اما پس از گذشت تقريبا 24سال از آن روز و به‌رغم توليد زباله الكترونيكي كه رايانه‌ها بخشي از آن هستند (و البته بيشترين‌شان) هنوز اقدام عملي در كشور براي جمع‌آوري اين نوع از زباله‌ها صورت نگرفته است. برآوردها بيانگر اين نكته است كه طي چندسال اخير به‌طور ميانگين در كشور، سالانه بين يك‌ميليون و 200تا يك ميليون و 500هزار رايانه مونتاژ شده‌است. با توجه به عمر مفيد رايانه در دنيا كه حدود 3سال است، پيش‌بيني مي‌شود كه در ايران بيش از 4ميليون رايانه از دور خارج شده باشد. اين در حالي است كه بعضي شركت‌هاي بزرگ توليد‌كننده كالاهاي الكترونيكي در جهان، خود را موظف به بازيافت كالاهاي توليدي‌شان كرده‌اند. مثلاً در ژاپن شركت HP هنگام فروش مبلغي را به‌عنوان بازيافت از مشتري دريافت مي‌كند تا بعد از اسقاطي‌شدن كالاي الكترونيكي، آن را بار‌ديگر وارد چرخه‌بهره‌وري كند.
- زباله‌هاي الكترونيكي در مخازن شيشه‌اي
رشد پسماند الكتريكي و الكترونيكي سه‌برابر بيشتر از ديگر زباله‌هاست. در واقع با گسترش وسايل الكترونيكي جديد و عمر مفيد تقريبا 3ساله براي رايانه‌هاي دستي و عمر مفيد يك‌سال و نيم براي گوشي‌هاي همراه، هم‌اكنون توليد زباله‌هاي الكترونيكي افزايش بسياري يافته است. براساس گزارش سازمان ملل، در سراسر جهان سالانه بين 20تا 50ميليون تن زباله الكترونيكي دفع مي‌شود كه كشور آمريكا بزرگ‌ترين توليد‌كننده اين زباله‌هاست. اما اين زباله‌ها به‌دليل ارزش اقتصادي بالا در كشورهاي ديگر انباشته شده و در كشورهاي در حال توسعه مانند چين و هند به‌صورت غيراصولي و با داشتن خطرات بسيار زياد بازيافت مي‌شوند. اما روند ساماندهي پسماند الكترونيكي در كشورمان ايران، با فعاليت مديريت شهري تهران روندي مناسب‌تر به‌خود گرفته است.
مديرعامل سازمان مديريت پسماند شهرداري تهران با اشاره به جمع‌آوري پسماندهاي الكتريكي و الكترونيكي در مخازن شيشه‌اي در تهران گفت: اين پسماندها با دو هدف حفظ محيط‌زيست و كسب درآمد براي افراد نيازمند در دست اجراست. حسين جعفري با اشاره به مخازن شيشه‌اي و شفاف جمع‌آوري پسماندهاي الكتريكي و الكترونيكي گفت: اين طرح ابتدا به‌صورت پايلوت در يك ناحيه در منطقه 20شهر تهران به مرحله اجرا درآمد كه با استقبال شهروندان روبه‌رو شد. از ديگر خاصيت مخازن شيشه‌اي ديده شدن پسماندهاست تا مشاركت شهروندان را دوچندان كند. مديرعامل سازمان مديريت پسماند شهرداري تهران با تأكيد بر اينكه اين مخازن شيشه‌اي در مساجد استقرار پيدا كرده‌اند، افزود: در اين طرح نمازگزاران و افرادي كه به مسجد مراجعه مي‌كنند، پسماندهاي الكتريكي و الكترونيكي خود را با دو هدف حفظ محيط‌زيست و كسب درآمد براي افراد نيازمند، تحويل مي‌دهند. وي گفت: با استفاده از ظرفيت ديني در اين طرح استقبال خوبي صورت گرفت كه اين موضوع سبب شد، در فاز اول اين طرح در سطح منطقه گسترش يابد. جعفري تأكيد كرد: بعد از اجراي اين پروژه در منطقه درصورتي كه بازخورد مناسبي را دريافت كنيم، با كمك بخش خصوصي در كل شهر تهران اين طرح عملياتي خواهد شد كه به‌دنبال اسپانسر در اين رابطه هستيم. وي با اشاره به اينكه جمع‌آوري پسماندهاي الكتريكي و الكترونيكي در تمامي غرف بازيافت مناطق 22گانه با كمك بخش خصوصي در حال انجام است، خاطرنشان كرد: در نهايت اين نوع پسماندها خريداري مي‌شوند. به گفته مديرعامل سازمان پسماند هنوز ميزان پسماند الكترونيكي توليدي در تهران مشخص نيست اما اين سازمان در تلاش است تا با همكاري بخش خصوصي و فعاليت بيش از 380غرفه بازيافت در شهر تهران، روند جمع‌آوري و ميزان زباله توليدي الكترونيكي تهران نيز مشخص شود. جعفري يادآور شد: در اين زمينه نيازمند مشاركت فرابخشي هستيم.
- مديريت پيش از توليد، مصرف و بازيافت
اگرچه مديريت شهري تهران برنامه‌اي به‌منظور بازيافت زباله‌هاي الكتريكي و الكترونيكي در دست دارد، اما اين روند در ديگر مناطق كشور چندان روشن نيست. «قانون مديريت پسماند در كشور قانوني مشخص و تعريف شده دارد. براساس اين قانون مسئله پسماندهاي الكترونيكي فقط جمع‌آوري آنها نيست كه بايد مورد توجه قرار گيرد بلكه مديريت پسماند بايد توسط وزارتخانه‌هايي همچون كشور، صنعت، معدن و تجارت، جهادكشاورزي و سازمان‌هايي همچون استاندارد و محيط‌زيست و صدا و سيما مديريت شود و در واقع اين مديريت پيش از توليد، توليد، مصرف و بازيافت است كه بايد بيش از هر چيزي مورد توجه قرار بگيرد. سازمان پسماند شهرداري تهران تنها يكي از سازمان‌هايي است كه در انتهاي اين چرخه وظايفي برعهده دارد، اين در حالي است كه در بحث مديريت پسماند سازمان‌ها و وزارتخانه‌هاي مربوطه تاكنون توجه كمتري به اين موضوع داشته‌اند.» اين سخنان مديرعامل سازمان مديريت پسماند شهرداري تهران است كه درباره ساماندهي زباله‌هاي الكتريكي و الكترونيكي مي‌گويد. شايد آنچه حسين جعفري به آن اشاره دارد اقدامات شركت‌هاي بين‌المللي توليد‌كننده محصولات الكترونيكي است.
نظر شما