سال 1369 مجمع تقریب مذاهب اسلامی با هدف کوشش جهت برقراری تفاهم بیشتر میان علما، متفکران و پیشوایان مذهبی جهان اسلام در زمینه‌های اعتقادی، فقهی، اجتماعی و سیاسی؛ تشکیل شد تا با ایجاد هماهنگی و تشکیل جبهه واحد، مسلمانان بتوانند در مقابل توطئه‌های تبلیغاتی و تهاجم فرهنگی دشمنان بایستند.
اشاعه فکر تقریب میان عموم مسلمانان، تلاش در راه رسیدن به آرای فقهی مشترک در مسائل مبتلا به جهان اسلام و کوشش در تحکیم اصل اجتهاد در مذاهب اسلامی و تبیین راه‌های مختلف رسیدن به وحدت علمی و عملی امت اسلامی به‌عنوان راهبردهای رسیدن به این اهداف تعیین شد.
این مجمع پس از تشکیل اقدام به تعریف مبانی و اهداف اصلی خود کرد: از نظر مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، «تقریب» به معنای نزدیک شدن پیروان مذاهب اسلامی باهدف شناخت یکدیگر به منظور دستیابی به اخوت دینی براساس اصول مسلم ومشترکات اسلامی است و «وحدت اسلامی» یعنی همکاری و تعاون پیروان مذاهب اسلامی براساس اصول مشترک اسلامی واتخاذ موضع واحد برای تحقق اهداف و مصالح عالیه امت اسلامی و موضع گیری واحد در برابر دشمنان اسلام.
از نظر مجمع حرکت تقریب مذاهب اسلامی بر مبنای قرآن کریم وسنت نبوی که 2 منبع اساسی برای شریعت اسلام هستند وتمامی مذاهب اسلامی در این 2 اصل مشترک می‌باشند و حجیت سایر منابع در گرو استناد به این 2 منبع اصلی است قرار دارد.
از نظر این مجمع مسلمان کسی است که به وحدانیت خدای تعالى، نبوت وخاتمیت رسول اکرم(ص) و سنت پیامبر، قرآن کریم و مفاهیم آن و معاد ایمان داشته و ضروریات دین وتسلیم شدن به ارکان اسلام مانند نماز، زکات، روزه، حج، جهاد و….را غیرقابل انکار بداند.
مشروعیت اجتهاد و آزادی بحث و به رسمیت شناختن اختلافات فکری در چارچوب منابع اصلی اسلامی، التزام به وحدت اسلامی بر اساس تعریف ارائه شده واصل برادری و اخلاق اسلامی در تعامل میان مسلمانان از دیگر ملاکهای تقریب میان مذاهب اسلامی شناخته می‌شود.
کمک به احیاء و گسترش فرهنگ و معارف اسلامی و دفاع از حریم قرآن کریم وسنت پیامبر اکرم(ص)، کوشش در راه ایجاد آشنایی و تفاهم بیشتر بین علماء، متفکران و پیشوایان مذهبی جهان اسلام در زمینه‌های اعتقادی، فقهی، اجتماعی و سیاسی، گسترش اندیشه تقریب در بین اندیشمندان جهان اسلام و انتقال آن به توده‌های مسلمان و آگاه نمودن آنان از توطئه‌های تفرقه انگیز دشمنان اسلام، رفع بدبینیها وشبهات بین پیروان مذاهب اسلامی، کوشش در تحکیم واشاعه اصل اجتهاد و استنباط در مذاهب اسلامی و سعی در ایجاد هماهنگی و تشکیل جبهه واحد در مقابل توطئه‌های تبلیغاتی و تهاجم فرهنگی دشمنان اسلام از دیگر اهداف تشکیل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی شمرده می‌شود.
اصول و ارزشهای مجمع نیز شامل ضرورت همکاری همه جانبه در موارد مورد اتفاق مسلمانان، لزوم موضع گیری هماهنگ و واحد در برابر دشمنان اسلام، پرهیز از نسبت دادن کفر وفسق و بدعت به یکدیگر، برخورد محترمانه در امور اختلافی، آزادی انتخاب مذهب، آزادی عمل به احکام شخصی پیروان مذاهب، پایبندی به فرهنگ گفت‌وگوی سالم ورعایت آداب آن و لزوم اهتمام همه مسلمین به ابعاد عملی تقریب و تبلور ارزشهای آن در تمامی عرصه‌های زندگی هستند.
تشکیلات مجمع نیزشامل شورای‌عالی، مجمع عمومی، دبیرکل، معاونتها و دانشگاه مذاهب اسلامی است.
اعضاء شورای‌عالی مرکب از تعدادی از علمای برجسته و متفکر مذاهب مختلف اسلامی از کشورهای مختلف همچون عراق، لبنان، مالزی، آمریکا، پاکستان، عمان و ایران هستند وتعیین خط‌مشی و فعالیت‌های مجمع و نظارت بر آن را بر عهده دارند.
همچنین بیش از 100 نفر از متفکران و علمای جهان اسلام از مذاهب مختلف اسلامی عضو این مجمع هستند که وظیفه مهم بررسی مسائل و مشکلات کلی جهان اسلام و راه حل آن، ارائه راهکارها وبرنامه‌هایی برای فعالیت‌های مجمع و نظارت بر فعالیت‌های مجمع را زیر نظر دارند.
دبیر کل، عالی‌ترین مسئول اجرایی مجمع است که وظیفه پی گیری و اجرای مصوبات شورای‌عالی و مجمع عمومی و مدیریت کلیه بخش‌های مجمع را بر عهده دارد.
دانشگاه مذاهب اسلامی که نتیجه عملی تقریب می‌باشد در سال 1374 در تهران تأسیس شد و در آن جوانان پیرو مذاهب اسلامی از کشورهای مختلف اسلامی به فراگیری علوم اسلامی از جمله فقه مذاهب، علوم قرآن و حدیث، تاریخ اسلام و فلسفه و کلام اسلامی مشغول هستند وضمن فراگیری عملی فرهنگ تقریب و زندگی مسالمت آمیز و توأم با برادری اسلامی هستند.
گردآوری و تدوین: زهرا ابراهیمی
