بخش قابل توجهي ازاين فضاهاي تاريك و بيدفاع در محله هرندي همين منطقه قرار داشت؛ همانجا كه امنيتش از ساعتي به بعد براي تمامي اهالي كاهش مييافت و براي زنان شايد به صفر ميرسيد. تأمين روشنايي نقاط بيدفاع و كور شهري در ديگر بخشهاي پايتخت نيز از چند سال قبل آغاز شد، ديگر گالريها يا همان محوطه زير پلهاي بزرگ سوارهرو تاريك و ترسناك نيستند و با رنگ و آثار هنري و مهمتر از همه نور، به بخشي از فضاي قابل رؤيت شهري تبديل شدهاند. اما با اين حال هنوز هم فضاهايي وجود دارند كه براي زنان بهعنوان نيمي از ساكنان شهرها، احساس امنيت ايجاد نميكنند. فضاي باز شهري، فضاي باز عمومي، كاربريهاي عمومي و خدمات شهري 4 نوع دستهبندي از فضاهاي شهري هستند كه به گفته زهرا فسايي طراح شهري، زنان در همه آنها ابتدا بايد امنيت را احساس كنند. در 2مورد اول بهدليل حضور جمعيت و تعاملات اجتماعي احساس امنيت به زنان منتقل ميشود اما اين احساس در 2گروه بعدي گاهي كمرنگ ميشود.
خيابانها و ميدانهاي اصلي شهر و مكانهايي مثل بوستانها كه در 2گروه اول جاي ميگيرند بهدليل حضور جمعيت و ديده شدن، اطمينان خاطر و احساس امنيت با خود ميآورند، عاملي كه خانم جين جيكوبز فعال حقوق مدني و پژوهشگر حوزه شهري از آن بهعنوان «چشمان ناظر بر خيابان» نام برد، نوع طراحي فضاهاي شهري و همچنين نورپردازي آنها ميزان نظارت و به تبع آن ميزان احساس امنيت را افزايش يا كاهش ميدهد.
فسايي در گفتوگو با همشهري بر حفظ حريم شخصي خانمها در طراحيهاي شهري نيز تأكيد كرده و ميگويد: در معابري كه اصناف حاشيه خيابان مورد استقبال افراد بهعنوان مشتري قرار ميگيرد، بايد پيادهروها عريضتر احداث شود تا احساس امنيت زنان كاهش نيافته و حريم آنها دچار خدشه نشود. به عقيده اين طراح شهري حتي گاهي فضاهايي كه طراحي شهري شدهاند به حضور زنان توجهي نداشتهاند و در اين خصوص ضعف دارند هرچند در تهران فعاليتهاي مرد محور و راستههايي كه صرفا مردان در آنها حضور دارند كمتر شده است.
تفاوت احساس امنيت در زنان و مردان با يكديگر تا حدودي متفاوت است و اين تفاوت امري طبيعي است. كاركرد و تأثير چشمان ناظر بر خيابان بهطور حتم از ديدگاه زن و مرد تفاوتهايي با هم دارند و هر كدام براساس ميزان آسيبپذيريشان آن را مهم تلقي ميكنند. وجود كوچهها و معابر باريك داخل برخي محلهها هم ازجمله مواردي است كه نظارت را كاهش ميدهد و بالقوه مكاني خواهد بود براي بروز آسيب اجتماعي. ساكنان محله هرندي در منطقه12 تهران وقتي ميخواستند از ناامن شدن كوچهها و خيابانهايشان صحبت كنند از عبارت «حتي براي مردان» زياد استفاده ميكردند و اين همان وجود تفاوت زن و مرد در بحث امنيت است.
- اين يك نگاه فمنيستي نيست
فاطمه دانشور عضو شوراي شهر تهران معتقد است وقتي تعداد زنان در عرصههاي سياستگذاري و جايگاه مديريتي افزايش يابد، بهطور حتم مسائل مبتلابه خانمها بهتر ديده شده و بهتر هم به آن پرداخته ميشود. رئيس كميته اجتماعي شورا كه معتقد است تهران نيازمند چند بانو بهعنوان شهردار منطقه و نه شهردار ناحيه است تا تبعات نگاه غالب مردانه به شهر ايجاد نشود به همشهري ميگويد: مسائلي چون راهاندازي مددسراي زنان، مهدكودك در كنار مراكز نگهداري زنان، شهر دوستدار كودك و... از سوي زنان حاضر در شوراي شهر مطرح و پيگيري شده است. وي البته بر فمنيستي نبودن اين ديدگاه نيز تأكيد كرده و ميافزايد: اين يك نگاه كارشناسي براي شهر و ايجاد توازن و تناسب در برنامهريزي و طراحيهاي شهري است و وجود نگاه زنانه در عرصه تصميمگيريها، نگاه مادرانه و توجه به كودكان را نيزبه همراه دارد و اين قشر نيز بهرهمند خواهند شد. دانشور ميگويد: «مديركل سلامت شهرداري با نگاه زنانه به خوبي به مسائل زنان و كودكان پرداخته و با اجراي اقداماتي همچون راهاندازي مراكز فرآموز توانسته قدمهاي مثبت و تأثيرگذاري بردارد.»
نظر شما