در زمان معاصر که در قسمت‌های زیادی از جهان درگیری میان ابناء بشر وجود دارد و روزانه انسان‌های زیادی به خاک و خون کشیده می‌شوند و جمع کثیری از خانه و کاشانۀ خود آوار می‌شوند، این اتهام متوجه بیش از هر چیز فرهنگ‌های غنی انسانی است که برای چنین مشکلاتی که با مقتضیات انسان فرهنگی متناقض است، چه کرده‌اند؟ تا چه میزان از ظرفیت‌های بالقوۀ فرهنگ در زمینۀ نزدیک کردن دل‌های ابناء بشر به یکدیگر تلاش کرده‌اند؟ یکی از مهم‌ترین مظاهر فرهنگ در همۀ تمدن‌های بشری «هنر» است. هنرها هرچه اصیل‌تر باشند خصوصیات انسانی بی‌آلایش‌تری دارند. آوازهای محلی، لالایی‌های مادرانه و نواهای دل‌نشین اقوام همۀ ملت‌ها هرکدام دعوت‌نامه‌ای به آئین محبت و مداراست.
زمانی که ما به‌دوراز تعصب‌ها این آواها و نواها را مرور می‌کنیم ناخودآگاه، این آیۀ شریف قرآن به ذهن متبادر می‌شود که همۀ ابناء بشر اعضای یک خانواده‌اند: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن ذَكَرٍ وَأُنثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ» (الحجرات آیۀ 13) یعنی: «اى مردم ما شما را از مرد و زنى آفريديم و شما را ملت ملت و قبيله قبيله گردانيديم تا با يكديگر شناسايى متقابل حاصل كنيد در حقيقت ارجمندترين شما نزد خدا پرهيزگارترين شماست بیترديد خداوند داناى آگاه است».
این آیۀ شریف صرفاً مؤمنین و مؤمنات را مخاطب قرار نمی‌دهد، بلکه عموم انسان‌ها را خطاب می‌کند و همۀ آنان را عضو یک خانواده به‌حساب می‌آورد. توصیه به شناخت یکدیگر باعث از میان رفتن ستیزه‌ها و دشمنی‌ها می‌شود و دنیایی بدون جنگ و خونریزی برای انسان‌ها فراهم می‌کند.
یک‌قدم مثبت برای کم شدن عداوت‌ها و جنگ و خونریزی‌ها شناخت فرهنگ‌های مختلف بشری است، یعنی دیگر اعضای خانوادۀ بزرگی که در آن زندگی می‌کنیم. من شما را در سال جدید دعوت به آشنایی با آواها و نواهای اقوام مختلف در گسترۀ جهانی می‌کنم. فرهنگ‌ها و تنوعات اقوام را بشناسیم تا زمینمان کمتر بستر تن‌های زخم‌خورده، خانه‌های ویران و کودکان آواره شود.
* دکتر محمدرضا آزاده‌فر، دانشیار دانشکده موسیقی دانشگاه هنر تهران
نظر شما