دريا، كوه، جنگل، تالاب، رودخانه و آبشار، مناطق كوهستاني و برفگير و بسياري از جاذبه‌هاي فرهنگي و گردشگري كه هر سال ميليون‌ها گردشگر را به اين استان مي‌كشاند. اما به همين نسبت مي‌توان از مازندران به‌عنوان مجموعه‌اي از چالش‌هاي زيست‌محيطي هم ياد كرد. كافي است نگاهي ساده و سطحي به هريك از جاذبه‌هاي مازندران بيندازيم تا با چالش‌هاي موجود در آن بخش آشنا شويم.
- پسماند
مهم‌ترين چالش شهرهاي اين استان در حال حاضر زباله‌هايي است كه در گوشه و كنار طبيعت رها شده‌اند. آمارها نشان مي‌دهد كه روزانه 3هزارتن زباله در مازندران توليد مي‌شود و بدون اينكه بازيافت شده يا بهره‌برداري مناسبي از اين زباله‌ها صورت پذيرد، در طبيعت رها مي‌شود. ميزان توليد زباله در اين استان در برخي روزها به‌خاطر حضور مسافران از مرز 6هزار تن در روز هم مي‌گذرد. از شرق مازندران كه زباله‌ها به‌خاطر راه نيفتادن كارخانه كمپوست در حاشيه شهر رها شده‌اند، تا غرب استان و در رامسر كه زباله‌ها در دل جنگل دپو مي‌شوند، ده‌ها سايت دپوي زباله را مي‌توان يافت كه به‌طور مستقيم نابودي طبيعت و تهديد سلامت مردم و گونه‌هاي جانوري را رقم مي‌زنند.
- تغيير كاربري
تخريب منابع طبيعي از چالش‌هاي اساسي محيط‌زيست مازندران است. هرچند كه طي 2سال اخير سختگيري‌هاي زيادي در اين زمينه انجام شده و برخوردها رنگ‌و‌بويي جدي‌تر به‌خود گرفته‌انداما هنوز در گوشه‌وكنار مازندران مي‌توان هم جنگل‌خواري ديد، هم تغيير كاربري زمين‌هاي كشاورزي و هم تجاوز به حريم ساحل. به استناد آمارها در 10 سال گذشته به‌طور ميانگين روزانه 40هكتار از منابع طبيعي مازندران تخريب شد و ميانگين مساحت زمين‌هاي كشاورزي مازندران كه زماني حدود 9هكتار بود، به كمتر از 2هكتار رسيد.
- برداشت شن و ماسه
مازندران ظرفيت معدني بسيار بالايي دارد. مواد معدني متعددي در اين استان قابل بهره‌برداري است. اما بيش از 90درصد فعاليت‌هاي معدني مازندران به شن و ماسه اختصاص دارد. برداشتهاي مجاز و غيرمجاز از دل طبيعت در برخي مناطق به حدي زياد بوده كه خطر رانش در محدوده‌هاي اطراف را نيز ايجاد كرده است. به اين فعاليت‌ها بايد برداشتهاي غيرمجاز از بستر رودخانه‌ها و سواحل را نيز افزود كه آثار مخرب آنها روزبه‌روز افزايش مي‌يابد.
- آلودگي آب
با توجه به بالا بودن سطح آب‌هاي زيرزميني در مازندران، نفوذ سموم شيميايي مورد استفاده در كشاورزي و پساب‌هاي صنعتي و شيرابه‌ها به سفره‌هاي آب زيرزميني و بسترهاي آبي، باعث آلوده شدن آب در برخي مناطق شده است. البته آبي كه براي آشاميدن به مردم عرضه مي‌شود عاري از آلودگي ميكروبي است اما آب‌هاي جاري در استان عموما داراي آلودگي‌هاي ميكروبي متفاوت هستند كه از پيامدهاي اين وضعيت، گونه‌زايي گياهان و پيدايش آفت‌هاي جديد است.
- قاچاق و برداشت غيرقانوني چوب
قاچاقچيان چوب سال‌هاست كه در جنگل‌هاي مازندران جولان مي‌دهند.خرداد امسال فضل‌الله عليپور، جنگلبان اهل نور در جنگل‌هاي چمستان با گلوله قاچاقچيان به شهادت رسيد. اين برداشتهاي غيرمجاز هم در كنار تغيير كاربري و تصرف، سهم بسزايي در تخريب جنگل‌هاي مازندران دارند. البته روند برداشت قانوني از جنگل‌ها كاهش يافته است. طبق آمارها، بهره‌برداري‌ها از جنگل‌هاي شمال از حدود 2ميليون و 100هزار مترمكعب در ابتداي دهه70 به حدود 600هزار مترمكعب در حال حاضر رسيده كه اين ميزان نيز فقط از 16درصد عرصه‌هاي جنگلي برداشت مي‌شود. اما هنوز بهره‌برداران سنتي سهم زيادي از برداشتهاي روزانه را به‌خود اختصاص مي‌دهند.
- شكار
مازندران پناهگاه زمستاني هزاران پرنده نادر است كه از سيبري به اين استان سفر مي‌كنند. از سوي ديگر گونه‌هاي جانوري زيادي در زيستگاه‌هاي حيات‌وحش مازندران زندگي مي‌كنند. فقط در تالاب ميانكاله حدود 280گونه جانوري وجود دارد. تالاب سرخرود و فريدونكنار هم مهم‌ترين پناهگاه پرندگان مهاجر محسوب مي‌شوند. اما چند سالي است كه تعداد قابل‌توجهي از اين پرندگان فرصتي براي خروج از مازندران نمي‌يابند و سر از سفره شكارچيان درمي‌آورند. ساير جانوران ساكن حيات‌وحش مازندران نيز وضعيت چندان مناسبي ندارند. هنوز صداي شليك گلوله شكارچيان غيرمجاز از جنگل‌ها و مناطق حفاظت شده به‌گوش مي‌رسد.
- صيد غيرمجاز
علاوه بر اين چالش‌ها بايد به صيد غيرمجاز ماهي‌هاي درياي خزر نيز اشاره كرد. بخش قابل‌توجهي از ماهي‌هاي درياي خزر توسط صيادان غيرمجاز صيد مي‌شود. معضل اصلي در اين بخش هم صيد ماهي‌ها در فصل تخم‌ريزي است كه نقش زيادي در كاهش تعداد ماهيان دارد. به اين معضل تخريب دهانه و بستر رودخانه‌ها را نيز بايد افزود. همه اين مسائل در كنار برخي مسائل اقليمي سبب شده‌اند كه نسبت به سال‌هاي گذشته ميزان صيد نيز كاهش يابد. در فصل صيد 95-94 حدود 2هزار و 300تن انواع ماهي استخواني به تور صيادان شركت‌هاي تعاوني مازندران افتاد كه نسبت به سال‌هاي گذشته نزديك به 49درصد كاهش وزني را نشان مي‌دهد.
نظر شما