این بهترین خبری است که می‌توان به مبتلایان به این نوع سرطان داد، حتی اگر بدانیم که این سامانه دارویی تا رسیدن به مرحله تولید صنعتی هنوز فاصله‌ای نه‌چندان کوتاه در پیش دارد.
دکتر شهریار شریفی که این طرح را به‌عنوان پایان‌نامه دوره دکترایش به انجام رسانده است در این زمینه به همشهری می‌گوید: این سامانه جدید دارو رسانی که برای ساخت آن از پلی‌کاپرولاکتون فومارات (PCLF) استفاده شده است، می‌تواند برای بارگذاری داروی تاموکسیفن سیترات مورد بهره‌برداری قرار گیرد و به این ترتیب یک سامانه دارویی قابل تزریق برای رهایش طولانی مدت این دارو در بیماران مبتلا به سرطان سینه تهیه می‌شود.
به گفته وی پلیمر پلی‌کاپرولاکتون فومارات برای اولین بار توسط محققان ایرانی سنتز شده است.
این پلیمر از دسته پلیمر‌هایی است که در مهندسی بافت و مهندسی پزشکی کاربرد دارند و زیست سازگار است. به این ترتیب PCLF در بدن واکنش جانبی ندارد و مشکلی به وجود نمی‌آورد. زیست تخریب پذیری از دیگر خواص این‌گونه پلیمر‌هاست که موجب می‌شود به مرور تخریب و بدون بر جا گذاشتن ضایعات دفع شوند.
کنترل شده رها کن
سرطان پس از بیماری‌های قلبی، شایع‌ترین علت مرگ و میر است. در کل جهان هر سال 10 میلیون مورد جدید بیماری تشخیص داده می‌شود و 7 میلیون به‌دلیل این بیماری می‌میرند.
یکی از راهکارها به منظور بالا بردن بازده درمان روش‌های مرسوم درمان سرطان یعنی جراحی، شیمی‌درمانی و رادیوتراپی استفاده از سامانه‌های «کنترل رهایش» است.
سامانه‌های کنترل رهایش تزریقی موضعی دارو مزایای فراوانی نسبت به سایر روش‌های تجویز دارو دارند که از میان آنها می‌توان به راحتی کاربرد، حمل موضعی دارو، رهایش مدت‌دار دارو و کاهش دوز دارویی لازم برای حصول پاسخ درمانی مناسب اشاره کرد.
در عین حال کاهش اثرات جانبی دارو در مقایسه با تجویزهای عمومی از دیگر مزایای این شیوه است چرا که باعث می‌شود آسیب‌رسانی دارو به سلول‌های سالم مجاور بافت مشکل‌دار به حداقل ممکن برسد.
مجموع این مزایا موجب شده که از چند سال پیش «سامانه‌های تزریقی زیست تخریب‌پذیر نیمه جامد یا مایع شبکه‌ای‌شونده در محل» توجه محققان را به خود جلب کنند.
کارکرد این سامانه‌ها به پیچیدگی اسم عریض و طویلشان نیست: ایمپلنت‌های قابل تزریق زیست تخریب‌پذیر تشکیل‌شونده در محل را می‌توان از طریق شبکه‌ای کردن پلیمرهای زیست تخریب‌پذیر حاوی باندهای دوگانه تولید کرد.
دکتر شریفی با این مقدمه می‌افزاید: در این سامانه‌ها، پلیمری که علاوه بر خواص زیست سازگاری و زیست تخریب پذیری، خاصیت تزریق پذیری هم داشته باشد، انتخاب می‌شود. چنین سامانه‌هایی با افزودن مونومر رقیق‌کننده، در حالت عادی مایع یا نیمه‌جامد هستند و پس از تزریق واکنش شبکه‌ای شدن در محل انجام می‌شود و سامانه جامد حاوی دارو تشکیل می‌شود.زیست تخریب پذیر بودن این سامانه موجب می‌شود که پلیمر حاوی دارو به مرور تخریب و دارو در محل مناسب آزاد شده و موجب از بین رفتن سلول‌های سرطانی شود.
در پژوهش محققان ایرانی، از این سامانه بر پایه پلیمر پلی کاپرولاکتون فومارات(PCLF) و وینیل پیرولیدن برای کنترل رهایش تاموکسیفن سیترات استفاده شده است. تاموکسیفن یک داروی ضد سرطان سینه است که تحقیقات نشان داده حداقل 5 سال درمان با تاموکسیفن باعث 46درصد کاهش بازگشت بیماری و همچنین 26درصد باعث کمتر شدن مرگ بیمار می شود.
پلی کاپرولاکتون فومارات نیز پیش پلیمر زیست تخریب پذیر و زیست سازگاری است که در دمایC° 37 (دمای بدن) مایع است و بعد از تزریق به محل شبکه ای و جامد می‌شود. برای تهیه سامانه دارو رسانی قابل تزریق تشکیل‌شونده در محل، داروی تاموکسیفن سیترات در ماتریس PCLF بارگذاری می‌شود و سامانه پس از شبکه‌ای شدن جامد شده و می‌تواند دارو را در طولانی مدت آزاد کند. ماتریس پلیمری حین رهایش دارو به محصولات زیست سازگار تخریب شده و نهایتا از بدن حذف می‌شود.
PCLF موش و خرگوش‌های سرطانی را نجات داد
آزمایش‌های زیست سازگاری با استفاده از 2 رده سلولی فیبروبلاست L929 (فیبرو بلاست موشی) و MCF7 (سلول‌های سرطان سینه انسانی) در محیط آزمایشگاه و همچنین روی نمونه‌های حیوانی (موش و خرگوش) انجام شد.
دکتر یوسفی با بیان این مطلب می‌گوید: ما این سامانه را کاملا تست کردیم تا مطمئن شویم هیچ‌گونه اثر جانبی بر بدن بر جا نمی‌گذارد.
به گفته این دکترای بیومتریال، نتایج این آزمایش‌ها بیانگر این است که PCLF کاملا زیست سازگار است و سوار کردن نمونه دارویی روی آن هم تأثیری در این مسئله به وجود نمی‌آورد.
همچنین آزمایش‌ها نشان دادند که این سامانه سلول‌های سرطان سینه انسانی را در محیط آزمایشگاهی از بین برده‌اند و تأثیر مشابهی روی سلول‌های سرطانی حیوانات آزمایشگاهی بر جا گذاشته‌اند.
با توجه به اینکه این سرطان سینه در ایران و جهان بسیار شایع است، ورود این سامانه به بازار دارویی کشور و جهان می‌تواند به حل مشکلات این نوع بیماران کمک کند. اما این اتفاق کی حاصل می‌شود؟
دکتر یوسفی این سؤال را این‌گونه پاسخ می‌دهد: 3 تا 4 ماه کار داریم تا آزمایش‌هایمان کامل شود اما با توجه به اینکه در محیط آزمایشگاه و روی حیوانات جواب گرفته‌ایم، در مرحله بعدی تست روی بیماران داوطلب انجام می‌شود و درصورت موفق بودن نتیجه آزمایش‌ها، این سامانه به بازار عرضه می‌شود.
این تحقیق در پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران و با همکاری دانشگاه صنعتی امیرکبیر به راهنمایی دکتر حمید میرزاده صورت گرفته است.
