شناسایی کرد که با توجه به شکل و میزان حرارت‌دیدگی این سازه‌ها، گمان می‌رود چنین فضاهایی برای استفاده‌های خانگی همچون فرآوری محصولات لبنی یا عصاره‌کشی از محصولات کشاورزی کاربرد داشته‌اند.
این باستان‌شناس افزود: شناور‌سازی خاک داخل خمره‌ها و خاکستر موجود در فضاهای دستکند به بازیابی دانه‌های ذغال شده غلاتی مانند جو و گندم و میوه انگور منجر شد که خود فرض کاربری خانگی این سازه‌های حرارتی را تقویت می‌کند.
وی گفت: با وجودی که شواهد مربوط به فعالیت‌های صنعتی از قبیل سرباره‌های فلز در فصول مختلف کاوش در تپه چلو دیده شده، تاکنون آثار کوره یا بوته‌های فلزگری در این محوطه شناسایی نشده است.
وحدتی در ادامه تصریح کرد: در فصل چهارم کاوش در چلو همچنین چند گور مربوط به دوره مفرغ میانی و متاخر پیدا شده که مطابق معمولِ تدفین‌های همدوره در این محوطه، اجساد در آنها با جهت شرقی - غربی و بر پهلوی راست و به حالت خمیده همراه با تعدادی هدایای تدفینی و مقداری پیشکشی خوراکی متشکل از گوشت گوسفند یا بز دفن شده‌اند.
وی با اشاره به بررسی‌های انسان‌شناسی برای شناسایی ترکیب سنی و جنسی جامعه چلو که به کمک متخصصان انسان‌شناس لهستانی انجام شد، گفت: نتایج مقدماتی این بررسی‌ها نشان داده است، هدایای تدفینی بسته به سن و جنس مرده‌ها انتخاب شده و در اغلب موارد گورهای زنان از مردان غنی‌تر است.
او افزود: نتایج اولیه همین بررسی‌ها، به ویژه بررسی الگوی سایش مینای دندانها نشان می‌دهد رژیم غذایی غالب بیشتر افراد مبتنی بر مصرف گوشت بوده و احتمالا نشان‌دهنده اقتصاد مبتنی بر دامداری است، این در حالی است که بیشتر جوامع همزمان در آسیای مرکزی و به طور کلی فرهنگ معروف به «مجموعه باستان‌شناختی باختر - مرو» بر مبنای اقتصاد کشاورزی و نظام زمینداری اداره می‌شده است.
این باستان‌شناس همچنین اظهار داشت: کاوش‌های تپه چلو از سال 1390 با همکاری موسسه مطالعات تمدن‌های اژه و خاور‌میانه وابسته به شورای تحقیقات ملی ایتالیا آغاز شده و تاکنون ادامه یافته است.
نتایج این کاوشها حاکی از روابط فرهنگی گسترده شمال شرق ایران با محدوده وسیعی از آسیای میانه شامل ازبکستان، تاجیکستان، افغانستان و ترکمنستان در اواخر عصر مفرغ است.
در واقع مجموعه مذکور نشان‌دهنده یک همگونی فرهنگی قابل توجه در منطقه وسیعی است که تقریبا تمام خاک خراسان بزرگ در دوره باستان را در برمی‌گرفته است و روابط فرهنگی و اقتصادی وسیعی با منطقه غرب ایران، به ویژه تمدن عیلام و سلسله سوم اور در بین‌النهرین داشته که نشان‌دهنده بالندگی فرهنگ خراسان در دوره‌های پیش از تاریخ است.
نظر شما