اين تركيبات ارگانيك باعث بهبود عملكرد اعضاي داخلي بدن مي‌شوند و به همين دليل، در برخي مواقع كه بدن با كمبود منابع ويتامين يا املاح مواجه مي‌شود، پزشك استفاده از مكمل‌ها را توصيه مي‌كند. اما مصرف مكمل‌هاي ويتاميني و معدني هم خالي از ايراد نيست. اين مكمل‌ها تا وقتي كه طبق دستور پزشك و تحت آزمايش‌هاي كنترل‌شده مصرف شوند، مشكل چنداني ايجاد نمي‌كنند اما اگر بيش از نياز بدنتان يا به‌صورت خودسر شروع به مصرف آنها كنيد، بايد منتظر عواقب زيادي باشيد. با دكتر محمد ساعدي، متخصص تغذيه در اين‌باره صحبت كرديم تا عواقب مصرف خودسرانه هركدام از ويتامين‌ها را بدانيم.
- ويتامين A
ويتامين A ممكن است شما را ياد هويج بيندازد. اما به جز هويج، جگر، گوجه‌فرنگي، شلغم، اسفناج، فلفل تند، لبو و زرده تخم‌مرغ هم حاوي مقادير زيادي ويتامين A هستند. اين ويتامين براي بهبود بينايي، حفظ سلامتي سطح چشم، سلامتي پوست و سلامتي مويرگ‌ها مؤثر است، مقاومت بدن را زياد كرده و سلامت دستگاه تنفسي را تأمين مي‌كند. اما اگر بيش از آنچه بدنتان نياز دارد ويتامينA يا قرص آن را استفاده كنيد، دچار مسموميت ويتاميني مي‌شويد. خشك‌شدن پوست بدن، شكنندگي ناخن‌ها، ريزش مو، خشكي لب‌ها، التهاب لثه‌ها، بي‌اشتهايي، خستگي و كوفتگي، سردرد، تحريك‌پذيري و استفراغ از عوارض مصرف بيش از حد ويتامين A است.
- ويتامين C
شايد فكر كنيد روزي چند ليوان آب پرتقال خوردن يا نوشيدن محلولي كه چند قرص جوشان ويتامين C در آن انداخته‌ايد، جايگزين خوبي براي نوشيدني‌هاي قندي در طول روز است اما اشتباه مي‌كنيد. زياده‌روي در مصرف اين ويتامين هم مي‌تواند سلامتي شما را تهديد كند. ويتامينC در مقدار مناسب، باعث ارتقاي مقاومت بدن در برابر بيماري‌ها، استحكام بافت پيوندي، استحكام استخوان‌ها، دندان‌ها و لثه مي‌شود. بهترين منابع ويتامينC هم مركبات، سبزيجات سبز برگ، كيوي، توت‌فرنگي و فلفل‌سبز هستند. اين ويتامين جزو آنتي‌اكسيدان‌هاست و در پيشگيري از سرطان و بيماري‌هاي قلبي - عروقي مؤثر است. اما با همه اينها زياده‌روي در دريافت ويتامينC مي‌تواند منجر به اختلالات گوارشي، اسهال و سنگ كليه شود. از سوي ديگر، اين ويتامين اعتيادآور است و اگر بدنتان به مقادير زيادي از ويتامينC عادت كند، ديگر مصرف روزانه غذاها و ميوه‌ها پاسخگوي نياز بدن شما نخواهد بود.
- ويتامين D
ويتامينDهم از آن دسته ويتامين‌هايي است كه پزشكان زياد براي افراد تجويز مي‌كنند. جالب است بدانيد كه در ايران كمبود يا فقر ويتامينD مشكل شايعي است كه در زنان و كودكان وضعيت شديدتري وجود دارد. ويتامين D محلول در چربي است و مصرف بيش از حد آن، به‌خصوص اگر همراه با مصرف زياد كلسيم باشد، مي‌تواند به مسموميت منجر شود. اگر بدون تجويز پزشك يا بيشتر از آنچه پزشك تجويز كرده از قرص و آمپول ويتامين D استفاده كنيد، كلسيم در بافت‌هاي نرم مانند كليه، ريه، قلب و گوش شما رسوب مي‌كند و دچار عوارض كليوي و قلبي و ريوي مي‌شويد. همچنين عوارض ديگري مثل سردرد، تهوع، استفراغ، ضعف، تشنگي زياد، افزايش حجم ادرار، يبوست و اختلالات گوارشي در انتظار شماست.
- ويتامينE
ويتامين E را ويتامين جواني مي‌نامند. به همين دليل خيلي‌ها تمايل به مصرف زياد اين ويتامين دارند. ويتامينE باعث استحكام غشاهاي سلولي و محافظت از سلول مي‌شود، خاصيت‌آنتي اكسيداني دارد و از بروز سرطان و بيماري‌هاي قلبي جلوگيري مي‌كند. اين ويتامين به‌طور طبيعي در جوانه‌ها، آجيل، حبوبات، غلات سبوس‌دار و روغن‌هاي گياهي وجود دارد. اما مصرف اين ويتامين كه محلول در چربي هم هست، اگر بيش از اندازه باشد مي‌تواند تهديدي براي سلامتي شما به‌حساب بيايد. اين ويتامين با رسوب كلسيم در استخوان‌ها اختلال ايجاد مي‌كند؛ باعث اختلال در ذخيره ويتامين A در كبد مي‌شود و مقدار آن را كاهش ميدهد و مي‌تواند زمان انعقاد خون را افزايش دهد. ويتامين E اگر بيش از حد و در قالب قرص، كپسول يا آمپول مصرف شود، باعث مسمويت ويتاميني در بدن خواهد شد.
- ويتامين B6
ويتامين B6يكي از ويتامين‌هاي ضروري در سلامت ماست كه به خون‌سازي هم كمك زيادي مي‌كند. بهترين منابع اين ويتامين، گوشت، غلات سبوس‌دار، سبزي‌ها و مغزها هستند اما اگر به شكل بي‌رويه از ويتامين B6 استفاده كنيد، به‌ويژه با مصرف داروهاي حاوي اين ويتامين، ممكن است دچار عوارض عصبي شويد، ضعف و بي‌خوابي را تجربه كنيد يا حتي نشانه‌هايي از اختلالات تعادل و راه رفتن در شما ديده شود.
- اسيد فوليك
خيلي از خانم‌ها با يا بدون تجويز پزشكشان به خوردن اسيدفوليك روي مي‌آورند. درواقع شايد بتوان گفت اسيدفوليك يكي از پرمصرف‌ترين مكمل‌هاي ويتاميني است. اين ويتامين، در گروه B قرار دارد و اگر در خوردن آن افراط كنيد، موجب دفع روي و كمبود اين ماده معدني در بدن شما مي‌شود.
- آهن
آهن يكي از مهم‌ترين املاحي است كه كمبود آن در بدن مي‌تواند باعث كم‌خوني شده و سلامت شما را تهديد كند. كمبود آهن در زنان بسيار شايع است و علائمي مثل خستگي و احساس كسالت را در پي دارد. البته اين دليل نمي‌شود سرخود آهن مصرف كنيد. زياده‌روي در مصرف آهن مي‌تواند باعث مسموميت بدن شده، كبد را بزرگ كند، درد شكمي، آريتمي قلب و تولد نوزادان نارس يا ناقص را در پي داشته باشد. ميزان طبيعي استفاده از آهن، به ازاي هر كيلوگرم از وزن بدن، 20ميلي گرم برآورد مي‌شود.
- شايعات ويتاميني
درباره ويتامين‌ها چند شايعه يا اظهارنظر غيرعلمي وجود دارد كه در ادامه برايتان مي‌گوييم:
1- مصرف بيش از حد قرص‌هاي مولتي ويتامين از حملات قلبي يا سرطان جلوگيري مي‌كند: اتفاقا برعكس. نتايج تحقيقات نشان ميدهد كه دريافت بيش از اندازه آنتي‌اكسيدان‌ها، مي‌تواند باعث حملات قلبي شود.
2- ويتامين‌ها تداخلي در مصرف داروها ايجاد نمي‌كنند: اين هم يك تصور اشتباه ديگر است. محققان دريافته‌اند مصرف ويتامين‌ها و تركيبات آنتي‌اكسيداني به همراه داروهاي پايين‌آورنده كلسترول، مانع از اثر اين داروها مي‌شود.
3- ويتامين اضافي بدن خودبه‌خود دفع مي‌شود: اينطور نيست. بسياري از ويتامين‌هاي قابل حل در آب زماني كه به ميزان زيادي مصرف شوند دفع مي‌شوند، اما انواع ديگر آنها در بدن باقي مي‌مانند. اين ويتامين‌ها مي‌توانند سمي شوند و عوارض جانبي جدي براي بدن داشته باشند.
- نكاتي درباره مصرف ويتامين‌ها و املاح
قرص آهن را همراه با شير و لبنيات يا همزمان با قرص كلسيم مصرف نكنيد چون جذب آهن را كاهش ميدهد.
بهتر است قرص كلسيم در شب خورده شود چون جذب بهتري خواهد داشت.
ويتامين‌هاي گروهB محلول در آب هستند. پس بهتر است اين ويتامين‌ها همزمان با خوردن غذا مصرف شوند.
ويتامين C نبايد قبل از خواب مصرف شود چون ماده‌اي محرك است و باعث پريدن خوابتان مي‌شود.
نظر شما