به گزارش خبرنگار ایسنا، هرچند تولد ناصر تقوایی تیرماه است اما از آنجا که در این ماه عباس کیارستمی دیگر فیلمساز و هم‌نسل او درگذشت، ناصر تقوایی حال و حوصله مراسم تولدش را نداشت و این برنامه با چند روز تاخیر شامگاه سوم مردادماه برگزار شد.
در این برنامه که به همت سینما تک در تالار شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد، کارگردان «ای ایران» با یادآوری خاطرات خود از کیارستمی افزود: او دیرتر از نسل من و کیمیایی به سینما آمد؛ زیرا در آغاز در کانون پرورش فکری گرافیست بود و بعد از آن فیلم «نان و کوچه» را ساخت.
تقوایی با اشاره به درون‌مایه این فیلم خاطرنشان کرد: تکرار خوبی که کیارستمی در این فیلم دارد شبیه ترجیع‌بند در شعر است و این یعنی رشد زبان سینما.
کارگردان فیلم «کاغذ بی خط» ادامه داد: سینما هم باید مانند ادبیات بتواند هر مفهومی را بیان کند اما در حال حاضر سینما هنوز خیلی از ادبیات فاصله دارد و اگر ادبیات را از آن بگیریم 75 درصد سینما از بین می‌رود. در حالی که هنر سینما باید مستقل شود.
تقوایی با اشاره به خیل گسترده کارگردان‌های سینما در ایران اضافه کرد: تا بخواهیم کارگردان داریم. در حالی که سینما نویسنده می‌خواهد. سال‌هایی بوده که بیش از 100 فیلم ساخته‌ایم و این نشان می‌دهد که گرچه سینما هنر بومی ما نیست اما به سرعت در جامعه ما جاافتاده و امروز برترین هنر ماست که راه را برای دیگر هنرها هم باز کرده است.
او با تاکید بر اینکه سینما هم باید مانند نفت صادراتی شود، افزود: هنرمندان جوان ما این توان را دارند و باید بنیادهایی برای سرمایه‌گذاری سینمایی ایجاد شود.
تقوایی اضافه کرد: هیچ کجای دنیا تهیه کننده سینما سرمایه‌گذار فیلم نیست بلکه مجری طرح است و از آنجا که سینما سودآور است، بسیاری علاقه‌مند هستند در آن سرمایه گذاری کنند.
کارگردان «ناخدا خورشید» ابراز امیدواری کرد: با عشقی که در جامعه ما به سینما وجود دارد، بتوانیم شاهد فیلم‌های خلاقه بیشتری باشیم.
او گفت: سینمای ما دیگر مقلد نیست. همچنان‌که بسیاری از فیلمسازان در جهان مقلد کارگردانی همچون عباس کیارستمی هستند.
تقوایی در ادامه صحبتش بار دیگر درباره کیارستمی گفت: از روزی که فوت کرده تصویرش لحظه‌ای از جلوی چشمم کنار نمی‌رود. او بسیار زحمت‌کش بود و متاسفانه در اوج هنرش، اجل دامنش را گرفت هرچند آدم‌هایی مانند او مرگ‌ناپذیرند و موجی از نوجوانان در آینده راه او را ادامه خواهند داد.
وی درگذشت کیارستمی را به حاضران و نیز به سینمای ایران تسلیت گفت.
او در بخش دیگری از صحبتش گفت: مشکلات سینمای ما مربوط به امروز نیست و از اول بوده است. این مشکلات از نگاه رسمی شروع می‌شود، چرا که مردم به عنوان تماشاگران سینما با همه فیلم‌ها به خوبی ارتباط گرفته‌اند البته هر فیلمی تماشاگر خود را دارد و قرار نیست همه مردم از یک نوع خاص فیلم خوش‌شان بیاید.
تقوایی با اشاره به تاثیر سینمای پرمخاطب بر رشد سینمای هنری خاطرنشان کرد: اگر فیلم‌های هنری ما رشد کرده به دلیل ساخت فیلم‌های تماشاگرپسند است. آن فیلم‌ها باعث می‌شود مردم به سینما بروند و با این اتفاق است که سطح آگاهی و سلیقه مردم بالا می‌رود.
او اضافه کرد: سینما به دلیل نگاهی که به زندگی مردم دارد، خیلی زود جای خود را در کشور ما باز کرد. از سوی دیگر سینما و تا حدودی تئاتر محل تلاقی هنرهای دیگر هم هستند و این چنین بود که سینما به هنری تبدیل شد که از همه هنرهای دیگر بهره گرفت.
ناصر تقوایی با تاکید بر تاثیر فیلم دیدن دسته‌جمعی بر رشد هنر سینما توضیح داد: آنچه باعث رشد سینما می‌شود در همین سالن‌ها اتفاق می‌افتد. سینما با تمرکزی که در سالن ایجاد می‌کند، موفق خواهد شد. در اینجا یک تماشاگر خوب می‌تواند یک سالن را هوشیار کند و این اتفاقی است که با فیلم دیدن انفرادی در خانه به دست نمی‌آید به همین دلیل هرگز به من نمی‌چسبد که در خانه و به تنهایی فیلم ببینم.
او با اشاره به تاثیرگذاری تماشاگر تئاتر در انتقال انرژی به بازیگران افزود: در تئاتر اصطلاح نفس سالن وجود دارد یعنی بازیگر از تماشاگری که در سالن حاضر است انرژی می‌گیرد. در سینما هم اگر یک تماشاگر متوجه نکته ظریفی در فیلم بشود، آن هوشیاری را به کل سالن منتقل می‌کند.
ناصر تقوایی تاکید کرد: اگر به دنبال شناخت خود از فیلمسازی هستیم، باید از شناخت تماشاگر آغاز کنیم. فیلمسازانی که به مخاطب بی‌توجه هستند همچون نویسندگانی هستند که مخاطب خود را نمی‌شناسند و هرگز آثار پرفروشی نخواهند داشت.
این فیلمساز در ادامه هنرمندان را به دو گروه دسته‌بندی کرد و گفت: گروه اول کسانی هستند که به خوبی از زبان هنر استفاده و حرف خود را بیان می‌کنند. آن‌ها هنرمندانی هستند که می‌خواهند افراد بیشتری از جامعه را به طرف هنر بکشند. در این نگاه پرطرفداربودن اثر هنری به معنای بدکیفیتی آن نیست بلکه نوعی توفیق است اما متاسفانه این شرایط در کشور ما وجود ندارد.
وی اضافه کرد: سینمای ما دیگر جوان نیست اما جالب است که در 50 سال توانست جای هنری مانند شعر را که به مدت 8 قرن مهم‌ترین هنر ما بود، بگیرد و این تحولی عظیم در جامعه ایجاد کرد به طوری که امروزه کیارستمی را بیشتر از سعدی دوست می‌داریم.
تقوایی با اشاره به نوع فیلمسازی کیارستمی ادامه داد: عباس فصل جدیدی در سینمای ما تعریف کرد که هنوز هم جوان است.
وی در ادامه به دو وجه اقتصادی و رشددادن هنر سینما اشاره کرد و توضیح داد: متاسفانه سینمای ما در بخش ارتقا سطح کیفی توفیق چندانی نداشته است.
او در این نشست از رخشان بنی‌اعتماد دیگر فیلمساز ایرانی نیز نام برد و تقاضا کرد برنامه مرور آثار وی نیز برگزار شود.
تقوایی ابراز امیدواری کرد: زنان و دختران نیز بیش از پیش در عرصه فیلمسازی فعال شوند.
او گفت: زنان مسائلی دارند که مردان به اندازه کافی به آن آگاه نیستند بنابراین خودشان باید دست به کار شوند و درباره مسائل‌شان فیلم بسازند اما در حال حاضر این نوع فیلم‌ها در کشور ما کمتر ساخته می‌شود. در حالی که فیلمسازان ما از فروغ فرخزاد تا رخشان بنی اعتماد فیلم‌های موفقی ساخته‌اند.
در این برنامه بخش‌هایی از 4 اثر تقوایی، «صادق کرده»، «آرامش در حضور دیگران»، «نفرین» و «دایی‌جان ناپلئون» به نمایش درآمد. سپس جلسه گفت‌وشنود با حضور فریدون جیرانی، سیروس الوند، جواد طوسی و خود تقوایی برگزار شد و در پایان نیز ناصر تقوایی شمع تولدش را خاموش کرد.
در این برنامه نشست پرسش و پاسخ درباره آثار تقوایی با حضور جواد طوسی، فریدون جیرانی و سیروس الوند برگزار شد.
در آغاز طوسی با اشاره به اهمیت میزانسن و فضاسازی در آثار تقوایی گفت: تقوایی بیشتر از کارگردان مطرحی همچون هاکس به میزانسن اشراف دارد.
سیروس الوند نیز با گرامی‌داشت خاطره کیارستمی افزود: این برنامه اولین نشست سینمایی بدون کیارستمی است و امیدواریم سایه دیگر فیلمساز هم‌دوره‌اش ناصر تقوایی مستدام باشد.
این کارگردان از تقوایی به عنوان یکی از هنرمندان تکرارناشدنی سینمای ایران یاد کرد و افزود: او در آثارش به ادبیات و عکاسی علاقه بسیار دارد.
این فیلمساز با اشاره به پیشینه تقوایی در داستان‌نویسی یادآور شد: در کنار این فعالیت ناصر تقوایی در نوجوانی در استودیوهای سینمایی نیز کار کرد به گونه‌ای که امروز مهندس سینماست و این مهارت‌ها به خوبی در فیلم‌هایش دیده می‌شود.
سپس فریدون جیرانی با یادآوری حضور نسل فیلمسازانی مانند تقوایی بعد از کودتای 28 مرداد اضافه کرد: در آن دوره اندیشه تفکر حزب توده به تاریخ رفت و تعدادی از تئاتری‌ها همچون عباس جوانمرد، علی نصیریان، فهیمه راستکار در آپارتمان شاهین سرکیسیان گردهم آمدند و زبان جدیدی را در تئاتر پیدا کردند و همان دوره در آبادان نسلی که تقوایی وابسته به آن است به دنبال ترجمه‌های جدیدی رفتند و از طریق همین ترجمه‌ها با تفکر چپ جدید آشنا شدند که با تفکر چپ حزب توده تفاوت داشت.
این کارگردان با اشاره به شرایط فرهنگی آن دوره افزود: تقوایی به ادبیات وصل بود و نویسنده خوبی هم بود اما بعد از اشتغال در سینما داستان‌نویسی را ادامه نداد. در کارهای او دو نکته مهم است؛ تفکر چپ مدرن و همین‌طور میزانسن.
در ادامه سیروس الوند با ابراز تاسف از برخی نقدها افزود: زمانی که تقوایی نفرین را ساخت عده‌ای منتقد اعتراض کردند که چرا فیلم سیاسی نیست و این خوب نیست ارزش‌ها و لحظه‌های ناب هنری را نادیده بگیریم و مدام دنبال پیام‌های سیاسی باشیم.
در بخش پایانی این برنامه کیکی که به مناسبت تولد ناصر تقوایی آماده شده بود توسط این فیلمساز و با همراهی همسرش مرضیه وفامهر که او نیز در روز تولد تقوایی به دنیا آمده، بریده شد.
وفامهر جمله‌ای را که روی این کیک نوشته بود خواند و خطاب به تقوایی گفت: «تولدت مبارک باشد ناخدا ناصر».
او همچنین ابراز امیدواری کرد بیش از پیش یکدیگر را بپذیریم و همدیگر را دوست داشته باشیم.
وفامهر گفت: برای ایران و دنیا که روزهای سختی را می‌گذراند باریدن عشق را آرزو دارم. خوشحالم با مردی زندگی می‌کنم که سرشار از عشق است و هرگز در او نفرت ندیده‌ام.
سهیل محمودی شاعر نیز که در این برنامه حضور داشت قطعه شعری از عمران صلاحی را به تقوایی تقدیم کرد. از دیگر حاضران در این برنامه یشایایی تهیه کننده سینما و امیر پوریا منتقد سینما نیز بودند.
نظر شما