در ابتدای این نشست تخصصی که با استقبال عموم فرهیختگان، اساتید و دانشجویان مواجه شد، دکتر سید هادی برهانی؛ عضو هیات علمی گروه مطالعات فلسطین اشغالی دانشکده مطالعات جهان به معرفی مختصر پروفسور طارق رمضان پرداخته و گفت: در مبحث اندیشه اسلامی پروفسور طارق رمضان یکی از برجسته ترین متفکران مسلمان در غرب بشمار می رود به گونه ای که هفته نامه تایم در سال 2004 میلادیپروفسور طارق رمضان را یکی از یکصد شخصیت تاثیرگذار جهانی معرفی کرده است.
عضو هیات علمی دانشکده مطالعات جهان همچنین یادآور شد: دکتر طارق رمضان فعالیت‌های علمی قابل ملاحظه‌ای در خصوص معرفی اسلام به جوامع اروپایی انجام داده و در این اقدامات همواره بر دو نکته تاکید دارد؛ معرفی چهره اسلام واقعی به جوامع اروپایی با توجه به افکار غلط رایج در جوامع اروپایی" و "تجهیز مسلمانان در اروپا به افکار و ایدئولوژی نیرومند جهت تسهیل زندگی در اروپا به عنوان اقلیتی دینی.
سپس پروفسور طارق رمضان به سخنرانی خود در زمینه تیپولوژی چهره اسلام در جهان پرداخت و ضمن ابراز خشنودی از حضور در دانشکده مطالعات جهان گفت: من هم اهل سنت و هم مسلمانی ساکن غرب بوده و به نوعی هویت چندگانه دارم که این موضوع طبیعتا چالش هایی به همراه دارد. به موازات آن دارای تحصیلات دانشگاهی و تفکر انتقادی در آکسفورد و تحصیلات سنتی در مصر می باشم.
نکته مهم این است که ما باید به نقد و انتقاد توجه نموده و حتی نسبت به سنت های خودمان همواره نگاهی انتقادی داشته باشیم. در واقع من به عنوان یک استاد غربی در اینجا حضور نیافته ام تا در مورد یک تفکر انتقادی صحبت کنم. من به عنوان یک دانشمند اهل سنتدرصدد بررسی این موضوع می باشم که آیا ایران به عنوان یک کشور شیعی با پتانسیل های فراوان و پیشینه تفکر انتقادی از دیرباز تاکنون ؛ آیا همچنان به سیر تفکر انتقادی اندیشه شیعی پایبند مانده یا صرفا واکنش و رویکرد انفعالی به رویکرد غربی نشان داده است لذا دانستن این موضوع که شما اندیشمندان ایرانی "چقدر به گفتمان انتقادی شیعی مقید و پایبند بوده و تفکر انتقادی شیعه را باور دارید" برای من مهم است چرا که معتقدمدر سنت گفتمان در مورد تفکر انتقادی در بین شیعه و سنی، نباید شرق و غرب را از یاد برد.
استاد مطالعات اسلام معاصر دانشگاه آکسفورد در ادامه خاطرنشان ساخت : یکی از وجوه قدرت ما در دین اسلام تنوع است چرا که نحوه استفاده صحیح از آن در جامعه اسلامی خود موجب قدرت است و هر آنچه که نتوانیم مدیریت کنیم تبدیل به ضعف شده و مورد سو استفاده دشمنان ما قرار می گیرد. امروزه تنوع اسلامی تبدیل به تقابل شده و ما به انقلاب اندیشه ای و روانشناسانه نیاز داریم تا بتوانیم از این تنوع به عنوان قدرت بهره گیریم .این در حالی است که در صدر اسلام چنین تنوع هایی پذیرفته شد و بجای تقابل در تعامل با یکدیگر بودند.
نوه حسن البناء یادآور شد: نباید فقط یکجا نشست و گفت چنین و چنان است. باید حرکت کرد نقد نمود و البته بهای آن را نیز پرداخت. من 8 سال در شبکه پرس تی وی مصاحبه های مستمری داشتم و بسیاری گمان می کردند با حضور در این شبکه شیعی به باورها و آرمان های اهل سنت خیانت می کنم. در صورتی که این رسالت برعهده هر ُسنی آگاهی است تا دیالوگ وگفتگو داشته باشد. من به گفتگو و تعامل اعتقاد عمیقی دارم و همه دولت ها را نقد می کنم چون در قرآن به صراحت به امر به معروف و نهی ا زمنکر تاکید شده است و بهای آن را نیز پرداخته ام . به همین دلیل کشورهایی چون آمریکا و عربستان که بارها مورد نقد قرار گرفته اند پذیرای من نیستند، که البته این باعث افتخار من است.
این متفکر برجسته جهان اسلام در ادامه افزود: گفتگوی همه ما باید در ذیل جامعه معنوی باشد و باید آن را سطح بندی و اولویت بندی کرد. جامعه معنوی بر همه چیز اولویت دارد و ما همه خواهر و برادر یکدیگریم. اگرجامعه معنوی را می پذیریم، باید آزادی اندیشه و آزادی بیان را هم پذیرا باشیم.
استاد دانشگاه آکسفورد با اشاره به زمان پیامبر(ص) و اصحاب متفاوت ایشان اظهار داشت : وحدت با یکسانی متفاوت است. درون مایه وحدت اسلامی با تنوع شکل می گیرد. ما یک کتاب داریم اما قرائت های بسیاری از آن صورت می گیرد. دانش باید در خدمت عبادت و دین باشد تا سایرین را درک کرده و در همه وجوه تاثیر گذار باشد. باید در یک چارچوب روانشناسی توام با شناخت کافی و شفافیت اندیشه وارد گفتمان درون دینی شد . این شفافیت ضرورت دارد تا سطح و محدودیت اندیشه را درک نمود چرا که نباید بین ساخت و انگیزه اندیشه تفاوت زیادی قائل شد و فاصله گذاری کرد.
دکتر طارق رمضان ادامه داد : اصول فقه بعد از علم فقه شکل گرفت سوالی که در اینجا پیش می آید این است که منبع علم فقه چیست؟ متن است یا عقلانیت. اگر منبع متن است پس عقل چه فایده ای دارد و اگر عقل منبع است آیا همه علوم می توانند در چارچون فقه قرار بگیرند؟ البته اهل شیعه عقلانیت را در مقایسه با سنی ها آسان تر پذیرفته اند ولی در عین حال ما نباید بین قرآن و عقل تضادی قائل شویم.
استاد دانشگاه آکسفورد در بخش دیگری از سخنان خود یادآور شد: به نظر من لازم است بیش ازهرچیز تکامل اندیشه داشته و یکدیگر را در ساختار پذیرا باشیم. همه ما درمورد اصول اولیه اسلام توافق داشته ولی دراجرای آن باهم فرق داریم که البته مهم نیست . مهم این است که گفتگوهای درون دینی را در دستور کار خود قرار داده و اختلافات را به اشتراکات تغییر دهیم.
دکتر طارق رمضان با اشاره به بحث خرافات تاکید کرد: خرافات یعنی پذیرفتن قدرتی غیر از قدرت خداوند. یکی از تهدیدات جدی امروز جهان اسلام نیز مولفه هایی است که از فرهنگ ها وارد دین اسلام شده و ظرفیت آن را دارند که به خرافات تبدیل شوند. در عین حال باید دقت داشته باشیم که تنوع فرهنگی برمتن اسلام غلبه نکند به گونه ای که ما آموزه های فرهنگی را اولویت خود قرار داده و تلاش کنیم آموزه های دینی مطابق با آن پدید آوریم . بطور مثال اینکه بخواهیم درمبحث فرهنگ رانندگی ، حقوق زن در جامعه و ... از آموزه های دینی بهره جسته و آموزه های دینی را به آنها مرتبط سازیم غلط و نادرست است.
وی در بخش پایانی سخنان خود تاکید کرد: باید مواظب باشیم تا فرهنگ به جریان اصیل و اصلی اسلام رسوخ نکند ، گفتمان غالب خشونت نباشد و تنها فکر بر مبنای مستدلاتی از قران مبدل نشود. نباید اجازه دهیم رویکردهای سیاسی سطح اسلام را جابجا کند. علاوه بر آن نحوه تعامل ما با کسانی که مسلمان نیستند هم مهم است، تنوع خواست خداست و باید به آن احترام بگذاریم و بهتر است به جای استفاده از اصطلاح غیرمسلمان نام درست آنها یعنی مسیحی، یهودی و... را بگوئیم.
این اندیشمند بزرگ جهان اسلام در پایان یادآور شد : باید در تقابل با جامعه خود جسارت داشته و بین روشنفکری و دگم بودن تمایزجدی قائل شویم.
این جلسه با انبوه سئوالات شرکت کنندگان در جلسه و پاسخ های متین و دقیق دکتر طارق رمضان به پایان رسید.
نظر شما