فيليپين كه مناقشه بر سر جزاير درياي جنوبي چين را به لاهه و ديوان دائمي بين‌المللي كشاند، برخلاف ديگر همسايه‌هايش از مدت‌ها پيش اعلام كرده بود قصد ندارد اين اختلاف ديرينه را در سطح جنگ لفظي و تنش با همسايه قدرتمند شمالي‌اش يعني چين ادامه دهد و ترجيح مي‌دهد به رأي مراجع بين‌المللي متوسل شود. چين مدعي تمام 3.5 ميليون كيلومترمربع پهنه آبي درياي جنوبي چين و جزاير موجود در آن است؛ ادعايي كه نه‌تنها به اختلاف نظر ميان اين كشور و همسايه هايش منجر شده بلكه به اصلي‌ترين عامل اختلاف و تنش با رقيب اقتصادي‌اش يعني آمريكا هم تبديل شده است.
چيني‌ها ديروز بار ديگر نشان دادند خيال ندارند از ادعاهايشان در مورد جزاير موجود در اين منطقه دست بكشند. پكن بلافاصله پس از اعلام رأي دادگاه، با انتشار بيانيه‌اي اعلام كرد كه «اين رأي را نمي‌پذيرد». در اين بيانيه كه توسط خبرگزاري رسمي شينهوا منتشر شده، چيني‌ها گفته‌اند كه داوري ديوان دائمي بين‌المللي در مورد جزاير مورد مناقشه را به رسميت نمي‌شناسند. وزارت خارجه چين نيز اعلام كرد رأي دادگاه در رد ادعاي اين كشور «باطل است و به‌هيچ‌وجه الزام‌آور نيست». پيش از اعلام اين راي، وزير دفاع چين هم گفته بود: «مهم نيست چه حكمي صادر شود؛ نيروهاي مسلح چين، با قاطعيت حاكميت ملي خود را حفظ و با هر نوع تهديدي مقابله خواهند كرد.»
- دعواي منطقه‌اي يا فرامنطقه‌اي؟
پكن ديروز بار ديگر ادعاهاي ارضي خود در درياي جنوبي چين را تكرار و تأكيد كرد مداخله طرف سوم درباره حل و فصل اختلافات ارضي‌اش با فيليپين را قبول نمي‌كند. اين طرف سوم هم مي‌تواند به رأي ديوان لاهه اشاره داشته باشد و هم به دخالت‌هاي آمريكا در اين منطقه. چين معتقد است اين دعوا يك دعواي منطقه‌اي است و بايد با مذاكره رودررو حل و فصل شود.
دولت چين ادعاهاي خود را براساس سابقه تاريخي ماهيگيري چيني‌ها در پهنه آبي واقع در جنوب مرزهايش مطرح مي‌كند. به‌گفته چين، مردم اين كشور از 2هزار سال پيش در دوره امپراتوري «هان» در اين دريا تردد داشته و ماهيگيري مي‌كرده‌اند. فيليپين اما به حقوق بين‌الملل و «كنوانسيون ملل متحد در مورد حقوق درياها» استناد كرده است. بر اين اساس، كشورها تا 200مايل دريايي داراي يك منطقه انحصاري اقتصادي هستند. طبق ادعاي فيليپين، جزاير مورد مناقشه در اين محدوده و در نتيجه در منطقه تحت كنترل اين كشور و نه چين قرار مي‌گيرد.
هر دو كشور چين و فيليپين كنوانسيون حقوق درياها را امضا كرده‌اند و رأي ديوان دائمي بين‌المللي كه براساس اين كنوانسيون صادر شده براي آنها لازم‌الاجراست اما اين رأي ضمانت اجرايي ندارد. ضمانت اجرايي اين رأي را شايد آمريكايي‌ها بخواهند تأمين كنند؛ موضوعي كه باعث افزايش نگراني‌ها به‌خاطر احتمال بروز درگيري نظامي در اين منطقه شده است.
آمريكا پيش از اعلام رأي دادگاه، يك ناو هواپيمابر به منطقه اعزام كرد. روزنامه گلوبال تايمز، چاپ پكن، كه تريبون رسمي دولت چين به‌شمار مي‌رود در واكنش به اين اقدام در مقاله‌اي بسيار تند، از آمريكايي‌ها خواست خود را براي «يك رويارويي نظامي» آماده كنند. اين در حالي است كه نيروي دريايي چين هم طي روزهاي اخير دراطراف جزاير مورد مناقشه چندين مرحله مانور نظامي انجام داده است.
آمريكا مدعي است در سايه ساخت‌وسازهاي چين در جزاير مورد مناقشه، نگران امنيت خطوط كشتيراني است. نيمي از خطوط كشتيراني تجاري دنيا از درياي جنوبي چين عبور مي‌كنند. به‌عبارت ديگر، نيمي از مبادلات تجاري دنيا از اين مسير انجام مي‌شود. اين حجم سالانه برابر با رقمي حدود 5 تريليون دلار است. يك سوم نفت خاورميانه نيز از اين منطقه به كشورهاي حوزه پاسيفيك ارسال مي‌شود. چين در برخي از جزاير اقدام به ساخت باند فرود و همچنين استقرار موشك‌هاي زمين به دريا و زمين به هوا كرده؛ موضوعي كه بارها باعث درگيري لفظي ميان واشنگتن و پكن شده است.
در يك سوي دعوا چيني‌ها حضور دارند كه از حمايت روس‌ها نيز برخوردار هستند. در سوي ديگر، علاوه بر فيليپين، كشورهاي برونئي، مالزي، فيليپين، تايوان و ويتنام نيز با ادعاهاي چين مخالفند؛ چرا كه منطقه مورد ادعاي چين بخش‌هايي از آب‌هاي آنها را هم در بر مي‌گيرد. رأي ديوان لاهه اگرچه ضمانت اجرايي ندارد، اما مي‌تواند در عرصه سياسي و اعتبار بين‌المللي چيني‌ها را در موضع ضعف قرار دهد. واشنگتن اعلام كرده كه واكنش چين به رأي ديوان، مي‌تواند تعيين‌كننده قدم بعدي از سوي آمريكا، ويتنام و ديگر كشورهاي منطقه باشد.
بر اين اساس، اگر پكن به‌دنبال تقويت نيروي نظامي خود در درياي جنوبي چين باشد، بايد انتظار داشت كه ساير كشورها نيز بر آمادگي نظامي خود بيفزايند و اين احتمال مي‌رود كه آمريكا در نهايت به‌دنبال تشكيل يك ائتلاف بين‌المللي در مقابل چين با هدف حفاظت از امنيت كشتيراني در اين منطقه باشد.
- چرا درياي جنوبي چين مهم است؟
نيمي از خطوط كشتيراني جهان از اين منطقه عبور مي‌كند. به‌عبارت ديگر نيمي از كالاهاي مبادله شده در جهان از درياي جنوبي چين عبور مي‌كند.يك سوم نفت خاورميانه از راه اين دريا به كشورهاي حوزه پاسيفيك ارسال مي‌شود.اكتشافات در درياي جنوبي چين آغاز نشده اما اين منطقه از نظر منابع نفت و گاز، منطقه‌اي بسيار غني به شمار مي‌رود.
ماهيگيري يكي از مهم‌ترين راه‌هاي درآمدي فيليپيني‌هاست؛ مناقشه بر سر جزاير درياي جنوبي چين زندگي مردم اين كشور و ديگر كشورهاي منطقه را مختل كرده است. 12درصد از كل ماهيگيري جهان در اين منطقه انجام مي‌شود.
نظر شما