به گفته مهندس حامد فرضي، اجراي اين طرح‌ها علاوه بر تأمين آب، از يك‌سو باعث تقويت سفره‌هاي زيرزميني مي‌شود واز سوي ديگر زمينه كنترل و جلوگيري از رسوبات ناشي از فرسايش خاك به داخل مخازن سدهاي كرج و طالقان را فراهم مي‌سازد.
بحران آب حالا ديگر وجب به وجب اراضي كشور را دربرگرفته و آرام آرام فلات ايران را به سمت فاجعه پيش مي‌برد. تصور اينكه استان البرز در همسايگي كلانشهر تهران هم با بحران آب مواجه شده باشد شايد براي كمتر كسي قابل باور باشد، اما واقعيت آن است كه مديريت نادرست آب، دامن اين استان حاصلخيز را هم گرفته است.
آنطور كه اين مسئول محلي مي‌گويد با وجود آنكه 2سد بزرگ كرج و طالقان در اين استان احداث شده اما اين سدها تأمين‌كننده آب تهران است و استان البرز از اين سدها حتي يك مترمكعب هم سهم ندارد. اين درحالي است كه با احداث سدهاي كرج و طالقان، سفره‌هاي زيرزميني استان البرز به‌شدت افت كرده به‌طوري كه عمق چاه‌ها به 180متر رسيده است. به گفته مهندس فرضي، املاح سنگيني كه همراه آب از اين چاه‌ها خارج و به اراضي كشاورزي منتقل مي‌شود، سبب نابودي كيفيت خاك زراعي شده، همچنان‌كه بخش عمده‌اي از باغات كرج خشك شده و مجال سوءاستفاده براي تغيير كاربري و ساخت‌وسازهاي غيرمجاز و تبديل اين ريه‌هاي تنفسي به ويلا و آپارتمان را فراهم كرده است.
فرضي متوسط بارندگي در البرز را حدود 361ميلي‌متر در سال اعلام مي‌كند و مي‌افزايد: ميزان فرسايش خاك در برخي حوزه‌هاي آبخيز اين استان اكنون به 13.5تن در هكتار درسال رسيده؛ نتيجه اين ميزان فرسايش، ورود حجم بالايي از رسوب به مخزن سد كرج و طالقان است. علاوه بر اين، همه‌ساله جاري شدن اين حجم رسوب، خسارات مالي و جاني فراواني را به‌بار مي‌آورد. نمونه آن، سيل 28تيرماه سال94 در روستاي سيجان بود كه باعث مرگ 8روستايي شد درحالي‌كه اجراي عمليات آبخيزداري مي‌توانست مانع از بروز اين فاجعه شود اما اجراي طرح آبخيزداري در اين روستا مثل بسياري از طرح‌هاي ديگر منابع طبيعي استان به‌دليل كمبود اعتبار اجرا نشد.
- سدسازي به نام كرج به كام تهران
مديركل منابع طبيعي البرز به نكته درخور تاملي اشاره مي‌كند. او مي‌گويد: با آنكه آب حاصل از سدهاي كرج و طالقان به‌طور مستقيم به استان تهران منتقل مي‌شود اما ريالي از فروش آب اين سدها به منابع طبيعي اختصاص ندارد و منابع طبيعي به‌رغم گستردگي حوزه‌هاي مسئوليت خود ناگزير براي جلوگيري و كاهش حجم ورود رسوبات ناشي از فرسايش خاك به مخزن سدها بايد از همان اعتبارات ناچيز خود هزينه كند. فرضي با اشاره به ضرورت اجراي طرح جامع مديريت آبخيز يادآور مي‌شود: مطالعات مربوط به 171هزار هكتار حوزه‌هاي آبخيز استان از سال85 تاكنون به پايان رسيده اما به‌دليل عدم‌تأمين اعتبار كمتر از 10درصد اين طرح‌ها اجرا شده است. او اعتبار مورد نياز براي اجراي طرح‌هاي آبخيزداري در حوزه كرج، ساوجبلاغ و طالقان را 80ميليارد تومان اعلام و تصريح مي‌كند: با اجراي طرح‌هاي آبخيزداري در استان، سالانه به‌طور متوسط 91ميليون مترمكعب آب استحصال مي‌شود. علاوه براين، اجراي اين طرح‌ها به‌طور متوسط باعث نفوذ سالانه 171ميليون مترمكعب آب به سفره‌هاي زيرزميني مي‌شود. كنترل فرسايش خاك به ميزان 1.5ميليون تن در سال، كنترل رسوب به ميزان سالانه 68صدم ميليون مترمكعب و افزايش توليد علوفه به ميزان 20520تن در سال از ديگر فوايد مطلوب اجراي طرح آبخيزداري در استان است.
- مهم‌ترين مشكلات منابع طبيعي استان البرز
مديركل منابع طبيعي استان البرز در جمع خبرنگاران اعزامي به البرز، عدم‌تأمين منابع آب را يكي از چالش‌هاي بزرگ استان عنوان كرد و افزود: با انتقال آب سد كرج به تهران كه از طريق تونل صورت مي‌گيرد، جريان آب منطقه قطع شده و به بيابانزايي در مناطق مختلف به‌ويژه در ماهدشت و شهريار دامن زده است. كمبود اعتبار، تراكم بسيار بالاي جمعيت و آتش‌سوزي در رويشگاه‌هاي طبيعي استان به‌دليل گردشگري بي‌ضابطه مشكل ديگري است كه مهندس فرضي به آن اشاره كرد و گفت: در يك بازه 120كيلومتري تهران تا قزوين، 20درصد صنايع كشور مستقر شده و اين حجم صنايع، يكي از منابع بزرگ آلوده‌كننده محيط‌زيست است. علاوه بر اين، آفرود (اتومبيلراني در مسيرهاي دشوار طبيعي مثل كوير، دره و كوهستان) سبب تشديد تخريب منابع طبيعي، آتش‌سوزي و فرسايش خاك در استان شده به همين دليل با مشاركت بخش خصوصي فضايي براي آفرود در حلقه دره اشتهارد درنظر گرفته شده كه حدود 30هزار هكتار وسعت دارد.
- توليد آب ارزان، گزينه مديريت منابع آب كشور نيست
دكتر پرويز گرشاسبي، معاون آبخيزداري سازمان جنگل‌ها و مراتع، اجراي عمليات آبخيزداري را يكي از گزينه‌هاي كارآمد براي توليد آب اعلام كرد و به همشهري گفت: «براساس پژوهش‌هاي صورت‌گرفته هر مترمكعب آب توليدي توسط سدسازي مرسوم 1140تومان هزينه دارد. اين درحالي است كه هزينه توليد هر مترمكعب آبي كه با اجراي عمليات آبخيزداري توليد مي‌شود 240تومان است.» به گفته وي،« اجراي هر هكتار عمليات آبخيزداري 600هزار تا يك ميليون تومان هزينه دارد. با وجود اين هزينه ناچيز، با اجراي هر هكتار عمليات آبخيزداري 520مترمكعب آب توليد مي‌شود .» عمليات آبخوانداري گزينه ديگري است كه بنا به اعلام گرشاسبي در توليد آب نقشي كارساز دارد. او مي‌گويد:« بررسي و سنجش 38منطقه‌اي كه در آن عمليات آبخوانداري اجرا شده نشان داد با اجراي هرهكتار آبخوانداري، هزار مترمكعب آب توليد مي‌شود اين در حالي است كه هزينه اجراي هرهكتار عمليات آبخوانداري هم به‌طور متوسط يك ميليون تومان است». اجراي طرح‌هاي آبخيزداري در حالي به‌دليل كمبود اعتبار به حالت تعليق درآمده كه طبق بند«و» ماده 148قانون برنامه پنجم توسعه، وزارت جهادكشاورزي و به تبع آن سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري كشور ملزم به اجراي عمليات آبخيزداري تا سطح 8ميليون هكتار تا پايان برنامه پنجم توسعه شده، اما اجراي اين طرح‌ها درصورتي امكان‌پذير است كه اعتبارات لازم تأمين شود.
نظر شما