سالانه 4ميليارد كيسه پلاستيكي در طبيعت رها مي‌شود كه مقدار بسيار زيادي از اين كيسه‌ها سرانجام به اقيانوس‌ها مي‌رسند و گاهي تا هزار سال بعد هم تجزيه نمي‌شوند. اين عددها هشدار مي‌دهند كه ساكنان زمين هرچه زودتر بايد دست از مصرف بي‌رويه كيسههاي پلاستيكي بردارند. سري‌زده‌ايم به يك مجموعه كه با توليد كيسههاي پارچه‌اي و سازگار با طبيعت، در تلاش است تا به كاهش مصرف كيسههاي پلاستيكي و آسيب‌هاي ناشي از آن كمك كند. نوشين حسيني و فرشيد باغستانيان، يك زوج جوان حامي محيط‌زيست هستند كه كمتر از يك سال از شروع كارشان مي‌گذرد. آنها تازه اول راه هستند و كلي فكر و ايده‌هاي خلاقانه براي هر روز بهتر و بهتر شدن و رسيدن به هدفشان دارند.
- ايده در سينما متولد شد!
ايده كار حدود 13ماه پيش، بعد از ديدن فيلم طعم شيرين خيال، ساخته كمال تبريزي به ذهن همسرم رسيد. از سينما كه بيرون آمديم ايده‌‌اش را با من درميان گذاشت. فيلم به محيط‌زيست ربط داشت. همسرم مهندس نساجي است و سال‌هاست شغلش مشاوره در امور پارچه و توليد پوشاك است. فكر مي‌كنم تلاقي اين دو باعث شكل‌گيري اين ايده شد كه كيسههاي پارچه‌اي را جايگزين كيسههاي پلاستيكي كنيم.
البته اين ايده در ايران جديد است و در خيلي از كشورها سال‌هاست كه اجرا شده و به‌اصطلاح فرهنگش جاافتاده است. در خيلي از كشورها حتي استفاده از كيسه پلاستيكي ممنوع است يا سرانه مصرف خيلي كمي دارد؛ مثلا سرانه مصرف در دانمارك هر نفر 4كيسه پلاستيكي در سال است. درصورتي كه در ايران اين رقم ده‌ها برابر است و هيچ محدوديتي هم براي مصرف آن وجود ندارد. چون از مدت‌ها پيش دغدغه حمايت از محيط‌زيست را داشتيم و اطلاعاتي در اين زمينه كسب كرده بوديم، از يك سري از مشكلات جايگزيني كيسه پارچه‌اي با پلاستيكي آگاه بوديم.مشكل بزرگ اين جايگزيني، قيمت كيسه پارچه‌اي است.
چون براي توليد كيسه پارچه‌اي سازگار با محيط‌زيست بايد از موادي استفاده شود كه به سرعت بازيافت شود و اين يعني كيسه توليدي بايد صددرصد از پنبه توليد شود. پارچه كيسههاي توليدي ما صددرصد پنبه است. براي نخ‌هاي دوخت تا به حال به صددرصد نتوانسته‌ايم برسيم ولي نخ‌ها 80درصد پنبه‌اند و از الياف مصنوعي استفاده نكرده‌ايم. از انواع چاپها ما چاپي با پايه آب را انتخاب كردهايم كه شايد نسبت به خيلي از چاپها كيفيت پايين‌تر و قيمت بالاتري داشته باشد اما حسن بزرگ آن سازگار بودن با محيط‌زيست است. تمام اينها باعث مي‌شود كيسه نسبتا گران تمام شود و وقتي بخواهي جايگزين كني، از نظر قيمت اصلا قابل مقايسه با كيسه پلاستيكي كه خيلي ارزان است، نيست.
- براي تغيير، مشكلات بسيار است
بايد براي اين معضل بزرگ به‌دنبال راه‌حل مي‌گشتيم. متأسفانه اين موضوع آنقدر در كشور ما جديد است كه نمي‌توانستيم روي حمايت دولتي حساب كنيم. به فكرمان رسيد كه فعلا از 2 راه مي‌توانيم كيسههاي پارچه‌اي را به مردم عرضه كنيم؛ يك سري از كيسه‌ها را توليد كنيم و مردمي كه دوست دارند از اين حركت حمايت كنند، آنها را بخرند؛ در كيف‌شان و اتومبيلشان بگذارند و موقعي كه به خريد مي‌روند اجناس خريداري شده‌شان را به جاي كيسه پلاستيكي داخل آن بگذارند.
راه دوم اين است كه سوپرماركت‌ها كيسه پارچه‌اي ارائه كنند كه متأسفانه براي سوپر ماركت‌ها خيلي به‌صرفه نيست و ما بايد مي‌توانستيم كاري كنيم كه اين محصول با قيمت پايين‌تري در اختيار سوپرماركت‌ها قرار بگيرد. بعد از بررسي راه‌هاي مختلف، در نهايت به اين نتيجه رسيديم كه از توليدكننده‌ها و برندهاي مختلف بخواهيم كه حامي توليد اين كيسه‌ها و حامي محيط‌زيست شوند. در همين راستا به شركت‌هاي بزرگ مختلف رفتيم و براي تبليغات با آنها مذاكره كرديم. اين كار را هنوز هم انجام مي‌دهيم.
ما به صاحبان برندهاي مختلف پيشنهاد مي‌دهيم به جاي اينكه مثلا پول بيلبورد بدهند حامي توليد اين كيسه‌ها شوند كه مثل يك بيلبورد متحرك است. با اين كار هم برندشان روي كيسه چاپ و ديده مي‌شود و هم به حاميان محيط‌زيست مي‌پيوندند و به‌اصطلاح به‌عنوان برند سبز در اين حركت بزرگ سهيم مي‌شوند. البته اين هم حركتي نسبتا تازه است و برندها در ايران هنوز خيلي به‌دنبال حمايت از طرح‌هاي اين‌چنيني نيستند.
با وجود اين تا به حال با چندين شركت به توافق رسيده‌ايم و حالا كيسه‌هايي توليد مي‌كنيم كه روي آنها لوگوي چند شركت كنار هم چاپ شده. اينطوري قيمت كيسه‌ها براي سوپر ماركت‌ها خيلي ارزان‌تر يا حتي مجاني تمام مي‌شود و مي‌توانند راحت آن را به مشتري ارائه دهند. تا اين لحظه كه حدود يك سال از آغاز كار مي‌گذرد 3 سوپرماركت در شهر تهران متقاعد شده‌اند كه اين كار را انجام دهند كه با استقبال خيلي خوبي هم مواجه شده.
- از طراحي تا اجرا
هر ايده‌اي از مرحله طراحي تا عملي شدن با تعداد زيادي مشكل مواجه مي‌شود كه ايده‌پرداز در ابتداي كار اصلا احتمال پيش آمدن آنها را نمي‌دهد. اوايل كار نمي‌دانستيم هزينه‌هاي كار را بايد از كجا تأمين كنيم؟ بايد با چه‌كسي صحبت كنيم؟ به شهرداري و خيلي از اداره‌هاي ديگر و حتي فروشگاه‌هاي زنجيره‌اي مراجعه كرديم و هيچ‌كدام نتيجه بخش نبود. در نهايت به طرح فعلي و استفاده از حمايت برندهاي مختلف رسيديم.
- حساب و كتاب
ما خيلي به سود مادي اين كار فكر نمي‌كنيم و فعلا بعد معنوي قضيه مهم است اما به‌عنوان توليدكننده چشم‌انداز بلندمدتي براي كارمان تعيين كردهايم. با اينكه در گذشته نه چندان دور هم مردم اكثرا از زنبيل براي جابه‌جايي كالاهاي خريداري شده خود استفاده مي‌كردند، در حال حاضر هنوز فرهنگ استفاده از كيسه پارچه‌اي در كشور ما پذيرفته نشده. به همين دليل تا الان براي ما سود چنداني نداشته، چون سود حاصل از فروش كيسه‌ها صرف هزينه‌هاي توليد كيسههاي جديد مي‌شود.
ولي اگر تلاش‌هاي ما و ديگر حاميان محيط‌زيست براي فرهنگسازي به نتيجه برسد، توليد كيسه‌ها حالت مداوم پيدا مي‌كند و مي‌توانيم به‌صورت ماهانه يا سالانه تعداد مشخصي توليد داشته باشيم. تعداد بيشتر محصول طبيعتا باعث مي‌شود بتوانيم مواداوليه را با قيمت كمتري خريداري كنيم و در نتيجه، هم محصول را با قيمت كمتري به بازار عرضه كنيم و هم سود مناسبي از فروش آن كسب كنيم. چشم‌انداز بلندمدتمان اين است كه بتوانيم به يك توليد اقتصادي‌تر برسيم و بگوييم مثلا ماهي صدهزار تا مصرف وجود دارد و براي آن صد هزار تا خط توليد بچينيم.
در نتيجه هزينه‌مان نزديك به 30درصد از چيزي كه در حال حاضر هست كمتر مي‌شود و براي حدود 500نفر هم اشتغال‌زايي دارد. مرتب شدن توليد برايمان خيلي مهم است؛ چون خيلي چيزها به آن وابسته است مثلا ما خيلي دلمان مي‌خواست دوخت كيسه‌ها را زندانيان انجام دهند. زنداني كه حاضر به همكاري با ما باشد هم پيدا كردهايم ولي اين همكاري زماني ممكن است كه ما مقدار مشخصي توليد داشته باشيم. اينطوري از خانواده آن زندانيان هم حمايت مي‌شود و كسب درآمدي هم براي آنهاست.
- مراحل توليد
براي توليد كيسه با ويژگي‌هايي كه ما مي‌خواهيم چند كارگاه لازم داريم. يك كارگاه براي آماده‌سازي پارچه كيسه‌هاست. چون ما تلاش مي‌كنيم در مراحل توليد هم حواسمان به محيط‌زيست باشد، سعي مي‌كنيم براي آماده‌سازي پارچه از كمترين مقدار آب استفاده كنيم. هر پارچه‌اي براي اينكه به‌صورت آماده دربيايد، آبشوي(شور) و آبگيري مي‌شود و تقريبا هر كيلو پارچه حدود 12ليتر آب مصرف مي‌كند. ما اين كار را انجام نمي‌دهيم و با اينكه وقت و هزينه بيشتري مي‌خواهد، به‌صورت دستي و قواره‌اي آبگيري پارچه را انجام مي‌دهيم تا آب خيلي كمتري مصرف شود.
بعد كارهاي اوليه و برش آن را در كارگاه ديگري انجام مي‌دهيم و دوخت و آماده‌سازي را در كارگاه ديگري كه تا الان 8 نفر در آن مشغول به‌كار هستند. تمام تلاشمان را كردهايم كه تا جايي كه امكان دارد از محصولات طبيعي و روش‌هاي سنتي و سازگارتر با محيط‌زيست استفاده كنيم. همه اينها مقداري قيمت را بالا مي‌برد اما خيالمان راحت است كه توانسته‌ايم از شعاري كه داديم نه صددرصد ولي به اندازه 80درصد تبعيت كنيم.
- معرفي و تبليغات
چون از ابتدا قصد راه‌اندازي كمپين داشتيم در نخستين فرصت به سراغ شبكه‌هاي اجتماعي مجازي رفتيم. خوشبختانه اين شبكه‌ها، ديده شدن توسط مخاطب را خيلي آسان مي‌كنند؛ مثلا اينستاگرام خيلي به ما كمك كرد. ما كمتر از 5ماه است كه صفحه‌‌مان را ساخته‌ايم و الان حدود 3هزار نفر دنبال‌كننده داريم. تا به حال تعدادي از هنرمندان را متقاعد كردهايم كه از اين حركت حمايت كنند و معرفي كمپين توسط آنها هم در ديده‌شدن ما و راغب‌كردن مردم بسيار مؤثر بوده.
در طول روز شايد ده‌ها پيام داريم كه اين كيسه‌ها كجا ارائه مي‌شود؟خيلي از درخواست كننده‌ها هم از شهرهاي ديگر هستند. اما به‌دليل اينكه تازه كار را شروع كردهايم، امكان اينكه در هر شهر يك جايي براي ارائه كردن اين محصول داشته باشيم وجود ندارد و تنها درصورتي كه تعداد بالايي سفارش داشته باشيم براي مشتري به صرفه است كه محصول به شهرستان ارسال شود. همين باعث مي‌شود كه پوشش تجاري، آنگونه كه انتظار داريم نداشته باشيم.
نظر شما