رازگشایی از نهان‌ترین اسرار مغز

«بث استیونز» عصب‌شناس دانشکده‌ی پزشکی هاروارد،مشغول رازگشایی از اسرار مغز است. پارسال او موفق شد سلول‌های خاصی را در مغز کشف کند که مدارهای الکتریکی درون آن را اصلاح و ترمیم می‌کنند.

به‌پاس این کشف، او جایزه‌ی پژوهشی «Genius grant»را از بنیاد «مک‌آرتور» دریافت کرد.

استیونز حدس می‌زند این سلول‌ها که «میکروگلیا» (microglia) نام دارند، توانایی‌های پنهان دیگری نیز داشته باشند و قصد دارد در سال جاری،این قابلیت‌ها را آشکار كند.

او در توضیح اهمیت این کشف می‌گوید: «سلول‌های «گلیا»، نیمی از یاخته‌های مغز را تشکیل می‌دهند. من از زمانی که به‌عنوان دستیار پژوهشی در انستیتو ملی سلامت «NIH» مشغول به کار شدم، به بررسی آن‌ها (به‌خصوص میکروگلیاها) علاقه‌مند بودم.

میکروگلیاها ده درصد یاخته‌های مغزی را تشکیل می‌دهند؛ بااین‌حال اطلاعات ما درباره‌ی آن‌ها بسیار اندک است، چراکه تا سال‌ها پژوهشگران توجهی به آن‌ها نداشتند.»

یکی از وظایف میکروگلیاها، هرس کردن سیناپس‌هاست. هزاران میلیارد سیناپس (خط ارتباطی بین نورون‌ها) درون مغز وجود دارد، اما تعداد سیناپس‌ها در سال‌های آغاز زندگی خیلی بیشتر است.

به‌تدریج سیناپس‌هایی که فعالیت بیشتری دارند، تقویت شده و آن‌هایی که کمترین فعالیت را دارند، قطع می‌شوند. عملکرد میکروگلیا، شبیه باغبانی است که سیناپس‌های ازکارافتاده را قطع می‌کند.

اما اگر هرس کردن به درستی پیش نرود، می‌تواند به اختلال در ارتباطات عصبی منجر شود

به نظر می‌رسد که برخی اختلالات ذهنی، حاصل بیش‌فعالی یا کم‌فعالی میکروگلیاست. اگر این فرضیه تایید شود، تحول شگرفی در درمان بیماری‌هایی مثل اوتیسم، شیزوفرنی و آلزایمر حاصل خواهد شد.

البته استیونز معتقد است که هرس کردن سیناپس‌ها، فقط بخش کوچکی از عملکرد میکروگلیاست: «ما به‌تازگی فهمیده‌ایم که میکروگلیا حین تشکیل جنین،آن‌قدر زود وارد مغز می‌شوند که قاعدتا باید عملکردهای دیگری نیز داشته باشند.

شخصا حدس می‌زنم که آن‌ها باعث شکل‌گیری سیناپس‌ها می‌شوند و احتمالا در تنظیم رشد و تحول نورون‌های تازه شکل‌گرفته نيزنقش دارند.

منبع:همشهري‌‌دانستنيها