یک ماجرای کاغذی!

اما بعضی‌ها موقع امتحانات تا دلتان بخواهد چرک‌نویس دارند؛ در چرک‌نویس آن‌ها علاوه بر تمرین و بازگویی درس، کلی نقاشی، شعر، نام دوستان و... دیده می‌شود.

کاغذهای خط‌خطی که عمر کوتاهی دارند و بعد از پایان امتحان به‌عنوان یک عنصر مزاحم در فضای خانه به‌شمار می‌آیند و در آخر دور ریخته می‌شوند.

می‌گویند عبارتي به‌نام چیزی را دور انداختم وجود ندارد چون وقتی چیزی را دور می‌اندازیم جایی باقی می‌ماند. در مورد کاغذ هم می‌توان گفت کاغذهای باطله دورریختنی نیستند و این واژه درباره‌ی آن‌ها کاربرد ندارد.

کارشناسان بازیافت معتقدند که کاغذها سهم مهمی از زباله‌های مدرسه‌ها، مراکز اداری و حتی زباله‌های خانگی را به خود اختصاص می‌دهند و حتماً باید در مبدأ جداسازی شوند و به‌خصوص در کنار زباله‌های تر انداخته نشوند، چون این محصول سبز طبیعت، قابل بازیافت و استفاده‌ی مجدد است.

• شروع قصه

این قصه از روز آخر امتحانات آغاز می‌شود؛ وقتی بعد از یک استراحت کوتاه تصمیم می‌گیریم اتاق یا میز و کمد کتاب‌ها را مرتب کنیم؛ کتاب‌ها را برداریم و دفترها و کاغذ باطله‌ها را دور بریزیم! نکته‌ی اول همین‌جاست!

لازم است كاغذهاي باطله را دور از آلودگي‌هايي مثل غذا، پلاستيك، فلزات و ديگر زباله‌ها، نگه‌داري كنيم. بنابراین اول کاغذها را در کیسه‌ی جداگانه‌ای بیندازیم و بعد در آن کیسه را گره بزنیم و ... نکته‌ی دوم هم این‌جاست!

جای این کیسه‌ی پر از کاغذ باطله، در سطل زباله‌ی بزرگ جلوی خانه نیست. جای آن کنار سطل زباله هم نیست. بهترین راه این است که کاغذها را به نزدیک‌ترین کیوسک پسماند تحویل بدهیم و یا به مأموران جمع‌آوري پسماند كه زباله‌های خشک را از سطل‌های زباله و از خیابان‌ها جمع‌آوری می‌کنند.

خوب است بدانیم كاغذهاي آلوده كه قابل بازيافت نیستند یا به كود تبديل مي‌شوند يا به زير خاك مي‌روند و در صورتی که امکانات آن فراهم باشد براي توليد انرژي سوزانده ‌می‌شوند.

• سفر كاغذهاي باطله

کاغذهاي باطله‌اي که ما تولید کردیم و به مأموران جمع‌آوري پسماند تحويل داديم،‌ به مراکز بازیافت می‌روند و بعد از این که بر اساس کیفیت و هم‌چنین برای تولید کارتن و کاغذ باز هم جداسازی شدند، در بسته‌بندی‌های بزرگ و کوچک راهی کارخانه‌های تولید کاغذ می‌شوند.

در کارخانه‌ها اولین اقامتگاه آن‌ها معمولاً انبار کارخانه‌هاست. البته از آن‌جایی که کاغذ در مجاورت هوا و آب زود پوسیده می‌شود، مدت زیادی نمی‌توان آن‌ها را در انبار نگه‌داری کرد.

بنابراین معمولاً کاغذ باطله‌ها به‌سرعت وارد دستگاه خردکن می‌شوند. پس از خرد‌شدن، به دستگاه خمیرسازی می‌روندآن‌جا با آب مخلوط شده و تبدیل به خمیر می‌شوند.

بعد ضایعات آن‌ها جدا می‌شود و روی خمیر پاک‌سازی انجام می‌دهند و ناخالصی آن را می‌گیرند. این خمیر دیگر هیچ شباهتی به آن کاغذهاي باطله‌اي ندارد كه به مراكز بازيافت تحويل داده بوديم. در مرحله‌ی بعد آب خمیر کاغذ گرفته می‌شود و بعد حرارت می‌بیند.

حالا نوبت آرایشگاه است؛ آرايشگاه کاغذ. از يک طرف به کاغذ،  نشاسته (به‌عنوان نگه‌دارنده) و از طرف ديگر به آن رنگ اضافه مي‌شود (براي زيبايي)، سپس کاغذ دوباره وارد خشک‌کن مي‌شود و در پايان به‌صورت رول‌هاي بزرگ پيچيده مي‌شود. حالا کاغذهاي جدید دوباره متولد و آماده‌ی استفاده مي‌شوند.

گاهي كاغذهاي به‌دست آمده كيفيتي نزديك به كاغذهاي قبلي را دارند و گاهي نه. كاغذهاي باطله‌ی تولیدی ما! می‌توانند براي توليد مواد ديگری هم به‌كار بروند.

مثلاً ممكن است از خمير كاغذ بازيافت شده براي ساخت كارتن‌هاي تخم‌مرغ يا جعبه‌هاي ميوه استفاده ‌شود. هم‌چنین مي‌توان از كاغذهاي بازيافت شده به‌عنوان سوخت، عايق ديوارها و سقف، پركننده‌ی رنگ و يا پوشش استفاده كرد.

هرچه که باشد این سفر می‌تواند بارها و بارها در طول زندگی یک کاغذ اتفاق بیفتد و تکرار شود، به‌شرطی که ابتدا آن را درست جداسازی کنیم و در مرحله‌ی بعد آن‌را به مراکز بازیافت بسپاریم.

گفتنی است آغاز فعالیت صنعتی بازیافت کاغذ در کشورمان به سال تأسیس نخستین کارخانه‌ي مقواسازی در سال 1333 باز می‌گردد و پس از آن نیز تا سال 1336 دو کارخانه مقواسازی دیگر در تهران راه‌اندازی شدند.

• زندگي دوباره

کاغذهای خط‌خطی ما، حالا بعد از جداسازی و حضور در کارخانه‌ي کاغذسازی، امکان زندگی دوباره پیدا کرده‌اند بيش‌تر كاغذهايی که جدا می‌کنیم مجدداً به كاغذ يا مقوا تبديل مي‌شوند  و البته کاغذهای بازیافتی به اندازه‌ی کاغذهای معمولی مهم‌اند.

کارشناسان می‌گویند برای تهیه‌ي یک تُن خمیر کاغذ سفید از چوب، سه تن یا شش متر مکعب چوب جنگلی لازم است. این یعنی برای تولید یک تُن کاغذ، دست کم بايد حدود 17 درخت تنومند قطع شود؛ درخت‌هايي كه هر كدام به‌طور متوسط مي‌تواند سالانه شش کیلوگرم دی‌اکسید کربن را به اکسیژن تبدیل کند.

تولید کاغذ از درخت، هزینه و انرژی زیادی مي‌طلبد، در صورتی که اگر به‌جای استفاده از چوب درختان برای تولید کاغذ از بازیافت کاغذهای باطله استفاده شود، 50 درصد در مصرف انرژی و ۹۰ درصد در مصرف آب صرفه‌جویی می‌شود و هم‌چنین ۷۵ درصد از آلودگی هوا جلوگیری می‌کند.

یادمان باشد که حداقل 25 سال طول می‌کشد تا یک نهال رشد کند و به درخت بزرگی تبدیل شود که از نظر اقتصادی و صنعتی برای تولید کاغذ مناسب باشد و یادمان باشد که کاغذ باطله یک کالای جهانی و یک ماده‌ی خام حیاتی برای تولید کاغذ به‌حساب می‌آید، پس کاغذها را تفكيك‌نشده دور نریزیم.