روايات متعددي هم از معصومين(ع) درباره حرام بودن اين عمل بيان شده است، به‌طوري كه علامه طباطبايي(ره) گفته‌اند كه روايات شيعه و سني درباره حرمت قمار به قدري زياد است كه از حد شمارش بيرون است. اما متأسفانه گاهي ما به‌دليل ناآگاهي از احكام شرعي و ناآشنا بودن با تعريف قمار، دچار اين عمل حرام مي‌شويم؛ عملي كه خسارت‌هاي دنيوي و اخروي براي ما به‌دنبال دارد. اينجا در يك دسته‌بندي مشخص، احكام مربوط به اين موضوع بيان شده است كه شما را با قمار و مصداق‌هاي آن آشنا مي‌كند.
- قمار چيست و چه شرايطي دارد؟
يكي از علت‌هايي كه شايد ما را در مسائل مربوط به قمار دچار مشكل كند و به گناه بيندازد ندانستن تعريف شرعي «قمار» و شرايط آن است. قمار از نظر شرع به‌معناي بازي‌اي است كه در آن پول يا مالي يا ما‌به‌ازاي آن وجود داشته باشد كه بر اثر برد و باخت در آن بازي به‌دست مي‌آيد. بد نيست بدانيد كه فقها به اين پول يا مال كه در برد و باخت يك بازي به‌دست مي‌آيد اصطلاحا «رهان» مي‌گويند.
نكته 1: اصطلاح ديگري كه در احكام قمار مطرح است «آلات قمار» است. وسايلي كه اختصاصا براي قمار ساخته شده باشند مثل ورق يا نرد و... آلات قمار به‌حساب مي‌آيند. نكته اينجاست كه قمار مي‌تواند هميشه با آلات قمار نباشد. پس در اينكه قمار به كاري اطلاق شود 2شرط لازم است:
- سؤال: آيا شرط‌بندي با پول يا غيرآن در بازي با غيرآلات قمار جايز است؟
شرط‌بندي در بازي حكم تحقق شرايط قمار را دارد و جايز نيست، هرچند بازي با غيرآلات قمار باشد.
- سؤال: بازي بدون پول مثل گردو بازي كه در آن برنده، صاحب گردوها مي‌شود چه حكمي دارد؟
اگر بازي قمار و شرط‌بندي باشد، شرعا حرام است و طرف برنده، مالك چيزي كه برده و از طرف مقابل گرفته است نمي‌شود.
- بازي با آلات قمار و غيرآلات قمار
يك حكم كلي در زمينه قمار اين است كه بازي با هر چيزي كه جزو آلات‌قمار به‌حساب بيايد حرام است، چه پولي در ميان باشد و چه نباشد. جدول روبهرو فتواي شرعي در اين زمينه را به‌طور كامل بيان كرده است.
نكته 1: مفهوم بازي هم در شرع به هر نوع بازي‌اي گفته نمي‌شود. در حقيقت گاهي به برخي كارها نمي‌توان عنوان لعب و بازي داد بلكه اصطلاحا به آن مسابقه مي‌گويند؛ مثلا نمي‌گويند كه بازي شنا بين 2نفر بلكه مي‌گويند مسابقه شنا. به اينگونه مسابقات در شرع، «بازي» كه جزو شرايط قمار است گفته نمي‌شود اما اگر بحث شرط‌بندي در آن وجود داشته باشد بنابراحتياط واجب حرام است.
در حقيقت تفاوت فتواي شرعي در اين است كه در قمار، با وجود تحقق 2شرط آن، مطلقا حرام است و در مسابقه اگر شرط‌بندي در ميان باشد بنا بر احتياط واجب حرام است.
نكته 2: ازجمله كارهايي كه جزو «بازي» در قمار به‌حساب مي‌آيد و عنوان مسابقه به آن اطلاق نمي‌شود مي‌توان به دوزبازي، منچ‌بازي، گردوبازي و... اشاره كرد.
نكته 3: شرط‌بندي در 2نوع مسابقه اشكال ندارد: اسب‌سواري و تيراندازي.
نكته 4: اينكه يك وسيله بازي جزو آلات قمار محسوب شود يا نشود، بستگي به عرف محل دارد و تشخيص آن برعهده خود مكلف است. البته مكلف بايد توانايي و قدرت اين تشخيص را داشته باشد، وگرنه بايد به‌نظر متدينان توجه كند.
- سؤال: آيا بازي با ورق، بدون شرط‌بندي اشكال دارد و حكم حضور در مجلسي كه ورق بازي مي‌كنند چيست؟
بازي با ورقي كه عرفا از آلات قمار محسوب مي‌شود، به‌طور مطلق حرام است و جايز نيست انسان با اختيار در مجلس قمار يا بازي با آلات قمار شركت كند.
- سؤال: بازي با شطرنج اشكال ندارد؟
اگر به‌نظر مكلف و عرف، شطرنج در حال حاضر از آلات قمار محسوب نشود در اين صورت بازي با آن بدون شرط‌بندي اشكال ندارد.
- سؤال: حكم بازي بيليارد چيست؟
اگر در عرف محل به‌عنوان آلت قمار شناخته نشود بازي با آن بدون برد و باخت مالي اشكالي ندارد.
- مسابقاتي كه در آن جايزه مي‌دهند
حرام بودن يا صحيح بودن مسابقات مختلف و جايزه‌اي كه براي آن درنظر گرفته مي‌شود بستگي به منبع تأمين‌كننده هزينه جايزه دارد و حكم آن براساس جدول روبهرو است:
نكته 1: مسابقات ورزشي كه در دنيا متداول است و در آن به تيم يا فرد برنده جايزه داده مي‌شود، جزو بخش دوم است و اشكالي ندارد.
نكته 2: اگر مسابقه‌اي وجود ندارد؛ مثلاً شخصي مي‌گويد: «هركس توانست براي من اين كار را انجام دهد، فلان مقدار پول به او مي‌دهم.» اينجا مسابقه‌اي بين افراد نيست. در واقع نوعي جعاله است. اين هم اشكالي ندارد.
- بازي با آلات قمار از طريق كامپيوتر
حكم بازي‌هاي كامپيوتري كه با آلات قمار تصويري انجام مي‌گيرد، براساس جدول روبهرو است:
نكته 1: وقتي شما با كامپيوتر، نرد يا ورق بازي مي‌كنيد در آن برد و باختي مطرح نيست. البته اگرچه بازي با آلات قمار بدون برد و باخت هم حرام است ولي چون بايد حداقل 2نفر با هم بازي كنند، نه اينكه شخص با خودش بازي كند، اين بازي اشكالي ندارد.
- بازي با شبه وسايل قمار
امروزه يكي از انواع قمار اين است كه اشخاص پول مي‌دهند و ژتون يا بليتي مي‌گيرند و آن را به دستگاهي مي‌اندازند. دستگاه شماره مي‌اندازد و شماره‌اي را در نهايت نشان مي‌دهد. سپس به صاحب آن شماره پول مي‌دهند و شماره‌هاي ديگر برنده نيستند. اين هم قماري است كه در دنيا رايج است ولي قمار مصطلح شرعي نيست؛ چون قمار بايد بازي بين 2نفر باشد، درحالي‌كه اين نوعي بخت‌آزمايي است. اما در عرف به آن قمار مي‌گويند و اين نوع نيز بنا بر احتياط واجب، حرام است.
نظر شما