اسکولاستیک، ناشر هری پاتر در آمریکا، شمارگان چاپ اول این کتاب را 12 میلیون نسخه سفارش داد که شاید بیشترین شمارگان چاپ در تاریخ جهان باشد. تا به حال، 325 میلیون نسخه از کتاب‌های این سلسله داستان به فروش رفته و ماجراهای آن به 66 زبان ترجمه شده است.
هری پاتر طرفدارانش را به وجد می‌آورد، برخی منتقدان ادبی برجسته را می‌آزارد و درآمد هنگفتی پول برای نویسنده و شرکت‌های حامی آن ایجاد می‌کند. . اما هری پاتر در مسیر رشد خیره‌کننده‌اش، فراتر از داستان یک موفقیت تجاری بوده است. هری پاتر یک پدیده جهانی بوده است.
در حقیقت، هری پاتر مانند نوعی آزمون روانشناسی عمل می‌کند. در کشورهای مختلف در سراسر جهان، این داستان نگرانی‌های گوناگون ملی درباره فرهنگ معاصر و امور بین‌المللی را نشان می‌دهد. مثلاً روشنفکران فرانسوی در این باره بحث می‌کنند که آیا هری پاتر درستی سرمایه‌داری لگام‌گسیخته بازار را به نوجوانان تلقین می‌کند یا نمی‌کند.
برخی مفسران سوئدی آنچه را نگاه انگلو-آمریکایی به انطباق بورژوازی و تاکید آن بر نابرابری طبقاتی و جنسیتی تلقی می‌کنند، تقبیح می‌کنند. در ترکیه، بحث مهمی در باره هری پاتر پیرامون موضوع‌های مربوط به هویت تمدنی ترکیه جریان دارد: اینکه آیا ترکیه بخشی از غرب است، یا شرق یا پلی میان این دو.
شماری از نویسندگان ترک حتی ابراز داشته‌اند جنجال بر سر هری پاتر در آمریکا نشان می‌دهد چگونه ترک‌ها «غربی‌تر» از آمریکایی‌ها هستند. و در روسیه، کشوری که نگرانی آن در مورد اعتبار و جایگاه بین‌المللی هر روز آشکارتر می‌شود، روزنامه نوایا گازتا ادعا کرد چهره «دابی، پری خانگی» در نسخه فیلمی داستان اهانت تعمدی به ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری این کشور است و با این کار خود واکنش‌های شدیدی را برانگیخت.
اساساً واکنش‌ها نسبت به هری پاتر نشان‌دهنده ماهیت ستیزها بین اشکال مختلف سنت‌گرایی و مدرنیسم است. برای بسیاری هری پاتر مبین تهاجم دیگری از جانب رسانه‌های همگانی، نهادهای عمومی و سایر شکل‌های فرهنگ عرفی به ارزش‌های سنتی آنان است.
در ایالات متحده، روسیه، تایلند و استرالیا، برخی محافظه‌کاران مسیحی این کتاب‌ها را از جمله به دلیل اشاعه مشرب رمزی و سری و شیطان‌گرایی محکوم کرده‌اند. هر چه باشد، هری پاتر و دوستانش از جادوگری و سحر نه فقط به عنوان بخشی از زندگی روزانه خود بلکه در چارچوب مبارزه‌شان با نیروهای اهریمنی استفاده می‌کنند. منتقدان مسیحی هری پاتر استدلال می‌کنند انجیل تصریح می‌کند هر گونه سحری از منابع اهریمنی سرچشمه می‌گیرد.
با آموزش این نکته به بچه‌ها که ساحری پذیرفتنی است و تشویق آنان به بازی با گرز و پاتیل، این خطر وجود دارد که هری پاتر بچه‌ها را از مسیحیت منحرف کند و به دامان روش‌های اسرارآمیز بغلتاند.افزون بر این، استقبال از این کتاب‌ها همچنین نشان‌دهنده برخی از جنبه‌های مهم جهانی‌شدن است.
آمریکایی‌ها به طور فزاینده‌ای خود را بازیچه جهانی‌شدن اقتصادی می‌دانند، چه به شکل برون‌سپاری یا به شکل تاثیر واردات از چین بر بخش تولید در آمریکا. اما ما همچنان تمایل داریم جهانی‌شدن فرهنگی را مترادف با آمریکایی شدن ببینیم.
کتاب‌های هری پاتر – با محیط متمایز مدرسه شبانه‌روزی در انگلیس، زبان عامیانه و غذاهای انگلیسی – پاسخی ظریف به تلقی‌هایی از این دست است و یکسان دانستن جهانی‌شدن را با تجانس بی‌امان انکار می‌کند.
در حقیقت، محبوبیت جهانی هری پاتر تا حد زیادی مرهون انطباق عمدی و غیرعمدی این سلسله داستان با ذائقه‌های محلی است. نسخه‌های چینی کتاب، جنبه‌های غربی فرهنگ عامه موجود در هری پاتر را به سنن اسطوره‌شناختی چینی ترجمه می‌کند.
مترجمان این داستان - اغلب به طور ناموفق - با متن کلنجار می‌روند تا کاربرد گسترده جناس و اصطلاحات توسط رولینگ را به زبان‌های دیگر منتقل کنند. ترجمه‌های فاقد مجوز در چین و هند هری پاتر را در محیط‌های محلی با موضوع‌های محلی تصویر می‌کند. (مثلا در نسخه جعلی هندی، وی با یک پسر بنگالی دوست می‌شود و هند را می‌گردد.)
طرفداران کتاب جریانی جهانی از خیال‌پردازی‌های به سبک ماجراهای هری پاتر به راه انداخته‌اند و عناصر این رمان را بنا بر علاقه و ترجیح خود امتداد می‌دهند. به رغم تجاری شدن، موفقیت هری پاتر تا حدی مرهون پیوندزنی است که فرایندی آشنا برای محققان جهانی‌شدن فرهنگی است. کتاب‌های هری پاتر همخوانی خوبی با مباحث سیاسی در جهان واقعی دارد، چرا که داستان‌های آن با شمار تعجب‌آوری از دستمایه‌ها در جهان سیاست تلاقی دارد.
چنین دستمایه‌هایی تا حدی بازتاب دهنده ماهیت نسبتا جهانی شده هری پاتر است. اما در این مقطع، پدیده جهانی هری پاتر از مشخصات کتاب فراتر رفته است. شخصیت‌های داستان آنگونه که در ضمیر آگاه مردم ثبت شده، به نماد تبدیل شده‌اند، یعنی بازنمودهای انتزاعی محصولات خاص تخیل رولینگ.
از این رو، مثلا یان پیتر بالکننده نخست‌وزیر دانمارک در جریان مبارزات انتخاباتی در سال 2002 از مقایسه‌هایی که بین وی و دانیل رادکلیف هنرپیشه نقش هری پاتر استقبال و از آن برای تقویت وجهه خود استفاده کرد. اما هنگامی که گای ورهوفستات، بالکننده را «آمیزه‌ای بین هری پاتر و یک شهرنشین توصیف کرد، مردی که در وی هیچ جاذبه‌ای نمی‌بینم»، روابط بین دو دولت تیره شد.
در آمریکا، لیبرال‌ها برچسب‌هایی به ماشین خود می‌چسبانند که روی آن نوشته است: «جمهوریخواهان طرفدار وولده‌مورت» و «چنی-وولده‌مورت 2008» به نظر می‌رسد وولده‌مورت به سرعت به نماد پلیدی بدل می‌شود.
شاید روزی بیاید که سناتورهای آمریکایی جنگ را با اشاره به هری پاتر توجیه کنند، نه ارباب حلقه‌ها. اما مدت‌ها طول می‌کشد که بدانیم آیا مخلوقات رولینگ در عرصه سیاست جهانی پذیرفته شده‌اند یا نشده‌اند. هر چه باشد، از اندونزی تا تایوان، از آمریکا تا روسیه و هند، هری پاتر بخشی از فرایند جهانی‌کننده است که پیچیدگی‌ها، تنش‌ها و قابلیت‌های خود را دارد.
نویسنده: دانیل نکسون، استادیار دولت و وزارت خارجه در دانشگاه جورج تاون و نویسنده کتاب هری پاتر و روابط بین‌الملل
