تعریفهای بیشماری از تبلیغات از سوی نویسندگان و دانشمندان مدیریت بازاریابی و تبلیغات ارائه شده است که در روشن کردن گرایشهای تبلیغاتی سهم بزرگی ایفا کرده است.
مهمترین تعریف که کاربرد تبلیغات را بیان میکند، عبارت است از برقراری ارتباط بر پایه برنامهریزی در جهت تأثیر افکار و احساسات و اعمال گروههای خاص به منظور هدفی معین که البته ممکن است این تعریف گسترده باشد، بدین سبب باید آن را از دسته صور تبلیغاتی که هدف آنها تأثیر بر ارگانیزم خاص سیاسی است کنار بگذاریم.
تعریف دیگر، تبلیغات را کاربرد هدفدار هر یک از رسانههای ارتباط جمعی و ملی میداند، که با تأثیر بر افکار و احساسات گروه مردم ،منافع اقتصادی را با هدفی خاص دنبال میکند.
در ایران ، گسترش شهرنشینی در چند دهه اخیر به ویژه تمرکز جمعیت در کلانشهرها از جمله تهران، باعث افزایش سریع تابلوهای کاربری خدماتی و تجارتی شده است. البته نبود مقررات مدونی در مورد تابلوها استفاده از این وسیله پیامرسانی محیطی را کاملاً به دلخواه دارندگان تابلوها درآورده است که علاوه بر مخدوش کردن ارتباطات محیطی، کاربریهای لازم را نیز از آنها سلب کرده است.
ناگفته نماند تعداد تابلوهای تبلیغاتی در تهران موجب اشباع منظر از پیامهای پرهیاهو در نقاط پرازدحام و مرکزی شده است که بعضاً موجب آزار بینندگان و مغشوش کننده سیمای شهر شده است.
متأسفانه در کشور ما برخی از شرکتهای تبلیغاتی آسیبهای بزرگی به ساختار تبلیغ وارد میسازند، بهطوری که نقش واسطه را در زمینه اخذ سفارش در ساخت تبلیغ ایفا میکنند.
در صورتی که خود هیچگونه مهارتی در طراحی و ساخت تبلیغ ندارند و آن را به شرکتهایی که در این زمینه توانا هستند میسپارند. و از آنجاییکه شرکتها خود سازنده تبلیغ هستند مستقیماً وارد مذاکره نشدهاند، اغلب اطلاعات دقیقی نیز در مورد کار و تکنولوژی و وضعیت شرکت مورد نظر ندارند و به بیراهه میروند، به طوری که جهت هدایت آنها در ساخت تبلیغ و طراحی، ذهنیات و گفتهها و توصیههای شرکت رابط است به عبارتی در تاریکی مطلق چیزی را به تصویر میکشند که خود نمیدانند چیست؟
به طور کل این موارد را میتوان در چگونگی ساخت و طراحی تیزرهای تلویزیونی مشاهده کرد، چرا که بیشتر مردم هنگام پخش تیزرهای تلویزیونی به کارهای دیگر خود میپردازند. پس میتوان چنین نتیجه گرفت که نگرش مردم در مورد جذابیت و عمق تأثیر آنها مثبت نیست. ادامه این روند ذهن بیننده را نسبت به تبلیغاتی که از بار مثبت برخوردارند به سمت بیاعتمادی سوق میدهد.
موارد ذکر شده تنها به بخش تبلیغات و تیزرهای تلویزیونی منتهی میشود و اغلب طراحیها و تبلیغات محیطی از این قاعده مستثنی نیستند،چرا که این مجموعه بیارتباط با شرکتهای تبلیغاتی نیست و حتی سازنده آنان خود به عنوان کانونهای تبلیغاتی مشغول به فعالیت هستند. البته باید اذعان داشت نمیتوان نکات ضعف را به تمام طراحیها و تبلیغات تعمیم داد،چرا که در این بخش کارشناسان و متخصصان زبده نیز مشغول فعالیت هستند.
لکن نمیتوان مشکلات را نادیده گرفت و اگر نارسایی ها مورد بررسی قرار نگیرد برجستهتر خواهد شد و آسیب های جدی بر پیکره این واحد صنفی وارد خواهد کرد، پس بهتر است از تعریف کردنهای بیمورد و نادیده گرفتنهای کاستیهای موجود برحذر باشیم تا بتوانیم نقاط مثبت تبلیغات را در کشورمان قوت بخشیم.تبعات منفی این گروه از تبلیغات را به اختصار میتوان چنین برشمرد:
1 - بیقاعدگی ابعاد آنها در مقیاسهای وسیع باعث میشود نقش تابلوهای دیگر در سیستم ارتباطات محیطی مخدوش شود و سلسله مراتب اهمیت و میزان مراجعه عمومی را نیز کاهش دهد، بهطوری که کاربری ضروری و پرمراجعه تابلویی در میان سایر تابلوها از بین رود. بنابراین بهتر است بهجای بزرگتر کردن ابعاد تابلوها از طرح جامع و شایستهای برای جلب توجه مخاطبان استفاده شود.
2 - بلندی یا کوتاهی تابلوها و نصب آنها در محلهایی که حقتقدم عابر یا وسائط نقلیه رعایت نشده است.متأسفانه بعضی از تابلوها در مناطقی نصب شدهاند که متراژ بلندی آن درست محاسبه نشده و همین امر محل رفت و آمد عابران پیاده شده است. ناگفته نماند به علت رعایت نکردن حق تقدم عابران پیاده و یا وسائط نقلیه، اغلب این قبیل تابلوها زود هنگام تخریب شده و نه تنها کاربریهای لازم را نخواهد داشت بلکه در به هم زدن نظم و آرامش محیط شهری نقش بهسزایی ایفا میکند.
3 – خوانا بودن مطالب در تابلوهای تبلیغاتی محیطی امری ضروری است تا بدین وسیله پیام بهتر و سریعتر به گیرنده منتقل شود. البته این بدین معنا نیست که حق استفاده از خطوط تزئینی سلب شود، اما متاسفانه در بعضی موارد استفاده از خطوط بیگانه (لاتین) بر خطهای اصیل ایرانی در اولویت قرار میگیرند، هر چند که فاقد کارایی و غیر ضروری باشند؛ البته به حسب رفع نیازهای بصری اتباع خارجی مقیم کشور استفاده از خطوط لاتین یک نوع نیاز محسوب میشود.
4 – اگر بگوییم زیبایی و جلوهگری معابر و بزرگراهها در شبها با نورپردازیهای تابلوها و چراغهای روشنایی تجلی مییابد پربیراه نگفتهایم. پس بهتر است صاحبان تابلوهای کانون تبلیغاتی این امر را مد نظر داشته باشند که نورپردازی و رنگ تابلو تاثیر بیشتری در جلب توجه عابران خواهد داشت، به شرطی که تعداد رنگ در یک تابلو با کاربری و ارائه پیام آن یک رابطه منطقی ایجاد کند.
به طور مثال برای ارائه پیام مذهبی نمیتوان ازتابلوهای چند رنگ و نور استفاده کرد در غیر این صورت به حیثیت کاربری جدی آن لطمه وارد میسازد. به طور کلی میتوان گفت: تنوع رنگها موجب سرزندگی و نشاط در فضاهای شهری میشود اما در برخی موارد نیز به علت ازدحام فضاهای شهری به آشفتگی و آزردگی روحی عابران و شهروندان منجر خواهد شد.
در بعضی موارد نیز انعکاس نورهای چشمکزن و رقصان در محیطهای مسکونی یا حتی بزرگراهها محل عبور و مرور وسائط نقلیه جهت خیرگی بینندگان و عابران به منظور کاربری و اطلاعرسانی سریع موجب آزردگی و حتی منجر به حوادث ناگوار و جبرانناپذیری میشود.
5 – از زمان شروع فعالیت تابلوها کاربری محیطی در ایران چندان نمیگذرد. در این مدت انواع مختلفی از مصالح در ساخت پایگاههای تبلیغاتی محیطی استفاده شده است، اما متاسفانه در مقایسه با نمونههای خارجی هنوز هم در مراحل ابتدایی باقی مانده است. صاحبان کانونهای تبلیغاتی هنوز برای ساخت تابلوها به مغازههای تابلوسازی که دارای مهارتهای کافی نیستند مراجعه میکنند.
به طور کل هیچ روش تایید شدهای در زمینه ساخت و نصب تابلو وجود ندارد. اما با گسترش دامنه تبلیغات و اطلاعرسانی و پیچیده شدن روشهای ساخت و با روی کارآمدن تکنیکهای جدید تبلیغاتی محیطی در اقصی نقاط کشور نیاز به متخصصان و مهندسان بیش از پیش احساس میشود، پس وجود شرکتهایی چون مشاوران و مهندسان که در زمینه سازههای ساختمانی و صنعتی بهره کافی دارند به عنوان بازوی قدرتمند ضروری به نظر میرسد، چرا که در سازههای جدید تابلوهای تبلیغاتی سیمکشی و نصب ادوات برقی و تکنیکهای جدید ساختمانی لحاظ میشود.
در بعضی از تابلوهای شهری هیچگونه اصلاحاتی در مورد جلوگیری از نفوذ آب باران به داخل تابلو انجام نگرفته و کلیه مراحل ساخت بدون دقت و عدم رعایت مسائل برقی – فنی و آهنگری صورت گرفته است و اغلب معیوب و شکسته و یا رها شده در اقصی نقاط شهری چشمانداز نامناسبی را ایجاد کرده است. مسلماً دارنده تابلو مسئول رسیدگی کنترل کیفی آن در مدت زمان اجرای آن است.
اما متاسفانه به علت عدم بضاعت مالی و فقدان تشکیلات منسجم حقوقی تابلوسازان، نمیتوان مسئولیت را متوجه آنها کرد، البته حوادث ناگوار ناشی از برقگرفتگی – سقوط اجسام و قطعات و... را میتوان به موارد فوق اضافه کرد. به طور کل کیفیت بخشیدن به فضاهای شهری بیارتباط با رسیدگی و ساماندهی وضع تابلوهای شهری نیست. این امر به نوعی از اغتشاش بصری و نازیبایی در فضاهای شهری جلوگیری میکند.
تراکم تبلیغاتی که مغایر با استانداردهای بینالمللی باشد، زمینه دلزدگی و آزردگی خاطر مخاطبان را فراهم خواهد ساخت به مرور زمان از شمار مخاطبان خواهد کاست. فقدان جذابیت عمده تبلیغات چه از لحاظ ساختار و یا کیفیت طراحی، اثر بخشی بازاریابی را نیز تحتالشعاع قرار میدهد.
پس میتوان چنین نتیجه گرفت: الویت دادن به بحث تبلیغات و بهرهگیری ازتیمهای متخصص مرکب از کارشناسان زبده ارتباط جمعی – تبلیغات – روانشناسی – گرافیست – و در نهایت کارگردانی میتواند از بیاعتمادیها و سطحینگریها جلوگیری به عمل آورد، و آن را در جهت صحیح که همانا ارتقای سطح آموزشی جامعه باشد، هدایت کند.