این نفوذ هرچند در ابتدا صورتی فانتزی داشت، اما امروزه دیگر زندگی بدون آن بسیار سخت است.
بدون بهرهبرداری از دستاوردهایی که در سایه فناوری اطلاعات بهدست آمدهاند، خیلی از ابعاد زندگی روزمره ما لنگ میماند و در عینحال، ارزش افزودهای که فناوری اطلاعات و ارتباطات و سامانههای مدیریت اطلاعات در فعالیتهای اقتصادی در عرض حداکثر 20 سال گذشته بهوجود آوردهاند، به حدی زیاد است که با هیچ فناوری دیگری که در فعالیتهای اقتصادی بهکار میرود، قابل مقایسه نیست.
زندگی شهری هم یکی از همین ابعادی است که به شدت تحت تاثیر پیشرفت های فناوریهای نوین و بهخصوص فناوری دیجیتال بودهاست.
علاوه بر همه فواید و تاثیراتی که فناوری اطلاعات در راحت کردن زندگی شهری در جوامع امروزی داشتهاست و نقش غیرقابل انکار آن در سامانههای هوشمند درون شهری، فناوری اطلاعات در قالب مفهومی بهنام ITS نقش مهمی در کنترل ترافیک شهری و جادهای دارد.
در حقیقت، پیشرفت فناوریهای دیجیتال در چند سال گذشته موجب شده که در خیلی از کشورهای توسعهیافته یا در حال توسعه دنیا با استفاده از این فناوریها، راهکارهای نوینی برای کنترل و بهبود وضعیت ترافیکی ارائه شود.
اما در کشور ما وضع بحرانیتر هم هست، علتش هم واضح است؛ کافی است به آمار کشتههای ما در تصادفات رانندگی و همینطور خسارتهای جانی و مالی آن دقت کنید.
بهاین ترتیب، ترافیک شهری و جادهای در چندسال گذشته در کشورمان تبدیل به یکی از مهمترین دغدغهها شده است.
اصولا ITS به معنی سامانهها و ابزارهای هوشمندی است که بدون نیاز به حضور انسان، ترافیک را کنترل میکنند. نصب سامانههای ITS برای کنترل پارکینگها، چراغهای قرمز، خط عابر پیاده، کنترل سرعت در جادهها و بزرگراهها، در تونلها و... کاربرد دارد و علاوه بر کنترل ترافیک، برای نهادهای کنترلکننده پولسازهم هست.
استانداردها، قوانین بینالمللی و حقوق شهروندی، 3 اصل مهم در ITS هستند.
2 مورد اول کمک میکنند که در نهایت، ضمن رعایت اصل سوم یعنی حقوق شهروندی، حملونقل شهری و جادهای آسان شود.یکی از مراکزی که نقش مهمی در گسترش استفاده از ITS در اداره شهری دارد، مراکز نظارت و کنترل ترافیک شهرها است.
مرکز نظارت و کنترل ترافیک تهران یکی از زیر مجموعههای معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران است که با هدف دستیابی مردم و رانندگان به اطلاعات ترافیکی جهت انتخاب مسیر و استفاده بهینه از معابر شهری، افزایش ایمنی و کاهش مصرف سوخت و آلودگیهای ناشی از ترافیک فعالیت میکند.
فعالیتهای این مرکز بر محور مدیریت بههنگام ترافیک استوار بوده و طیف وسیعی از فعالیتهای گوناگون نظیر کنترل هوشمند، ایجاد سامانههای پیشرفته نظارت تلویزیونی، سامانههای اطلاعرسانی به رانندگان و مردم از طریق تابلوهای متغیر خبری و رادیو پیام، سامانه کنترل بزرگراهها وسامانه نظارت و کنترل ترافیک را شامل میشود.
استفاده از دوربینهای نظارت تلویزیونی در اکثر شهرهای بزرگ دنیا تکنیکی رایج برای کنترل و مدیریت ترافیک است که علاوه بر این بر سایر مباحث خدمات شهری نظارت داشته و مشکلات موجود را منعکس میکند. در مرکز نظارت و کنترل ترافیک تهران هم سالنی وجود دارد که با استفاده از دوربینهای تلویزیونی تمام سطح شهر را مانیتور میکند.
مهمترین وظایف سالن نظارت اصلی، مانیتورینگ تصاویر دوربینهای سطح شهر، ثبت موارد مشاهده شده در سامانه ثبت وقایع ، پیگیری وقایع تا زمان برطرف شدن و شناسایی نقاط بحرانی از لحاظ ترافیک است.
حجتالله بهروز، مدیرعامل شرکت کنترل ترافیک شهرداری تهران در اینباره میگوید: «در حال حاضر حدود 4 هزارتقاطع پایتخت بهوسیله چراغهای راهنمایی کنترل میشوند که حدود 300 چراغ راهنمایی با بررسی زمان و سرعت رفت و آمد خودروها، مدت انتظار در تقاطع را اعلام میکنند که به آنها «چراغ هوشمند» میگوییم.
پایتخت نیازمند مدیریت دینامیک در زمینه ترافیک است و امروزه دیدهبانی شهر و معابر شهری بهعنوان یکی از مرسومترین روشهای مدیریت ترافیک در دنیا بهشمار میآید و بر این اساس حدود 200 دوربین نظارت تصویری در تهران نصب شده است.»
امسال مرکز نظارت و کنترل ترافیک تهران بهعنوان سال عبور مدیریت ترافیک تهران در استفاده از روشهای مدرن بهجای شیوههای سنتی است.
تکنولوژی فعلی در دوربینهای نظارت تصویری پایتخت متعلق به دهه قبل است و پاسخگوی نیازهای امروز نیست و به همین دلیل طرح تغییر شبکه از آنالوگ به دیجیتال که از سال 85 آغاز شده در سال 86 تکمیل خواهد شد.
غیر از دوربینهای نظارت شهری، مرکز نظارت و کنترل ترافیک تهران کنترل چراغهای راهنمایی را که یکی از ابزارهای اولیه کنترل ترافیک است، برعهده دارد. با کاربری مناسب چراغهای راهنمایی در سطح شهر میتوان تا حد زیادی وضعیت ترافیک را بهبود بخشید.
امانه کنترل مرکزی چراغهای راهنمایی در تهران، مدرنترین ابزار برای کاربری مفید از چراغهای راهنمایی است.
واحد کنترل لحظهای ترافیک با استفاده از این نرم افزار (سامانه کنترل مرکزی چراغ های راهنمایی) به طور مداوم تقاطعات متصل به این سامانه را تحت نظر دارد.
مهمترین وظایف این واحد عبارتند از کنترل چراغهای راهنمایی متصل به سامانه کنترل هوشمندمرکزی، ایجاد هماهنگی و موج سبز مابین تقاطعات خصوصا خودروهای امداد، اعلام خرابیهای سامانه دتکتورها،لامپ سوخته وارتباط مخابرات، ارائه گزارش خرابی چراغهای راهنمایی و پیگیری رفع آنها، بهینهسازی زمانبندی تقاطعات با توجه به تغییر رفتار ترافیک.
راین میان 2 وظیفه اول از اولویتهای اصلی شهر برای کنترل ترافیک هستند.