آمد؛ ولی برای کسانی که هم خود را فراموش کرده بودند و هم خدا را، بسیار آرام و بی‌صدا، آن‌قدر بی‌صدا که نه آمدنش را فهمیدند و نه رفتنش را. اما آنها که مدت‌ها بود برای دل‌های خسته و بیمارشان مرهمی را جست‌وجو می‌کردند صدای پایش را به گوش جان شنیدند؛ دانستند قرآن را بهاری دیگر است و درهای آسمان را از سر لطف و رحمت گشایشی دوباره. رمضان آمد تا زمینیان خاک بر چهره گرفته را شست‌وشو دهند و رنج خاک‌نشینی را برای زمانی هر چند کوتاه با نوای آسمانی‌اش التیام بخشند.
آنها که صدای پایش را شنیدند دانستند می‌آید تا خرمن گناهانشان را بسوزاند و گوهر وجودشان را از ناپاکی‌ها بپالاید. روزهایش را روزه گرفتند تا شاید ادب عبودیت را به جا آورده باشند و شب‌هایش را پیشانی بر خاک ساییدند تا با جلب رضایت دوست و رهایی از گناهان، تولدی دوباره یابند. اما چه کوتاه بود عمرش و چه زود بدرود گفت. حتی آنها که بسیار هشیار بودند آهنگ رفتنش را نشنیدند.
رفتنش برای آنان که با او انسی نداشتند حسرت به جای گذاشت و خاکستر سوخته. ولی آنان که قدر و منزلتش را والا داشتند با همنشینی‌اش از منجلاب گناه بیرون جستند و به شکرانه این توفیق بزرگ پایان رمضان را عید می‌گیرند.
عید رمضان لحظه پرشکوهی است که مومنان پس از خدایی شدن در ماه خدا به فطرت الهی‌شان بازمی‌گردند، بازگشت به لحظه آغازینی که هنوز سیاهی گناه رنگ بر آینه دلشان نپاشیده بود و لرزه‌های هولناک فرو افتادن در تباهی، قلبشان را صدپاره نکرده بود. مومن روزه‌دار پس از یک ماه استشمام عطر الهی در ماه خدا، سیرتش بر صورتی دیگر آراسته می‌شود و در هیأت صورت نخستین لحظه آفرینش، تکونی دوباره می‌یابد. از این سبب، جشن رمضان جشن پاک شدن از سیاهی گناهان، جشن بازگشت دوباره آدمی به لحظه آغازین تولد، جشن فراروی از خود و توجه به قدسیت عالم وجود و بالاخره جشن بازگشت به فطرت راستین است.
رمضان و عیدش دو گاه شریف است؛ اما گاه شریف دیگری این دو را به هم می‌دوزد؛ گاهی که قدر و منزلتش همچون منزلت شب‌های قدر است و شب‌زنده‌داری‌اش برابر با احیای شب‌های قدر. آن‌گاه شریف شب عید فطر است که دالان گذر از رمضان به عید رمضان است.
صد افسوس که رمضان رفت و دو صد مژده که عیدش آمد؛ صفا رفت و مروه آمد تا ما تجربه کنیم در حیات خاکی‌مان شیرینی رستگاری در روز جزا را. این همان مضمونی است که امیرالمؤمنین علی ع در یکی از خطبه‌های نماز عید فطر به آن اشاره می‌فرمایند: «ای مردم! این روز شما روزی است که نیکوکاران در آن پاداش می‌گیرند و زیانکاران و تبهکاران در آن مأیوس و ناامید می‌گردند و این شباهتی بسیار به روز قیامتتان دارد.
پس با خارج شدن از منازل و رهسپار جایگاه نماز عیدش شدن به یاد آورید خروجتان از قبرها را و رفتنتان به سوی پروردگار را، و با ایستادن در جایگاه نماز به یاد آورید ایستادن در برابر پروردگارتان را و با بازگشت به سوی منازل خود متذکر شوید بازگشتتان را به سوی منازلتان در بهشت برین.
ای بندگان خدا، کمترین چیزی که به زنان و مردان روزه‌دار داده می‌شود این است که فرشته‌ای در آخرین روز ماه رمضان به آنان ندا می‌دهد و می‌گوید: «هان! بشارتتان باد ای بندگان خدا که گناهان گذشته‌تان آمرزیده شد، پس به فکر آینده خویش باشید که چگونه بقیه ایام را بگذرانید».
