نعمت پر دردسر

هر عضوي از بدن به نوعي درگير روزه‌داري است. قال اميرالمومنين عليه‌السلام:صوم القلب خير من صيام اللسان و صوم اللسان خير من صيام البطن. روزه قلب بهتر از روزه زبان است و روزه زبان بهتر از روزه شكم است. (غررالحكم، ج 1، ص 417، ح 80). دانستن اينكه حق هر عضوي را چگونه مي‌توان با كمك روزه ادا كرد از تمرين‌هاي اين‌ ماه است.

زبان يكي از اعضاي بدن است كه كاركرد آن در زندگي بر هيچ‌كسي پوشيده نيست. اينكه در روايات بسياري، به‌عنوان اهرمي براي كنترل تمام خصائل انسان يادشده است بسيار اهميت دارد. انسان را به فكر وادار مي‌كند كه مگر زبان چيست؟ چه كاركردهايي دارد؟ چه اثراتي در زندگي انسان دارد؟ چه ارتباطي با ديگر امورات انسان دارد؟

بحث ما در باب زبان همان است كه هر انساني در وهله اول در يكايك ارتباطاتش با انسان‌هاي ديگر از آن بهره مي‌برد. اينكه بهترين كلمات را در قالب بهترين عبارات به ديگران تقديم كند و همان كلامي كه بايد را به ديگري انتقال دهد از هنرنمايي‌هاي انسان است. انسان قادر است اين هنرمندي را ياد بگيرد و كلام خود را به‌وسيله زبانش به ديگران منتقل كند. روزه‌ ماه مبارك رمضان و به‌خصوص روزه‌هاي اين ايام كه هم طولاني است و هم سخت، يكي از محل‌هاي تمرين براي استفاده بهتر از زبان است. «تشنگي و گرسنگي»، «غذا نخوردن و ننوشيدن»، موجب زمانمندكردن و قاعده‌مندكردن استفاده از زبان مي‌شود و انسان را به اين سمت مي‌برد كه كنترل زبان خود را به‌دست گيرد و هر حرفي را هر جايي نزند.

وقتي انرژي انسان زائل مي‌شود بين كلام‌هايش اولويت برقرار مي‌كند، چون ديگر نيرويي براي تكلم بيش از اندازه ندارد. احساس مي‌كند كه بايد حرف‌هايي را بزند كه مهم‌تر و در عين حال اثرگذارتر باشد تا ذخيره قوايش تمام نشود. تمام اينها تمريني است براي عمل به آيات قراني و خارج شدن از جرگه كساني كه به‌خاطر زبانشان مورد توبيخ قرار گرفته‌اند: همچون «ويلٌ لكلِّ هُمَزَة لُمَزَة» و يا آيه 11سوره حجرات كه مي‌فرمايد: «‌اي كساني كه ايمان آورده‌ايد نبايد قومي قوم ديگر را مسخره كند، شايد آنها از اينها بهتر باشند، و نبايد زناني زنان ديگر را مسخره كنند، شايد آنها از اينها بهتر باشند.از يكديگر عيب مگيريد، و به همديگر لقب‌هاي زشت مدهيد، چه ناپسنديده است نام زشت پس از ايمان. و هر كه توبه نكرد آنان خود ستمكارند».